Metal sektöründe faaliyet gösteren KOBİ'lerin rekabet gücünün otomotiv sanayii örneğinde araştırılması
Investigation of competition power of small and medium sized enterprises (SME) in an example of automotive supplier industry
- Tez No: 100703
- Danışmanlar: PROF.DR. YILMAZ TAPTIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Metalurji Mühendisliği, Metallurgical Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 327
Özet
METAL SEKTÖRÜNDE FAALİYET GÖSTEREN KOBİ'LERİN REKABET GÜCÜNÜN OTOMOTİV YAN SANAYİİ ÖRNEĞİNDE ARAŞTIRILMASI ÖZET Bu tez çalışması, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de giderek gelişen ve ülke ekonomilerinde önemli bir yer tutan otomotiv sektörüne yan sanayi olarak hizmet eden metal imalat sanayindeki büyük çoğunluğu, Küçük ve Orta Ölçekli (KOBİ)' olan işletmelerin kalite üretme ve bu bağlamda rekabet edebilme gücünün araştırılması üzerine gerçekleştirilmiştir. Çalışma 7 ana bölümden oluşmaktadır. Giriş ve amacın ortaya konduğu 1.Bölümde genel olarak KOBİ' lerin ülke ekonomisi açısından önemi vurgulanırken, giderek gelişen ülkemiz otomotiv sanayinin gelişiminde otomotiv ana sanayine parça veya yan mamul sağlayan ve büyük çoğunluğu KOBİ olan yan sanayi kuruluşlarının da ne denli önemli bir yeri olduğu ve bu kuruluşların mevcut işleyişlerinin araştırılması gerekliliği irdelenmiştir. Çalışmanın 2.Bölümünde, KOBİ' lerin geliştirilmesi konusunda yapılacak çalışmalarda, niteliksel ve niceliksel özelliklerin bilinmesi son derece önemli olduğu gerçeğinden hareketle bu işletmelerin Türkiye'de istihdam yaratma ve ekonomideki yeri, yönetim yapılan, istihdam edilen personel özellikleri, araştırma ve geliştirme olanakları, tedarik konusunda işleyişleri, ürünlerini sundukları pazarın temel özelliği ve üretim süreçleri dikkate alınarak çeşitli kaynaklardaki bilgiler sistematik olarak ortaya konmaya çalışılmıştır. Küreselleşen dünyada işletmelerin rekabet olanaklarını sürdürebilmeleri için değişmeleri gerekmektedir. Önceleri karlılıkla ölçülen işletme başarısı yerini verimlilik, etkinlik, çalışanın tatmini, müşteri tatmini, ve üretim faaliyetleri için öngörülen süreçlerin başarıyla tamamlanması, yenilik -yaratıcılık ve toplumsal fayda da dahil bir çok sürecin başarısının ölçülmesi olgularına bırakmıştır. Geleceğini şimdiden görmeyen ve vizyonunu belirlemeyen ve belirlenen vizyon doğrultusunda stratejisini geliştirmeyen işletmelerin rekabet şansının kalmayacağı gerçeğinden hareketle çalışmanın 3. bölümünde işletmelerin ve özellikle KOBİ' lerin niçin değişmeleri gerektiği, basan ve sürekli gelişme için yönlenmelerin nasıl yapılması gerektiği konusunda literatürde ön görülen yaklaşımlar önemli olan adımlar dikkate alınarak irdelenmiştir. Kalite yönetimi, işletme başansı için işletme ve içinde bulunduğu çevre arasındaki ilişkileri analiz ederek, işletmenin hedef ve amaçlanmn belirlenmesi, bunlan gerçekleştirecek faaliyetlerin tespiti ve örgütün yemden yapılanmasında gerekli kaynaklann bu ön görüler temel alınarak yönlendirilmesini gerektirir. Buradan hareketle Bölüm 4' de, organizasyon yapısındaki sınırlı kaynaklar ve işletme XV11yönetimi açısından önemli bir çok fonksiyonun sınırlı sayıdaki personel üzerinde toplandığı KOBİ' lerde kalite yönetim sistemlerinin uygulanması, bu çalışmaların gerçekleştirilmesinde ISO 9000 Kalite Güvence Sisteminin Kurulması ve İşletme özellikleri ile Toplam Kalite Yönetimine Geçiş açısından önemli bulunan parametreler değerlendirilmiştir. Otomotiv sanayinde tedarik edilen parça ve yan mamul kalitesinin nihai ürün kalitesi üzerindeki etkisi tartışılmazdır. Tedarik kalitesinin ve sürekliliğinin son derece güvenilir bir tabana oturtulması