Düşük akım hidrolojisi ve Ege Bölgesi uygulaması
Low flow hydrology and application to aegean area
- Tez No: 100866
- Danışmanlar: DOÇ.DR. BİHRAT ÖNÖZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 138
Özet
DÜŞÜK AKIM HİDROLOJİSİ VE EGE BOLGESI'NE UYGULAMASI ÖZET İnsanoğlunun hidrolojiye olan ilgisi Milattan Önce (M.Ö.) 3000'li yıllara dayanmaktadır. Bunun nedeni ise ilkçağlardan beri insanların yerleşim alanı olarak akarsu çevrelerini seçmelerinden kaynaklanmaktadır. Bu bölgeler çevresindeki toprakların verimli olması böyle bir tercih yapılmasına neden olmuş, ancak bu akarsularda zaman zaman meydana gelen taşkınlar insanların çeşitli araştırmalar yapmalarına neden olmuştur. Günümüzde ise su kaynaklan ülkeler arasında gerginlik ya da savaş çıkmasına kadar giden kötü ilişkilere neden olmaktadır. Su kaynaklarının iyi kullanılmaması sonucu önümüzdeki 10-20 yıl sürecinde su kaynaklarının tükeneceği ve bu yüzden ülkeler arasında bir çok savaş çıkacağı tahmin edilmektedir. Bir akarsudaki akım değerleri yılın belli zamanlarında çok düşük değerler alabildiği gibi bazen de kuruyabilmektedir. Bu genellikle sulamanın önemli olduğu yaz aylarında meydana gelir. Aynı zamanda düşük akım dönemlerinde atık suların yüzeysel sulara verilmesinde seyrelme bakmamdan önemli sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Son yıllarda çevre bilincinin artması ve yaşam kalitesinin yükselmesiyle düşük akım çalışmaları önem kazanmaya başlamıştır. Yaz aylarında Ege Bölgesinde oldukça yoğun bir şekilde düşük akım, hatta sıfir akım görülmekte ve akarsuların bir çoğu kurumaktadır. Sulama, çevre ve su kalitesi için önemli olan bu durum nedeniyle, bu bölgede bulunan Gediz, Büyük Menderes ve Küçük Menderes Havzalarında yer alan istasyonlarda yapılan ölçümlerden faydalanarak düşük akım çalışması yapılmıştır. Çalışmada kullanılacak olan istasyonlar belirlenirken veri uzunluğu, baraj etkisi olup olmadığı dikkate alınmıştır. İlk etapta istasyonlarda ölçülen akım değerlerinin 1, 3, 7, 10 ve 30- günlük düşük akım değerleri belirlenmiştir. Belirlenen düşük alam değerlerine hidrolojik analizde ilk adımı olan, debi süreklilik çizgileri çizilerek, düşük akım göstergesi olan Q90, Q95, Q99 debileri bu eğrilerden okunmuştur. İstasyonlarda ölçülen akım değerlerinden oluşturulan, düşük akım değerlerinin istatistik özelliklerini yansıtan ortalama, standart sapma ve çarpıklık katsayısı, Lı ve L2 momentleri hesaplanmıştır. Bu düşük akım değerlerine, düşük akım çalışmalarında yaygın olarak kullanılan 2-parametreli dağılımlardan lognormal dağılım, Weibull2 dağılımı ve üstel dağılım uydurulmaya çalışılmıştır. Bu dağılımların parametreleri çeşitli istatistik yöntemler ile hesaplanmıştır. Havzalara uygulanan bu dağılımların uygunluğu ise, oldukça etkin sonuçlar veren L-diyagramlan ve Olasılık Çizgisi Korelasyon Katsayısı Testi ile araştırılmıştır. Her iki yöntem ile yapılan test sonuçlarının birbirini genellikle desteklediği görülmüştür. Bu dağılımların parametreleri xiiive test sonuçlan Bölüm 4'de anlatılmış ve yapılan testler sonucunda Lognormal dağılımın, Ege Bölgesinde bulunan Gediz, Büyük Menderes ve Küçük Menderes Havzalarında yer alan istasyonlara genellikle uymadığı ortaya çıkmıştır. İstasyon bazında yapılan çalışmalarda, Weibull2 dağılımı ve üstel dağılımın uygun olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. İstasyonlarda yapılan testlerde genellikle üstel dağılım daha iyi sonuçlar vermektedir. İstasyonlarda elde edilen sonuçlardan faydalanarak yapılan bölgesel analiz çalışmasında ise Weibull2 dağılımı ve üstel dağılımın her ikisinin de uygun olduğu görülmüş, ancak sonuçlar birbirine çok yakın olduğundan kesin bir ayıran yapılamamıştır. Ege Bölgesinde yer alan bu havzalar için belirlenen her iki dağılım da kullanılarak, 7- günlük düşük akımlar için 5, 10, 25, 50 ve 100 yıllık dönüş aralıklarında akım tahminleri yapılmıştır. Havzalarda bulunan istasyonların bir çoğunun sıfir akım içermesi nedeniyle tahminler yapılırken sıfir akım düzeltmesi yapılmıştır. Sıfir akım içeren istasyonlarda dönüş aralığı arttıkça tahmin yapılamaz duruma gelmiştir. Weibull2 dağılımı ve üstel dağılım kullanılarak yapılan tahminler karşılaştın! dığında üstel dağılım ile yapılan tahminlerin Weibull2 dağılımına göre daha düşük olduğu dikkati çekmiştir. Bu çalışmada yapılan düşük akımlann tahmini neticesinde, bu istasyonların bulunduğu akarsulara ne şekilde atıkların bırakılması gerektiği, sulama ve içme suyu temininde, akarsularda doğal yaşama engel olmadan alınabilecek su miktarının belirlenerek, ekolojik denge korunmuş ve çevre kirliliğinin önüne geçilmiş olacaktır. Bu nedenle Üstel dağılım daha düşük sonuçlar vermesi nedeni ile, bu bölgede yapılacak herhangi bir projede, düşük akım değerleri için Üstel dağılımla yapılan tahminlerin dikkate alınması tavsiye edilebilir. Aynca elde edilen debi süreklilik çizgileri de akarsuda planlanabilecek su yapılan için, zamanın yüzde 90, 95, 99'unda akarsularda bulunacak debilerin görülmesi açısından faydalı olacaktır. xıv
Özet (Çeviri)
