Sürdürülebilir bölgesel kalkınma: Marmara havzası için bir yöntem denemesi
Sustainable regional development: A methodological essay for the Marmara sea basin summary
- Tez No: 100713
- Danışmanlar: PROF.DR. GÜNDÜZ ATALIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 334
Özet
SÜRDÜRÜLEBİLİR BÖLGESEL KALKINMA: MARMARA HAVZASI İÇİN BİR YÖNTEM DENEMESİ ÖZET“Sürdürülebilir Kalkınma”kavramı, çevreyi kalkınmanın içine alma çabalarının sonucu olarak, ekonomik büyüme ile çevresel korumanın birbirleriyle uyumlu olabileceğini göstermek üzere geliştirilmiş, 1992'de Rio de Janeiro'da düzenlenen“Yeryüzü ZirvesP'nden bu yana da 20. yüzyılın sonlan için en önemli gelişme paradigmalarından biri olarak görülmeye başlanmıştır. Sürdürülebilir kalkınma kapsamındaki tartışmaların ağırlığı son yıllarda ”sürdürülebilirliğin ölçülmesi“ konusuna yönelmiş, sürdürülebilirlik için stratejiler, ölçütler ve göstergelerin neler olabileceği, hangi seçilmiş göstergelerle bütünleşik bir yaklaşım sağlanabileceği ve hangi analiz teknikleri ve modellerin değerlendirme ve karar verme süreçlerinde daha uygun olabileceği, üzerinde en çok tartışılan konuları oluşturmuştur. Bu tartışmalar, planlama alanına da yansımış, yeni yaklaşımlar, yeni yöntemler ve uygulanabilir modellerin neler olabileceği güncel planlama tartışmalarının ön sıralarına yerleşmiştir. Sürdürülebilir kalkınma, planlama alanına eşikler, kapasiteler, sınırlar ve ekosistem yaklaşımı gibi yeni kavramları getirmiş, bir yanda, bu yeni kavramlar çerçevesinde havza planlaması ve yönetimi konulan önem kazanmış, öte yanda ise, sürdürülebilirliğin kentsel ve bölgesel boyutuna dikkatleri çekmiş ve yeni bir planlama paradigmasının geliştirilmesinin koşullarını hazırlamıştır. Sürdürülebilir kalkınma tartışmalannın bugün geldiği noktada ortaya çıkan ve yukarıda belirtilen iki önemli sonucu; sürdürülebilirliğin ölçülmesi ve göstergeler ile havza planlaması ve yönetimi konulan, bu çalışmanın da çıkış noktasını oluşturmaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı, güncel planlama tartışmaları içinde önemli bir yer tutan sürdürülebilir bölgesel kalkınma konusunda, planlama bakış açısı ile olanaklar ve kısıtları tanımlamak, çalışma alanı olarak seçilen Marmara Havzası'nda yeni bir planlama yaklaşımının çerçevesini çizmek üzere bir yöntem denemesi yapmak, bu denemeyi yaparken eşikler, kapasiteler ve sınırlar kapsamında uluslararası ölçütlerden de yararlanarak havza ölçeğinde sürdürülebilirliğin ölçülmesine uygun bir ölçütler ve göstergeler seti belirlemek, belirlenen göstergeler seti çerçevesinde ilerde farklı analizler ve modeller kapsamında kullanılabilecek bir havza veri tabanı oluşturmak ve çalışma sürecinde elde edilecek deneyimlerden hareketle planlama yöntemi üzerine öneriler geliştirmektir. Çalışmada, veri derleme ve derlenen verileri havza alanına uyarlama güçlükleri yanında, ekosistem yaklaşımına olanak vermesi bakımından en uygun ölçeği sunması nedeniyle havza ölçeği benimsenmiş, sürdürülebilir bölgesel kalkınma olanakları ve kısıtlarının değerlendirilebilmesi için; alansal büyüklük ve faktör çeşitliliği, kaynaklar ve çevresel öğeler, üst ve alt ölçeklerle ilişki kurulabilmesi ve havza yönetimi ile stratejiler ve politikalar geliştirilebilmesine olanak vermesi nedeniyle de Marmara Havzası seçilmiştir. Çalışma ile Marmara Havzası'nda sürdürülebilir kalkınma için koşulların tanımlanması, havzanın fıziksel-çevresel, sosyal ve ekonomik koşullarının, sorunlannın ve sorunlara neden olan faktörlerin, havzanın gelişme xueğilimlerinin ve bu eğilimlerin olası etkilerinin değerlendirilmesi ve havza için sürdürülebilir bölgesel kalkınma stratejileri ve politikalarının geliştirilmesi hedeflenmiştir. Çalışmanın 1. Bölüm'ünde, amacı, kapsamı ve çalışma yöntemi özetlenmektedir. 2. Bölüm'de kalkınma ve çevre konusunda 1970'lerden bugüne kadar olan süreçteki gelişmeler aktarılmakta, çevre konusuna temel yaklaşımlar ve bu yaklaşımların planlama alanına yansımaları değerlendirilmektedir. 