Cumhuriyet Dönemi proje yarışmalarında değerlendirme kriterleri ve gelişimi Çalışma alanı: Kamu yönetim binaları
Evaluation criteria of project competitions and their development during the republic period area of study: State administrative buildings
- Tez No: 101185
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN ŞENER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 164
Özet
Dünyada yaklaşık 2500 yıldır proje elde etme yöntemi olarak kullanılan mimari proje yarışmaları, Türkiye'de yalnızca 73 yıllık bir geçmişe sahiptir. Daha önceleri yabancı devletlerin Türkiye'de yapacakları sefaret binaları için yarışmalar düzenledikleri bilinmekle birlikte, bu yarışmaları Türkiye'de düzenlenmiş proje yarışmaları içinde görmek mümkün değildir. Mimari proje yarışmaları herşeyden önce bir proje elde etme yöntemidir. İşverene pekçok alternatif arasından en iyiyi seçme imkanı verirken, mimarlık ortamı da proje değerlendirmeleri yoluyla yarışmalardan faydalanır. Mimari proje yarışmaları beraberinde getirdiği 'rekabet ortamı' sayesinde ürünlerin kalitesinin yükselmesine sebep olur. Proje yarışmaları dünyada pekçok önemli ve sıradışı eserin ortaya çıkması için zemin oluştururken1, Türkiye'de özellikle kamu proje yarışmalarının sonuçlan özgün fikirleri desteklemekten uzak görünmektedir. Cumhuriyet Dönemi mimarlığı içerisinde proje yarışmalarının yerini ortaya koymak üzere, bu çalışma kapsamında kamu yönetim binası proje yarışmaları ve değerlendirme kriterleri analiz edilmiş ve içinde bulunulan dönemin özellikleri ile ilişkisi ortaya koyulmuştur. Buna göre proje yarışmaları, Türkiye'de toplumsal hayatın ve mimarlığın farklılaşmalar gösterdiği on'ar yıllık dönemler halinde incelenmiştir. 1923-1938 yıllan arasında herhangi bir kamu yönetim binası proje değerlendirme raporuna ulaşılamamıştır. Fakat bu dönemin savaş yıkıntılanmn onanmı ve Cumhuriyet'i sembolize eden yapılann inşası ile geçtiğini biliyoruz. 1938-1950 dönemi kendi kendine yetme eğilimleri doğrultusunda II. Ulusal Mimari eğiliminde geçer. Jüri raporlanna göre dönemin önemli değerlendirme kriterleri 'simgesellik', 'fonksiyonel özellikler' ve 'peyzaj'2 dır. 1950-1960 dönemine Avrupa'yla ilişkilerin güçlenmesi sonucu Uluslararası Mimari Stil damgasını vurmuştur. Fakat Avrupa ile Türkiye arasındaki teknoloji düzeyinin farklılığı, yanşmalarda özellikle 'cephe konstrüksiyonu' konusunda eleştirilere neden olmuştur. Bu dönemin bir özelliği de devletçi ekonomi modelinden kopuş ile özel sektörün yapı talebinin başlamasıdır. 1 Eiffel Kulesi (1886), Sydney Opera Binası (1957), Centre Pompidou (1970), Grande Arche (1982) 2 Genellikle merasim meydanı ve Atatürk büstünün yerleşimidir. vıı1960-1970 döneminde mimarların ilgisi sosyal konulara ve toplumbilim-mimarlık ilişkisine yönelir. Siyasi iktidarın mimarlık ile ilişkisi kopar. Jüri değerlendirme raporlarında da 'mimari çevreye uyum* kriteri ortaya çıkar. 1970-1980 döneminde dünyaya paralel olarak Türkiye'de de çok sayıda akım birarada görülürken, kamu proje yarışmaları ülkedeki yeni mimarlık denemelerinin heyecanından kopar. Bu dönemde kamu binalarında en önemli kriter olan 'uygulanabilirlik' doğrultusunda standartlaşma ve tekrara gidildiği gözlenir. 1980-2000 döneminde ise mimariyi etkileyen temel politika 'globalleşme' dir. Bu dönemde yapı talebinde özel sektör etkin duruma gelir. Özel sektörde artan rekabet 'özgünlük' ve 'imaj' kavramlarını, bu kavramlar da 'postmodernizm'i beraberinde getirir. Bu dönemde kamu proje yarışmaları 70'lerdeki standardizasyondan kurtulmuş olmakla birlikte, 'özgün' fikirler yerine 'alışıldık' ve 'ağırbaşlı' çözümleri tercih etmiş ve bu da özellikle son yıllarda proje yarışmalarında jüri üyeleri arasında pek çok tartışmaya neden olmuştur. Cumhuriyetin kuruluşundan bugüne geçen 77 yılda kamu yönetim binası proje yarışmaları incelendiğinde, 1950'lere kadar Türkiye Mimarlılğı'nı kamunun, proje yarışmaları yoluyla yönlendirdiğini, 1970'lere kadar kamu proje yarışmalarının ülke mimarlığı ile aynı çizgide ilerlediğini, 70'lerden sonra ise kamu proje yarışmalarının mimarlık ortamındaki yeni denemeleri desteklemek yerine, alışıldık çözümlerin güvenilirliğini tercih ettiklerini ve böylece elde edilen ürünlerin ülkenin mimarlık seviyesinin gerisinde kaldığını söyleyebiliriz.