zorunludur. Ayrıca nihai ürünün, kullanımından kaynaklanabilecek olumsuzlukların, insan hayatına da kastedebileceği düşünüldüğünde konunun ne derece de önemli olduğu, daha kolay anlaşılmaktadır. Ülkemizdeki mevcut tüm otomotiv sanayi kuruluşları incelendiğinde, hemen hemen hepsinde montaj ağırlıklı üretim sisteminin uygulandığı görülmektedir. Bu şekildeki etkileşim içerisindeki sistemin gerek parça tedarik miktarı açısından, gerekse de nihai ürün kalitesine yan mamulün kötü kalitesi nedeniyle gelebilecek olumsuzluklan önlemek için yan sanayi- tedarik ilişkilerinin son derece dikkatle yönetilmesi ve yönlendirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla Çalışmanın 5. Bölümde ağırlıklı olarak otomotiv yan sanayinde pratikte uygulanan“van sanayi kalite güvence sistemleri uvgulanmalan'”na yer verilmiştir. Çalışmanın 6. bölümünü araştırma kısmı oluşturmaktadır. Otomotiv yan sanayi olarak hizmet veren metal imalat sanayindeki işletmelerin özelliklerinin belirlenmesi ve bu işletmelerin, özellikle kalite odaklı sürekli geliştirme ve iyileşme stratejisi açısından uyguladıklan sistemlerin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilen bir anket çalışması yürütülmüştür. İncelemelerde kullanılan verileri toplamak için, tanısal ve işleyişleri gözetmek amacıyla hazırlanmış 40 sualden oluşan iki bölümlü bir sorgu 132 işletmede gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamındaki kuruluşlarda ISO 9000 yeterliliği üzerine yapılan incelenmelerde belgelenme durumunun özellikle ISO 9002 standardının öngördüğü“üretim tesis ve serviste kalite güvence sistemi”üzerine olması ve işletmeyi standardize etmek için çalışmakta olan kuruluşlarda da belgelenme hedefinin yine ISO 9002 standardına yoğunlaşması nedeniyle, aşağıdaki Tabloda belirtilen inceleme çalışmalannın ISO 9002 ile olan ilgileri ve işletmelerin“ISO 9000 kalite güvence sistem standardı gerekleri”açısından işleyişlerin nasıl gerçekleştiği belirlenmeye çalışılmıştır. İncelenen kuruluşlarda anket, % 60 ağırlıkla firma sahipleri, % 23 ağırlıkla işletme müdürlüğü niteliğinde firma yöneticileri ve % 17 ağırlıkla yetkili diğer personel tarafından doldurulmuştur. XV111Tablo 1: Anket çalışmasıyla toplanan verilerin temel amacı ve ISO9002 Kalite güvence sistem standardının gereği olarak ilgili madde numarası ISO 9002 MADDESİ İNCELEN KONU ilgili SUAL 4.9 Yan sanayi olarak faaliyet gösteren işletmelerin üretim proseslerinde ana ve tamamlayıcı endüstriyel faaliyetler şeklindeki dağılımın genel yoğunluğunun belirlenmesi. 1 4.1 Anket çalışmasını dolduran yetkilinin işletme sahipliği/ hiyerarşik yetki açısmdan konumu. Tanı Bilgisi 4.1 İşletme tesis alanının çalışan boyutuna ve ana endüstriyel faaliyete göre nasıl değişiminin belirlenmesi Tanı Bilgisi 4.1 incelenen kuruluşlarda toplam personel istihdamının, endüstriyel faaliyet açısından değişimi ve mühendis ve teknisyen istihdamı konusundaki durum. Tanı Bilgisi ve 2. Sual 4.1 Ana sanayinin temel işleyişinden kaynaklanan ve işletmelerin olarak ihtiyaç duydukları organizasyonel işleyişler. yoğun Tam Bilgisi 4.3 incelenen işletmelerin otomotiv sanayi yam sıra diğer endüstrilerde göz önüne alındığında pazar paylanndaki değişimin incelenmesi amaçlanmıştır 1, 4 ve 7 Endüstriyel ana faaliyet ağırlıklı olarak otomotiv sanayinin Pazar payı açısmdan incelenen kuruluşlardaki yeri 4.3 uyuuıvıtm uıvvıvııvu ıvm um^ıtu umu j\zi.ı* İncelenen kuruluşların iç ve dış pazar açısından durumları 4.3 4.3 Kuruluşların dış pazar konusundaki paylaşımlarının çalışan boyutu göz önüne alarak nasıl değiştiği belirlenmesi 2 ve 6 4.2 Dış Pazar varlığı konusunda lisans anlaşması veya yabancı şirket ortaklığının etkisinin incelenmesi 3, 5 ve 6 4.2 İncelenen kuruluşlarda ISO9000 kalite güvence sistemi uygulamalarına yönelik işleyişin varlığı gözetilmekte olup. Belgelenmenin söz konusu olduğu modellerin yoğunluğuna göre değerlendirme yapılmaktadır. 