3. Bölüm'de ”sürdürülebilir kalkınma“ kavramı, kapsamı ve boyutları tanımlanmakta, çeşitli disiplinlerin sürdürülebilir kalkınma konusuna yaklaşımları, sürdürülebilir kalkınmanın kentsel ve bölgesel sistemler açısından önemi ve kavramın planlama alanına getirdiği yenilikler tartışılmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın ölçülmesi konusundaki tartışmalara bağlı olarak son yıllarda geliştirilen ve sürdürülebilirliğin işlevsel hale getirilmesi ve uygulamaya konulması yönünde değerlendirilmek üzere önerilen ”sürdürülebilir kalkınma göstergeleri“ de, bölüm kapsamında değerlendirilmekte ve ölçüm konusundaki sorunlara yer verilmektedir. 4. Bölüm'de, sürdürülebilir kalkınma konusunda üzerinde en çok tartışılan konulardan biri olan gelişmekte olan ülkeler, sorunları ve bu ülkeler için sürdürülebilir kalkınma koşulları değerlendirilmekte, gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye'nin kalkınma ve çevre sorunları, Türkiye'de çevre sorunlarına yaklaşımlar ve yasal çerçeve ile ülke için sürdürülebilir kalkınma koşullan, planlama ve uygulama sorunları tartışılmaktadır. Çalışmanın 5. Bölüm'ünde ise, sürdürülebilir kalkınma tartışmalarının ürünü olarak ortaya çıkan ve önemi her geçen gün artan, havza planlaması ve yönetimi yaklaşımı ile sürdürülebilir kalkınma göstergeleri kapsamında, Marmara Havzası'nın sürdürülebilir kalkınma koşulları değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Bu bölümde, havza için belirlenen sürdürülebilir kalkınma göstergeleri, faktör analizi, kümeleme analizi (cluster analizi) ve regresyon gibi istatistiksel analiz yöntemleri çerçevesinde değerlendirilerek, havza ilçeleri kapsamında bir ”sürdürülebilirlik endeksi" hesaplanmakta, sürdürülebilirlik endeksi değerlerine göre havzadaki mekansal farklılaşma ya da farklı bir deyişle havzanın sürdürülebilir gelişmişlik düzeyinin mekansal dağılımı belirlenmeye çalışılmakta ve sürdürülebilirlik endeksi üzerinde etkili olan faktörler saptanmaya çalışılmaktadır. Son bölümde ise, tüm çalışmanın genel sonuçlarına ve önerilere yer verilmektedir. HU
Özet (Çeviri)
SUSTAINABLE REGIONAL DEVELOPMENT: A METHODOLOGICAL ESSAY FOR THE MARMARA SEA BASIN SUMMARY The concept of sustainable development was introduced to incorporate environmental consideration into development studies. Since the 1992 *Earth Summit' held in Rio de Janeiro, sustainable development has come to be seen as one of the most important development paradigms for the late twentieth century. Recently, the sustainable development debate turned towards the measuring of sustainability; defining strategies, measurements, indicators and parameters for sustainability. Determining the relevant measurements, aggregating them into indicators and the selection of parameters, determining the relevant techniques of analysis and models for evaluating and decision-making processes have become important issues in sustainable development debate. The impact of this debate on the planning area involves new approaches, new methodologies and operational models, and the planning agenda has shifted towards sustainable urban and regional development and environmentally sensitive planning. The sustainable development approache produced new concepts such as capacities, limits, thresholds and ecosystem approaches. The importance of river basin development and management issues, urban and regional dimensions of sustainable development have been emphasized and the conditions for developing a new planning paradigm have been met. Two important consequences of the sustainable development debate; measuring sustainability, proposing sustainable development indicators and river basin development and management approaches constitute the starting point of this study. In this context, the aim of this study is to define the possibilities and restrictions for sustainable regional development from the planning point of view, to propose a methodology for