Bulgaristan'da Deliorman Bölgesi'ndeki Babai ve Bektaşi tekkeleri
Babai and Bektashi tekkes in Deliorman region-Northeast Bulgaria
- Tez No: 100641
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜNKUT AKIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 94
Özet
Bu çalışmanın amacı Bulgaristan'ın kuzeydoğusunda yer alan Deliorman bölgesindeki Babai ve Bektaşi tekkelerinin incelenmesidir. Anadolu Selçuklu Devleti'nde XIII. yüzyılda çıkan Babai isyanı, Anadolu'ya gelen Türkmen göçebe halkın, seçkin tabakaya karşı başlattığı bir ayaklanmadır. İsyan sonrasında katliamlardan kaçan birçok Türkmen Babası, beraberlerindeki Türkmen gruplarla Batı Anadolu ve Balkanlar'a göçmüştür. Balkanlar'a göçen ve Deliorman'a yerleşen San Saltık da bu Türkmen babalarından biridir. San Saltık, İslam inancından etkilenen heterodoksiyi Deliorman'a taşıyan ilk kişidir. Babailerle ve Baba İlyas ile ilişkilendirilen Sarı Saltık'ın, günümüzde Deliorman'da varlığını sürdüren Babai nüfiısu ile de ilişkilendirilebilmesi olasıdır. XHI. Yüzyıldan önce, Bizans İmparatorları tarafından 975 yılı civarında sürgün edilen Pavlosçular Balkanlar'a ve Deliorman'a yerleşmiştir. Pavlosçular, Maniheizm ve Hristiyanlıktan yoğun olarak etkilenen heterodoks inanca sahip bir gruptur. Bu grubun varlığının, San Saltık'ın Deliorman'a yerleşme ve orada bir zaviye kurma kararında etkili olduğu düşünülebilir. İslam inancından etkilenen heterodoks grupların bu topraklardaki ilk zaviyesi Kaliakra burnundaki San Saltık zaviyesidir. Bu zaviye, Şeyh Bedreddin'in 1416 yılında Deliorman bölgesinde çıkardığı isyanın merkezi olmuştur. Osmanlı Devleti'ne karşı başlatılan bu isyanın amacı merkeziyetçi bir yönetim tarzım yıkmak olabileceği düşünülmektedir. Ancak isyana katılan heterodoks Hristiyan grupları ve San Saltık zaviyesindeki dervişlerin yanısıra, Anadolu ve Rumeli'de tımarlan ellerinden alınmış sipahiler ve Balkanlardaki feodaller de katılmıştır. Bireysel maddi çıkarları için isyanı destekleyen feodaller ve sipahiler, vadedilen çeşitli topraklar için liderlerim bırakıp Osmanlı kuvvetlerinden yana geçmişlerdir ve isyanın başarısızlıkla sonuçlanmasına sebep olmuşlardır. Bedreddinilik hareketinin Balkan Aleviliğin oluşumunda büyük rol oynadığı düşünülmektedir. Deliorman'da yasayan Bektaşi ve Babailer'e bölüm 3.3 ve 3.4te kısaca değinilmiştir. Günümüzde“kolonizatör”sıfatı yakıştınlan Bektaşi ve Babai dervişleri, Kanuni Sultan Süleyman döneminde soruşturmaya uğramiş ve haklannda soruşturmalar açılmıştır. Bugün Deliorman'da yaşayan Babailer arasında, bölgede tekkeleri bulunan bazı erenlerin birincil önemde olduklan gözlenebilmektedir. Demir Baba tekkesi, Kızana tekkesi, Musa Baba tekkesi ve Denizlerli Ali Baba tekkesinin günümüze kadar varlıklarım sürdürmüş olmalannın önemli bir nedeni adı geçen kişilerin bölgelerinde, Babailer tararından en çok saygı gören erenler olmasıdır. Bu tekkeler günümüzde de sıklıkla ziyaret edilmekte ve tekke alanlarında cem ibadetleri yapılmaktadır. viiDeliorman bölgesindeki Babai ve Bektaşi tekkelerinin tarihçeleri ve mimari özelliklerine bu çalışmanın dördüncü bölümünde değinilmiştir. Akyazılı Sultan tekkesi ve Mustafa Kanaat Baba tekkesi dışında kalan diğer tekkelerden günümüze kalan yapıların röleveleri alınmış ve plan, kesit yada görünüş krokileri çizilmiştir. Bu bölümde ayrıca çeşitli nedenlerle ulaşılamayan ya da yıkılmış olan tekkeler de kısaca tanıtılmıştır. Çalışmada yer alan bilgilerin önemli bir bölümü bölgede görüşülen insanlardan