8 ve 9 4.2 ISO9000 belgelenmesi konusunda işletmelerde dış kaynaklı bir ortaklık veya lisans anlaşması gibi uygulamanın varlığının etkisi gözlenmeye çalışılmaktadır 5 ve 8 4.2 Toplam çalışan boyutu açısmdan belgelenmede belirgin bir yoğunlaşmanın olup olmadığı araştırılmaktadır. 2 ve 8 4.2 ISO9000 Belgelenmesi için söz konusu işletmelerin bir fiil uğraştıkları zamanın belirlenmesi ve istihdam edilen personel boyutuna göre bir değişimin olup olmadığı gözetilmektedir, 2 ve 10 4.2 4.4 Kalite güvence sistemi konusunda belgelenmeye yönelik öncelikli çalışmaların neler olduğu gözetilmektedir. 11 4.2 ISO9000 Konusunda yeterliliğin halen sağlanmış olması konusunda temel sebepler incelenecektir 12 4.2 İşletmelerin kalite güvence sistemi uygulama konusunda rakip firmalardan etkilendikleri bir gelişmenin olup olmadığı incelenecektir. Bu incelemede müşteri memnuniyeti açısından da sistemin kurulmasında bir önceliğin gerçekleşme durumuna bakılacaktır. 8 ve 14 4.2 4.3 Kalite güvence sistemi dış ticarette bir zorunluluk olarak görülmektedir. Bu zorunluluk içerisinde incelenen kuruluşların konudan haberdar olma durumları incelenecektir 13 ve 24 4.14 Kalite güvence sistemi sonrasında işletmelerde rastlanan olumlu gelişmelerin neler olduğu değerlendirilecektir. 15 ve 16 4.6 Hammadde tedariki nitelikli parça üretim sürecinde çok önemlidir. Bu açıdan işleyiş ve yoğunluktan incelenecektir. 18 4.6; 4.10 Hammadde tedarik öncesi tedarik kaynağının yeterliliğini gözetmeye yönelik bir değerlendirme sistemi ve işletmelerde test etkinlikleri için özellikle donatılmış bir laboratuarın varlığı gözetilecektir 19, -21-23 Ana sanayiye satınalma sözleşmeleri hükümlerine göre parça tedariki sağlarken söz konusu işletmelerin yoğun olarak yaşadıkları sıkıntıların neler olduğu belirlenmektedir. 4.2, 4.6, 4.14, 4.15 20 XIXÇalışmanın final kısmında, literatür çalışmasından elde edilen sonuçlar ve araştırmadan elde edilen sonuçlar birlikte değerlendirilmiştir. Otomotiv ana sanayi karakterine bağlı olarak yan sanayi işletmelerin araştırılmasından elde edilen sonuçlar aşağıda özet olarak verilmektedir. Bu çalışmada, incelenen işletmelerin %95' Küçük ve Orta Ölçekli İşleteme (KOBİ) olup istihdam edilen personel boyutu açısından dağılım aşağıda verilmektedir.. %23 ' ü (30 işletme). %48.5' i (64 işletme). %75' i (99 işletme). %88' i (116 işletme). %95' i(125 işletme) 1-10 Kişi 1-20 Kişi 1-50 Kişi 1-100 Kişi 1-150 Kişi İncelenen işletmelerin 12' si ISO 9000 belgesine sahip olup % 92' sinin belgesi ISO 9002' dir. Gelecek dönem için incelenen işletmelerin % 50' si ISO 9000' e göre belgelenmeyi hedeflemekte ve hedef konusunda işletmelerin % 90' m ISO 9002 standardını seçmiştir. XX. ISO 9000 belgesinin olmaması konusunda en önemli faktör olarak sistemin tanınması konusunda eksiklik olduğu (işletme sahipleri de dahil) şeklinde belirlenmiştir. Otomotiv üzerinde emniyet özelliği arz eden parçalan sağlayan yan sanayi işletmelerin otomotiv sanayine özgü kendi bünyeleri içerisinde yürüttükleri bir kalite güvence sistemine sahip oldukları ve bu yan sanayicilerin belirli dönemlerde denetlendikleri belirlenmiştir. Otomotiv ana sanayi ve yan sanayi arasındaki satınalma sözleşmesinin pratikte kesinlikle uygulandığı görülmekle birlikte araç üzerinde emniyet özelliği arz eden parçaların tedariğinde ISO 9000 belgeli işletmelerin önceliğe sahip olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda otomotiv ana sanayi tarafından yapılan