LOW FLOW HYDROLOGY AND APPLICATION TO AEGEAN AREA SUMMARY Man has been interested in hydrology since 3000 (B.C.). This is why from the early ages mankind tended to live close to the water flowing areas, because these areas were fertile and they attracted people easily. Sometimes there were floodflows which were fatal to inhabitants and these occurences motivated people some kind of researches. Today, water resources cause some disputes and even wars with neigboring countries. Due to mismanagement of water resources it is assumed that in 10-20 years there will be water shortage and even its results will cause war between countries. During some season of the year, flow values in the waterflow may decrease and can take very low values and also sometimes they can be even dried. This occurs especially in the summer time during which irrigation is vital for life and activities. At the mean time, in low flow periods, there are many dificulties in waste water infiltration to the ground water. Recently, with increasing environment values and life standart low flow studies gain momentum and importance. In summer time, in Aegean side there is intensive low flow and even zero flows have been observed which cause dried waterflow. Since of irrigation, environment, and water quality management are crucial in Büyük Menderes, Küçük Menderes and Gediz watersheds, station values that located in the aforesaid watersheds have been thought for low flow studies. In the study, when selecting stations data length and dam effect criterias have been taken into account. Firstly, station recorded flow values 1, 3, 7, and 30-day low flows values are determined. After that, flow duration curves are drawn, then indicator of low flows Q90, Q95, Q99 discharges read form these curves. From the observed station values, revealing indicator features such as, mean, standart deviation, skewness Li and L2 moments have been calculated. Weibull, Lognonnal and Power distributions are applied to the these low flows values. Aforesaid distributions parameters are calculated according to the some kind of statistical methods. Applied distributions' goodness of fit to the models are tested with L-moment diagrams and Probability Plot Correlation Coeffficient (PPCC) models which are very effective in such studies. Both methods' results support each other. Tested distributions results are explained in detail in Chapter 4 and it is found that Lognonnal distribution is not applicable for the Gediz, Büyük Menderes and Küçük Menderes watersheds; whereas Weibull2 and Power distributions are appropriate for the watersheds. In station based xvstudies, Power distribution has more accurate results. Both Weibull 2 and Power distributions have very similar results so that there is no precise distinction between two methods. For both watersheds using distributions for 7-day low flows 5, 10, 25, 50 and 100 return periods estimates have been made. There are some zero flow records at observed stations, so that zero flow correction has been done. As zero flow return period gets longer, estimation can not be applicable. It is observed that comparing estimates with Weibull2 and Power distributions, it is found that Power distribution gives smaller values than Weibull2 distribution. Low flow estimates carried out through this study, are important for infiltrate on irrigation and water supply, protection of wildlife and also environmental pollution prevented. It is recommended that, since Power distribution gives smaller results, when studying low flow analysis in these areas, Power distribution estimates should be preferred. xvi
Benzer Tezler
- Examination of climate change in Turkey and river flows in Southeastern and Eastern Anatolia regions
Türkiye'deki iklim değişikliği ve güneydoğu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yer alan nehir akımlarının incelenmesi
TUĞBA ÇELEBİOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Çevre MühendisliğiMarmara ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METE TAYANÇ
- Komşu havzaların hidrolojik ve morfolojik olarak karşılaştırılması
Comparison of adjacent basins in terms of morphological and hydrological characteristics
ARZU KÜTÜKCÜ
Doktora
Türkçe
2016
Coğrafyaİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞİNASİ KAYA
- Uzun dönemde meydana gelen Akdeniz ve Karadeniz'deki deniz seviyesi değişimlerinin boğazlar sistemi üzerindeki etkilerinin araştırılması
Investigation of the effects of long term sea-level variations in the Mediterranean and the Black Sea on the Turkish straits system
CEM ŞENDURAN
Doktora
Türkçe
2022
Deniz Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiKıyı Bilimleri ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SEDAT KABDAŞLI
- Gediz havzasında kuraklık analizi
Drought analysis in Gediz basin
İBRAHİM TEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İnşaat MühendisliğiEge Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖMER LEVEND AŞIKOĞLU
- Investigating hydraulic geometry of unregulated rivers in western Turkey for sustainable river management
Sürdürülebilir akarsu yönetimi için regüle edilmemiş batı Türkiye akarsularının hidrolik geometrisinin incelenmesi
GÖKÇE DUMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ERDEM GÖRGÜN
DOÇ. DR. ORAL YAĞCI