İslam tasvir sanatında ejderin ölümü
Death of dragon in Islamic painting
- Tez No: 100404
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SERPİL BAĞCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 306
Özet
ÖZET Ejder öldürme teması, İ.Ö. 3000'li yıllardan bu yana hemen hemen her kültürde ve çağda tanınmış ve kabul görmüştür. İnsanoğlu, doğadaki hayvanların en güçlü yönlerini alarak yarattığı ejdere düzen bozucu, kaos yaratıcı bir anlam yükleyerek ejderin savaşı kaybetmesiyle kendini güçlü hissetmiştir. Çok Tanrılı dinler zamanında ejder- Tanrı savaşımı sonucunda evrendeki düzenin tekrar sağlanması işlenmiştir. Tek Tanrılı dinler döneminde ise ejder; kahraman, hükümdar ve dini kişiliklerle savaşmıştır. Böylece insanoğlu bir taraftan yiğitliğini ispat etmiş, diğer taraftan da kötücül güçleri uzaklaştırmıştır. Özellikle İran edebiyatındaki Firdevsi Şehname'sinde kahramanlar ile ejderin mücadelesi bol bol resimlenen bir tema olmuştur. Rüstem, Güştasp, İsfendiyar, İskender, Bahram Gur. Bahram Çübin ejderleri farklı sebep ve farklı yollarla öldürmüşlerdir. Diğer eserlerde yer alan Nevruz, Hz. Ali, Melek Şam Uras gibi kahramanlar da bu temanın İslam dünyasında ne kadar yaygın kullanıldığını göstermektedir. En erken örneklerini 14. yüzyılın ilk yarısında gördüğümüz ejder öldürme temalı resimler erken yüzyıllarda metne bağlı ve çoğu zamanda birbirinden kopya edildikleri için aynı oldukları halde, özellikle 15. yüzyılın sonundan itibaren yapıldıkları merkeze göre de değişerek hikayenin farklı yerleri resimlendin lmey e başlanmıştır. Ejder öldürülürken gösterilen sahne dışında; ejderin yaklaştığı an, ejderle boğuşma anı, öldürüldükten sonra dua edilmesi ya da ejderin ölüsünü taşırken gösterilen sahnelere de yer verilmeye başlanılmıştır. Ejder öldürme temasının resimli örneklerinde kahraman ve ejder mümkün olduğunca hikayeye uygun olarak tasvir edilmiş, kimi zaman hikaye dışı ayrıntılarda resmin içerisinde yer almıştır. En yoğun örneklerini 15. yüzyıldan itibaren görmeye başladığımız bu tema, doğal olarak kitap resimlemeciliğine olan ilginin azalmaya başladığı 17. yüzyıl sonlarına kadar sürmüştür. Ejderin ölümü kitapseverlerin hazırlattığı bu eserlerde bol bol resimlenen bir tema olmuştur.
Özet (Çeviri)
SUMMARY“Death of Dragon”by an important hero has been known and accepted in almost every culture since B.C. 3000's a theme of literary and visual arts. Mankind has created imaginary dragon by taking the most powerful parts of every animal and has attributed an order breaking, chaos creating role to it and felt stronger when the dragon has lost its war against humanbeings. In pagan cultures the dragon-god fight ended up with restoring the order. In monotheist cultures, on the other hand, the dragon fought with heroes, kings and religious personages. Thus mankind proved its heroism on one side and won a victory on the evil powers on the other side. Shahnama of Firdausi, the famous Persian epic, includes several accounts of the struggle between the heroes and dragons have been oftenly illustrated in the luxurious copies of it. The dragon killing heroes in other literary works, such as Nevruz, Ali b. Ebi Talib, the angel Şam Uras prove that this theme has been widely used in Islamic world. The early examples, illustrating the manuscripts executed during the first half of the 14th century were mainly dependent on the text and were generally copied from each otherin a repetetive manner. But especially after the end of 15th century various iconographical approaches were aplied differing according to the centres where they wereexecuted. Different episodes of the stories were depicted by the painters. Besides the killing moment, scenes showing the incidents like the approaching 10 the hero, characters struggling with the dragon, prayers after the dragon's death or carrying the dead dragon have also been characters. In the illustrations, the dragon and the hero have been portrayed according to their descriptions in the texts. However, at times details not included in the written story. have been drawn as an addition of the artists. The depictions of this theme most intensive samples were produced in the early 15th century lasted until the end of 1 7!l century when the interests in manuscript illustration started to diminish. The death of the dragon has been one of the favorite themes in the illustrated manuscripts commissioned by bibliophiles.
Benzer Tezler
- Türklerde Ejder ve Simurg motiflerinin grafik gelişimi
The Graphic development of the motifs of the Dragon and Simurg in the Turkish society
CAN ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2001
Güzel SanatlarSelçuk ÜniversitesiResim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİHAT BOYDAŞ
- Ejderhanın motif olarak gelişimi ve Osmanlı sanatında kullanımı (1453-1600)
Başlık çevirisi yok
CANDAN ÜLKÜ
- Erken Hristiyan ve ilk Bizans resim ve kabartma sanatında kaynak ve okullar (2 cilt)
Sources and school of painting and sculpture during the early Christian and first Byzantine period
AHMET MEHMET KİPMEN
- İslam tasvir sanatında hızır minyatürlerinin ikonografik açıdan değerlendirilmesi
The analysis of khidr miniatures in islam art in terms of iconography
EZGİ ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Sanat TarihiOndokuz Mayıs Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KEMAL ÖZKURT
- İstanbul'da günlük yaşam sahnelerinin Türk resim sanatına yansımaları
Reflections on the Turkish painting art of daily life scenes in Istanbul
EVREN KARAYEL GÖKKAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2012
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. AYDIN AYAN