Dünya ticaretinin serbestleşmesi sürecinde küresel rekabet sistemi ve politikaları
Global competition policies and system in the process of liberalization of the world trade
- Tez No: 102530
- Danışmanlar: PROF.DR. MÜFİT AKYÜZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 278
Özet
1990'lı Yıllarla beraber, rekabete ilişin çok-taraflı, düzenleyici bir çerçeve geliştirilmesi fikri tartışılmaya başlanmıştır. Bu tartışmaların temel amacını ise, antirekabetçi eylemlerin tanımlanarak uluslararası ticarete etkilerinin ortaya konulması oluşturmuş ve bu konuda uluslararası temel ilkelerin belirlenmesi yönünde bir eğilim ortaya çıkmışnr. Bu eğilimin ortaya çıkmasında ise, dünya ticaretindeki serbestleşme süreciyle beraber, giderek artan sayıda ülkenin piyasa ekonomisine geçmesi ve piyasalarda fonksiyonel biçimde işleyecek bir rekabet düzeninin varlığının, ekonominin verimliliğini ve dinamizmini arttırmada en başta gelen koşul olduğu inancının yaygınlaşması önemli bir rol oynamıştır. Piyasanın sadece tüketici tercihlerine göre ve üretim imkanlarına göre en etkin bir biçimde işlemesi ve böylece sosyal refahın da maksimuma ulaşması ancak belirli koşulların var olması ile mümkündür. Ancak bu koşullar mevcut ise piyasa mekanizması kaynakların optimum dağılımını sağlayacaktır; serbest rekabet koşullarından biri veya bir kaçı yoksa yani tam rekabet yerine eksik rekabet koşullan söz konusu ise, fiyatlar marjinal maliyetleri tam olarak yansıtmayacak, fiyat oranlan ile maliyet oranlan arasında sapmalar olacaktır. Dolayısıyla, piyasa ekonomisinden söz edebilmek için tüm piyasalarda rekabetin geçerli olması gereklidir. Rekabetçi model ekonomik güç sorununu da çözmektedir. Rekabetin tam olarak işlediği piyasalarda, hiçbir ekonomik birim, piyasa fiyatını etkileyemeyeceğinden öteki firmalara baskıda bulunabilecek güce de sahip olmayacaktır. Dolayısıyla, böyle bir piyasada ekonomik gücün kötüye kullanımı söz konusu değildir. Ancak gerçek durumda tam rekabet koşullarının gerçekleşmemesi, piyasa mekanizmasının rekabet sürecini korumaya yönelik olarak devlet tarafından düzenlenmesi gereğinin iktisat teorisinde kabul görmesine neden olmuştur. Bozucu ve kısıtlayıcı teşebbüs davranışlarını engelleyen ilkeler, piyasa ekonomisinin kendini ayarlayacağı, yön vereceği koşullan yaratarak piyasa sürecinin rasyonel akışını sağlar. Bu şartların gerçekleştirilmesi devletin“rekabet politikası”olarak adlandırılan iktisat politikasının görevidir. Dolayısıyla, serbest piyasa sisteminin ayakta durmasını sağlayacak olan temel unsur devlettir. Rekabet politikası tarafından kurallan belirlenmiş oyunda piyasa güçleri, ekonomideki kaynakların optimal kullanımını gerçekleştirmeye yönelik olarak çalışacaklardır. Bu bağlamda, rekabet politikası piyasayı daha iyi çalıştırmayırv hedeflemektedir. Ancak, bütün ülkeler resmi bir rekabet yasasına ve politikasına sahip olmadığı gibi, rekabet düzenlemeleri de ülkeler arasında farkklaşabilmektedir. Gelişmiş ülkeler ise sanayileşmelerinin belirli aşamalarında rekabet yasalarını çıkardıklarından, uzun süreden beri rekabet politikası önlemlerini uygulamaktadırlar. Ancak, küreselleşme sürecinin hızlanması ile birlikte, giderek artan sayıda ülke rekabet yasası çıkarmakta ve rekabet politikası uygulamaya başlamaktadır. Dünya ticaretindeki serbestleşme, bir