Kullanıcının bilgi seçiminde karar vermesini etkileyen bilişsel yapısı üzerine bir inceleme
A Study on the impact of the user's cognitive structure on the document selection
- Tez No: 100357
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. NAZAN UÇAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Bilgi ve Belge Yönetimi, Information and Records Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 144
Özet
ÖZET Kullanıcının bilişsel yapısı, bilgi seçiminde karar vermesini etkilemektedir. Bilgi erişim sistemleri, sistemden alınan geribildirimlere dayanılarak geliştirilmiştir. Bu sistemleri kullanan kullanıcı çoğu zaman göz ardı edilmiştir. Bilgi erişim sistemlerinin işleyişi ve bilgiyi geleneksel tarzda düzenlemesi, kullanıcının bilgiyi zihinde işleyişinden farklıdır. Bu durum, kullanıcı ile bilgi erişim sistemleri arasında uyumsuzluğa neden olmakta, kullanıcının bilgi arama davranışım, bilgi seçimini ve karar vermesini etkilemektedir. Bilgi hizmetlerinin tasarlanmasında kullanıcının bilişsel yapısının dikkate alınmaması bilgiye erişimi olumsuz etkilemektedir. Kullanıcının hem bilişsel düzeyde edindiği bilgiler, hem de duygulan bibliyografik künyenin seçiminde önemli olmaktadır. Kullanıcıya tarama sonunda çıktı olarak sunulan bibliyografik künyelerdeki, erişim noktalan kullanıcının belli oranda dokuman hakkında bilgi edinmesini sağlayarak karar vermesini kolaylaştırmaktadır. Bununla birlikte kullanıcı, erişim noktalanm değerlendirirken bazı kriterler ve dokümana yüklediği değerler doğrultusunda seçimini yapmaktadır. Araştırmamızın amacı, bibliyografik künyedeki erişim noktalarının, seçim kriterlerinin, künyeye yüklenen değerlerin karar vermede ne denli etkili olduğunu ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda hipotezimiz;“kullanıcının bilişsel yapısı, dokümana yüklediği değerler (foksiyonel, sosyal, duygusal, epistemik, koşul), seçim kriterleri (ilgililik, otorite, kapsam, haberdar olma, kalite, güncellik, erişilirlik, donanım, yazarla ilişki) ve bibliyografik künyede yer alan erişim noktalan (başlık, yazar, kaynak, yayın yılı, yayıncı, dil, anahtar kelimeler, öz) doküman seçiminde karar vermesini etkilemektedir.”şeklindedir. Çalışma sonucunda hipotezimiz kanıtlanmış ve konuya ilişkin öneriler getirilmiştir. Araştırmamızda“İçerik Analizi”yöntemi kullanılmıştır. Bu araştırmaya, Ankara'da Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü yüksek lisans ve doktora öğrencisi toplam 21 kişi katılmıştır. Deneklere 1043 bibliyografikIll künye verilmiş ve künyeleri değerlendirmeleri istenmiştir. Bu guruba verilen künyeler, LISA, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, Türk Kütüphaneciliği ve Türk Kütüphaneciler Derneği tarafından yayınlanan diğer yayınlar taranarak belirlenmiştir. Deneklere verilen künyelerde hangi erişim noktalarına ve kriterlerine değindikleri ve hangi değerleri yüklendikleri ortaya konmuştur. Sonuç olarak, bibliyografik künyedeki yedi erişim noktasından en fazla başlığa, öze ve kaynağa değinilmiştir. Künyeler dokuz seçim kriterine göre değerlendirildiğinde, en fazla ilgililik, güncellik ve kapsamın önemli olduğu gözlenmiştir. Toplam künyeler yüklenen değerler açısından bakıldığında, % 58,9'una fonksiyonel, % 12,9'una epistemik, % 12,1 'ine koşul, % 10,3'üne sosyal değer ve % 5,8'ine duygusal değer yüklendiği görülmektedir.
Özet (Çeviri)
IV SUMMARY The cognitive structure of the user affects the selection of the information. Information retrieval systems have been developed by getting feedback from themselves and user is usually ignored. Traditional processing and organization of the information are different from the processing of information in the user's mind. This causes disharmony between the user and information retrieval systems. The differences between the user and the information retrieval systems affect the user's information seeking behaviour and decision making. The success of the recall and precision of the information retrieval systems are influenced negatively when the cognitive structure of the user is not considered important in the design of the information service. The knowledge and the values of the user affect the way of reaching the bibliographic information. The elements of the bibliographic information give clues to the user in order to make decision. In addition to this, the user selects bibliographic information based on his/her values and criteria. The effects of the elements in the bibliographic information, document selection criteria and user's values on the decision making are exposed in this study. The hypothesis is that“the cognitive structure of the user, the assessment of values to the document (functional, social, emotional, epistemic, conditional), document selection criteria (topicality, authority, scope/level, novelty, quality, recency, availability, special requisite, relation with author) and elements of the bibliographic information (title, author, source, publication date, publisher, language, keywords, abstract) affect the selection of the documents”. As a result of this research, we proved our hypothesis and recommended some suggestion related with the subject. The method of content analysis was used in this study. Postsgraduate and doctorate students in Hacettepe University Faculty of Letters Department of Library Science and Ankara University Faculty of Letters Department of Library Science were participated in this study. There are 21 participants. Totaly 1043 bibliographic information were given to these students. They were asked to evaluate the bibliographic information which was collected from LISA, Bulletin of TurkishLibrarians' Association and other publications of Turkish Librarians' Association. The evaluation of the participants were important to get their opinions about the elements of the bibliographic information, criteria and their values. As a result, among the elements of the bibliographic information; title, abstract and source are used mostly and topicality, recency and scope/level are the most important ones out of the nine document selection criteria. According to the assessment of the value on the bibliographic information, it has been found that %58,9 functional, %12,9 epistemic, %12,1 conditional, %10,3 social and %5,8 emotional value are attributed to 1043 bibliographic information.
Benzer Tezler
- Piyasa etkinliği ve modern portföy kuramı
Efficent markets and modern portfolio theory
İBRAHİM FIÇICIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
İşletmeMarmara ÜniversitesiSermaye Piyasası ve Borsa Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİYAZİ BERK
- En uygun konut seçimi problemine mekânsal karar destek süreci ile alternatif bir yaklaşım
An alternative approach to the problem of choosing the best suitable housing with spatial decision support process
HAKAN BURAK EMEKLİ
Doktora
Türkçe
2021
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CANER GÜNEY
- ISO 9000 kalite güvence sistemine yönelik olarak yapılan iç denetimin gerçekleştirilmesinde ve başarı ölçümlenmesinde bir uzman sistem yaklaşımı
Başlık çevirisi yok
SERHAN BOYBEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. DEMET BAYRAKTAR
- Controlling of automatic transmission gear shift by using model predictive control
Model öngörülü kontrol ile otomatik şanzımanın vites değişimi kontrolü
NEŞE TOPUZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Makine Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiKontrol ve Otomasyon Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ FUAT ERGENÇ