elde edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to identify the Babai and Bektashi tekkes located in Deliorman region-Northeast Bulgaria. The Babai uprising which occurred during 13th century in Anatolia is the rebel of Turkish nomadic tribes versus Seljuk rich upper class. After this uprising in order to protect themselves from the massacre a lot of Turkish leaders (Babas) along with their tribes migrated to the West Anatolia and the Balkans. San Saltık is the first person, who took the Islamic heterodoxy in Deliorman. Sarı Saltık who is related with Baba Ilyas (the leader of Babai uprising) can also be related with the Babai community that is living nowadays in Deliorman region. The tekke of San Saltık, settled in Kaliakra, was the center of the Sheyh Bedreddin uprising, which occurred in 1419. The aim of this rebel should be to get rid of the centralist pressure of the Ottoman Empire. But along with the Christian and Islamic heterodox groups, the cavalry soldiers (sipahi) who lost their lands and the feodals also took part in the rebellion. Cavalry soldiers and feodals join the uprising because of their personal interests and after they were given guarantee to take their lands back, the uprising was repressed. Bedreddini movement affected the Balkan heterodoxy. The Babai and Bektashi groups living in Deliorman were analysed shortly in the part 3,3 and 3.4 of this study. Today, there seems to be a tendency to label the Babai and Bektashi dervishes to be the "colonizers*1 of the Ottoman Empire. However this hypothesis deserves to be discussed as it is done in part 3.3. The architectural features and the history of the seven Babai and Bektashi tekkes are the subjects of the fourth chapter of the study. Babai groups living in Deliorman region very often visit some of those tekkes, that Demir Baba, Kızana, Musa Baba and Denizlerli Ali Baba. This is the main reason of their conservation (although partial) till today. Except Akyazılı Sultan tekke and Mustafa Kanaat Baba tekke, all measures of the buildings were taken during this study and plans, sections or elevations were drown. The tekkes that couldn't be analysed for some reasons and the demolished tekkes are shortly introduced in the part 4.8 of the study. The conclusions are divided into two groups. First group includes the historical decisions and the second group concentrates on the architectural features of the tekke buildings.
Benzer Tezler
- 16. yüzyılda Anadolu'da Oğuzların Çepni boyu
Çepni Tribe of the Oghuzs in Anatolia in the 16th century
KAMİL YAVUZ
- XV-XVI. yüzyıllarda Deliorman-Tozluk hattında Osmanlı yerleşmesi (Fetih, iskân ve nüfus)
XV-XVI. in the centuries Ottoman settlement in Deliorman-Tozluk line (Conquest, settlement and population)
SENEM KARAGÖZ
- Bulgaristan'da bir Türk Gazetesi: Deliorman (1924-1929)
A Turkish Newspaper in Bulgaria: Deliorman (1924-1929)
DENİZ BULUT
- Komünizm sonrası dönemde Bulgaristan'daki Türk azınlık ve siyasete katılımları (1997-2000)
Turkish minority in post-communist Bulgaria and their political participation (1997-2000)
VAHİT SADAL
Doktora
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAMAZAN YELKEN
- Bulgaristan Şumnu'daki Medresetü'n-Nüvvab'ın İslâm din eğitimi tarihindeki yeri
Medresetü?n-Nüvvab (Şumnu, Bulgaria) in the history of Islamic religious education
ALİ MEHMEDOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinSelçuk ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH ÖZBEK