denetimlerin özellikle tedarik edilen parça ile ilgili ana sanayi gereksinimlerinin kal,itesi üzerine odaklandığı belirlenmiştir (emniyet özellikleri gerektiğinde). ISO9000 belgeli olmayan yan sanayi işletmelerin (% 92) ham malzeme tedariklerinde problem yaşadıkları ve problemi çözmek üzere ana sanayi tarafından ham malzemelerin yan sanayiye sağlandığı belirlenmiştir. İncelenen işletmelerin final kontrol ve test aktivitelerinde numune alma kriteri olarak kullandıkları önemli bir metodun olmadığı gözlenmiştir. İncelenen işletmelerde istatistiksel metot kullanımı konusundaki yetersiz bilgi birikimi nedeniyle istatistik metotların yoğun olarak kullanılmadığını söylemekte mümkündür. xxı
Özet (Çeviri)
INVESTIGATION OF COMPETITION POWER OF SMALL AND MEDIUM SIZED ENTERPRISES (SME) IN AN EXAMPLE OF AUTOMOTIVE SUPPLIER INDUSTRY SUMMARY This study is realized on the basis of a research about quality production and in this manner capability of competency of Small and Medium Sized Enterprises (SME) as they occupy the majority in the automotive industry in Turkey like in whole world. This study is based on 7 main parts. The first part includes the introduction and the aim, the importance of SME in the manner of their effect in the national economics. Also the importance of a research about SME' s is denoted as they have a very important role in improvement of our national automotive industry by supplying parts and semi products, that they occupy the majority within companies in this business. In the second part of this study, in the studies in order to improve the SME' s with a start up from the reality of a real requirement of having a sufficient knowledge about their qualitative and quantitative properties are included. It is tried to clarify them by obtaining data from the SME's occupation in Turkey, their position in Turkish economic situation, their organizational structures, properties of their employees, their capability of research and development, their process of purchasing, main properties of the market they serve and their production processes. In the global world, in order to continue their existence in competing process, companies are obliged to change. It was popular to measure the success of the company by the profitableness but now the measuring criteria is changed to be some outputs of some processes like efficiency, effectiveness, workers' satisfaction, customer satisfaction, managing the planned production processes, creativeness, making something new and impact on society. With a start up from the point of the reality; the companies not realizing the future from now on, not defining their vision and not improving their strategies according to their predefined vision will not have a single chance to compete. In the third part of this study, the reason for the change of the companies especially SME's and how to clarify their direction for success and continuous improvement according to the important steps in the approach of related literature is searched and clarified. Quality management, for company success requires defining the goals of the company, defining the activities to realize these goals and directing according to necessary reorganization by analyzing the relationship between the company and the environment company exists in. In the light of this point, in fourth part, the parameters for development of ISO 9000 Quality Assurance System and company xxiispecifications and also a passage to Total Quality Management for realizing the studies in the SME's with their limited resources and their high job density over a limited number of employees are discussed. In automotive