developing a new planning approach in the Marmara Sea Basin, to determine the relevant measurements and indicators with respect to critical limits, thresholds and capasities, to create a data base which will be available for different analyses and models in the future and to develop suggestions for a new planning methodology. In spite of the difficulties of collecting data and adapting them to the basin area, the Marmara Sea Basin was chosen for this study as a scale, because of the possibilities for the ecosystem approach. Moreover, this scale provides various advantages for evaluating the possibilities and restrictions such as diversity, capasity and threshold levels. The regional-basin scale is more suitable for control, transformation and management than the global and local scales. With this study, we aim to define the conditions for sustainable regional development in the Marmara Sea Basin, to evaluate environmental, physical, economic and social problems and related factors, driving forces and development trends, to develop sustainable regional development strategies and policies. In the first part of the study, the aim, importance and scope of the study is presented. In the second part, the debate on the environment and development from the 1970s XIVonwards is summarized, the main approaches to the environment and the reflections of these approaches on the planning area are evaluated. In the third part, the concept of sustainable development and dimensions are defined, different approaches to sustainable development proposed by various disciplines, the importance of sustainable development for the urban and regional systems and what is new for planning agenda are discussed. Sustainable development indicators which were suggested recently for evaluating operational models are also discussed and the problems of measuring examined. In the fourth part, the developing countries and their problems are studied within the context of the sustainable development debate and the problems of environment, development and planning in Turkey are discussed. In the fifth part of the study, the conditions of sustainable regional development for the Marmara Sea Basin are evaluated within the context of sustainable development indicators and river basin development and management approaches. In this part, sustainable development indicators which are selected for the Marmara Sea Basin analyze using statistical techniques such as factor analysis, cluster analysis and regression. Using these techniques, a“sustainability index”is calculated. According to the index values of the sub-districts as a unit of analyis, the spatial disparities in the basin area or in other words the level of sustainable development in different spatial units and the factors effecting the“sustainability index”are indicated. In the last part, concluding remarks summarize. XV
Benzer Tezler
- Sapanca Gölü Havzası'nda arazi kullanımı ve mekansal değişim
Land use and land use change in Sapanca Lake Basin
MUHAMMET KAÇMAZ
- Bölgesel kalkınma ajanslarının bölgesel kalkınmaya etkileri: Güney Marmara Kalkınma Ajansı örneği
The impact of regional development agency on regional development: The case of South Marmara Development Agency
ÖZKAN ERİKÇİ
- Sürdürülebilir bölgesel kalkınma amacında turizm eylemlerinin etkisi: Türkiye üzerine karşılaştırmalı bir araştırma
Başlık çevirisi yok
FERHAN GEZİCİ
Doktora
Türkçe
1998
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜNDÜZ ATALIK
- Bölgesel kalkınmada kalkınma ajanslarının rolü: Marka örneği
The role of development agencies in regional development
BAHADIR HAN ELSEVEN
- Türkiye'de yerel kültürün turizm odaklı kalkınmadaki rolü: Gastronomi turizmi örneği
The role of local culture in tourism focused development in turkey: The case of gastronomy tourism
IRMAK BERİL ÇAĞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Turizmİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EBRU KERİMOĞLU