ülkede meydana gelen antirekabetçi bir uygulamanın diğer ülkelerin piyasalarında da antirekabetçi etkilere yol açması problemini getirmiştir. Bu nedenle, dünya ticaretindeki serbestleşme sürecinin etkin bir şekilde işlemesi için, tüm ülkelerin rekabet politikası önlemlerini uygulamaları, bu politikalar arasında belirli bir uyumun sağlanması ve bazı ortak kuralların belirlenmesi gerekli hale gelmiştir. Dolayısıyla, rekabet politikası alanında küresel bir yaklaşım benimsenmesi oldukça önemlidir. Günümüzde, rekabet alanında oluşturulacak uluslarüstü bir düzen konusunda konsensüse varıldığı söylenemez. Böyle bir sistemin içermesi gereken temel öğeler ise, özellikle, uluslararası şirket birleşmelerini ve kartelleri denetleyecek mekanizmaların oluşturulması ve böylelikle dünya çapında tekelleşmenin sakıncalarını törpüleyecek küresel kuralların getirilmesi, bu çerçevede ihracat kartellerine karşı da önlemler alınmasıdır. Doğaldır ki, bu düzenlemeler, ulusal politikaların eşgüdümüne dayalı bir işbirliği modelinin kurulmasını gerektirmektedir. Uluslararası işbirliğinin en ileri düzeyi ise, uluslarüstü bir kurum tarafından uygulanan tek bir düzenleyici çerçeve ortaya koymaktır. Dünya Ticaret Örgütü bünyesinde oluşturulabilecek bir“Küresel Rekabet Ofisi”, devletleri ihracat kartelleri, uluslararası pazardaki hakim piyasa gücünün kötüye kullanımları ve teşebbüslerarası birleşmeler konularında yönlendirebilecek ve bunlara karşı önlemler uygulayabilecektir. Öte yandan, en kapsamlı örneği, Avrupa Birliği olmak üzere, rekabet sorunlarının çözümünü öngören ve ortak bir rekabet sistemi uygulayan bölgesel entegrasyonlar bulunmaktadır. Bunlar arasında yapılacak anlaşmalar yoluyla da küresel bir rekabet rejimi oluşturmak mümkündür. Sonuç olarak, ortak kurum ve kurallardan oluşan bir rekabet sisteminin temellerinin atılması gerekliliği mutlaktır. Böyle bir projenin, yakın dönemde gerçekleşme ihtimalinin düşük olması doğruluk derecesini azaltmamaktadır.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Uluslararası rekabet gücünün belirleyenleri: Türk imalat sanayi üzerine ampirik analiz
Determinants of international competitiveness: an empirical analysis on Turkish manufacturing industry
GÖKÇE MANAVKAT
- Tarımda küreselleşme bağlamında değer zincirleri ve Türkiye' de şeker üzerine bir inceleme
Value chains in the context of globalization in agriculture and a study on sugar in Turkey
ÖZKAN LEBLEBİCİ
Doktora
Türkçe
2011
İşletmeAnkara ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ALPAY DİKMEN
- Uluslararası ticarette serbestleşme sürecinin rekabet olgusu üzerinde yarattığı etki: Emek piyasası üzerinden bir analiz
Impact of the liberalization process in international trade on the phenomenon of competition: An analysis on the labor market
SELEN BEKTAŞ
- Dünya ticaretinde artan küresel rekabetin Avrupa Birliği'nin dış ticaret politikasına etkisi
The effect of increasingly global competition in the world trade on external trade policy of European Union
HÜLYA ALEV BALTALI
Doktora
Türkçe
2014
Ekonomiİstanbul ÜniversitesiAvrupa Birliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN KÜÇÜKAHMETOĞLU
- Gelişen piyasa ekonomileri ve Türkiye: Dış ticarette rekabet gücü analizi
Emerging market economy and Turkey: Competitive analysis at foreign trade
SEMA KORKMAZ BAŞPINAR