industry, the effect of quality of semi-product and related parts of the final product over the quality of the final product can not be discussed anyway. Purchasing quality and continuity must be strictly guarantied. Besides, if we consider about the effect caused by misuse of the final product to human life, the importance of the subject can easily be seen. If we consider about the automotive industry in Turkey, we can in most case see that, the industry is mainly based on assembly type production system. For this reason, in order to avoid problems caused by the low quality of the final product, the relationship between sub supplier and main industry must be directed carefully. For this purpose, in fifth part of this study,“sub supplier quality assurance systems applications”applied practically on automotive sub suppliers is discussed. Sixth part of this study is based on researches. A survey study is made in order to define the properties of the companies serving as automotive sub suppliers in the metal production industry and to examine these companies' systems applied for the purpose of quality focused continuous improvement strategies. In order to collect the data used for understanding the specifications of the companies, a questionnaire of two parts and 40 questions is prepared and applied on 12 different companies. In the companies included in the survey, at the studies about compatibility to ISO 9000, the situation of certification is especially on“Quality Assurance System in production, plant and service”proposed by ISO 9002 and companies have their goals on being certified due to ISO 9002 for standardizing their companies. For these reasons, in the table below, it is tried to mention the working principle of the company due to ISO 9002 Quality Assurance System standards requirements and their studies related with ISO 9002. In the companies studied, the survey has been fulfilled by company owner at a ratio of 60%, by people in the position of company managers at a ratio of 23% and by other authorized people in the company at a ratio of 17%. XXlll
Benzer Tezler
- KOBİ'lerin Çin'e olan ihracatlarında karşılaştıkları sorunlar: İstanbul Maden İhracatçıları Birliği örneği
Problems encountered by SMEs in exports to china: The example of Istanbul Mineral Exporters' Association
MAIHEMAITI YILIHAMU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İşletmeAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN PARILTI
- Küçük ve orta boy işletmelerde bilgi ihtiyacı ve bilgi kaynaklarına ulaşmada bilgi sağlayıcılarının rolü
Knowledge requirements of small and medium sized enterprises, and role knowledge providers in accessing to knowledge recources
NİYAZİ SEZGİN ÖZAYTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Kamu YönetimiMarmara ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MELİHA DENİZ BÖRÜ
- KOBİ'lerin istihdama etkisi: Bir alan araştırması
The effect of SME's to employment: A field research
MAHMUT BAYCAN
Doktora
Türkçe
2009
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriİstanbul ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEDAT MURAT
- KOBİ'lerin ihracatında pazarlama sorunları ve Kocaeli'de demir çelik sektöründe imalat yapan ihracatçı firmalar üzerine bir çalışma
Marketing problems in the SME's export and a study of steel and iron industry in the manufacturing companys in Kocaeli
BİNNUR TORUN
- Metal üretimi yapan işletmelerde yalın yönetim üzerine bir çalışma
A study on lean management in metal manufacturing companies
ABDULKADİR KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İşletmeİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAŞMET GÖKIRMAK