Özet (Çeviri)
Architectural project competitions in Turkey have only a 73-year history, whereas in the world they were used in determining projects for nearly 2500 years. Even though foreign countries organised competitions for their embassy and consulate buildings in Turkey, these cannot be counted as a part of competitions organised in Turkey. Most importantly an architectural project competition is a method of obtaining a project. Competitions allow clientele to choose the best from a selection of projects and in the mean time helps the development of architecture alone. Competitions also create a competitive environment, which brings a higher quality to the final outcome. Project competitions in general, form the basis for the creation of important and original ideas in architecture. However, in Turkey there is the lack of unique ideas in the results of projects competitions that are organised by state. To determine the importance of projects competitions during the Republican Architectural Period, a series of investigations were undergone in state building projects competitions and their evaluation criteria. Project competitions were analysed in periods of ten years where Turkish social life and architecture have shown changes. During the years between 1923 and 1938 none of the project evaluation reports could be found. However, it is known that restoration of destructed buildings after the First World War and the construction of buildings that symbolise the Republican Period took place. Between 1938 and 1950, was a period where Turkey lives through a self-sustained n. National Architectural movement. Evaluation reports show that criteria were based on 'symbolism', 'functional qualities' and 'landscape'3 A dominant influence of the International Style can be seen between 1950-1960, where relations with Europe were developed. However the extreme technological gap between Turkey and Europe has especially affected 'facade constructions' and hence brought criticism. Another aspect of this period was the rise of private sector which influenced architectural demands. 3 Ceremonial squares and Atatürk statues in general. ixIn the next decade between 1960 and 1970, architects have shown interest to social issues. The influence of political power on architecture has demised. Jury evaluation reports show 'harmony in architectural environment' as important criteria. During the 70's and 80's many architectural movements were seen in Turkey, as was situation around the world. States building architectural competitions were distant from the period's experimental architecture. 'Applicability was the most important criteria that resulted with the standardisation and repetition of outcome for the states buildings. 'Globalisation' between the years 1980 and 2000 was the basic policy that influenced architecture. During this period the private sector became dominant in building structures. The increasing rate of competition between the firms brought concepts of 'originality' and 'image' leading towards postmodernism. Although states architectural project competitions were freed from the 70's standardisation a lack of 'original ideas' was still the case, which created many commotions between jury members during the project competitions. When overlooking 77 years of Turkish Republic History, architecture until 50's was shaped by state policies through architectural competitions. The level of outcome through project competitions was parallel to the level of architecture until 70's. Finally, although new experimentations were sought after the 70's, the insured outcome of traditional architectural methods were still preferred in state architectural competitions which fell behind the general architectural level in Turkey.
Benzer Tezler
- The impact of architectural design competitions in evaluation of architectural design trends for a secular identity, 1933-1950
Modern Türk mimarlığının seküler Türk kimliğinin oluşum sürecindeki rolü; Mimari proje yarışmaları (1933-1950)
YASEMİN SAYAR
- Cumhuriyet Dönemi İstanbul mimarlığında Rüknettin Güney
Istanbul's Republican Era architecture and Ruknettin Guney
CANSU ÖZKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VESİLE GÜL CEPHANECİGİL
- Şehir planlamanın kurumsallaşmasında bir kamu mimarı: Mithat Yenen (1908-1987)
A public architect in the institutionalization process of urban planning: Mithat Yenen (1908-1987)
AYŞE BİLGE KEÇEBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VESİLE GÜL CEPHANECİGİL
- Ulusal mimari proje yarışmalarının izinden Türkiye'de mimarlık
Architecture in Turkey tracing national arcitecture competitions
OSMAN ALİ GENCAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Mimarlıkİstanbul Kültür ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVİNÇ ERTÜRK
- 1980 sonrası Türk mimarlığında yaşanan dönüşümlerin yarışma projeleri üzerinden incelenmesi
The examination of transformation, realized in turkish architecture after 1980 through project competitions
PINAR AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
MimarlıkDokuz Eylül ÜniversitesiBina Bilgisi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ÖZLEM ARITAN
