Geri Dön

Meskun bölgelerdeki taşkın zararları tahmininin bulanık sistemle modellenmesi

Fuzzy system modeling of flood damage estimation in urban araes

  1. Tez No: 104131
  2. Yazar: MEHMET ÖZGER
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET EMİN SAVCI
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2001
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 143

Özet

MESKUN BÖLGELERDEKİ TAŞKIN ZARARLARI TAHMİNİNİN BULANIK SİSTEMLE MODELLENMESİ ÖZET Dünyada taşkınlar çok büyük can ve mal kayıplarına yol açmaktadır. Bazı ülkeler Gayri Safi Milli Hasılalarının %2'sinden fazlasını taşkınlardan dolayı kaybetmektedirler. Gayet tabi, meydana gelen kayıplara bir çok etken etki etmektedir.Topografya, yağış, nehirlerin büyüklüğü, mevcut yerleşim alanları ve taşkın koruma için yapılan yatırımlar ülkelerin potansiyel taşkın zararlarını etkilemektedirler. Su kütlelerine yakm kurulmuş yerleşim bölgeleri, çeşitli nedenlerden kaynaklanan taşkınların etkisi altındadır. Geçmişten günümüze sağladığı avantajlardan dolayı su kütlelerine yakm yerlere kurulan ve oralarda gelişen yerleşim birimleri, potansiyel taşkın zararlarını daha da artırmaktadır. Taşkınlardan korunmak için yapılan mühendislik yapılarında sağlanılan faydanın maliyetleri belli bir oranda aşması gerekmektedir. Fayda-maliyet analizlerinde, maliyet hesaplamaları basit mühendislik hesaplamaları gerektirirken, sağlanılan fayda ancak hidrolojik ve ekonomik etkenlerin bir arada değerlendirilmesi ile yapılabilmektedir. Ekonomik fizibilite açısından, sağlanılan fayda yani önlenen taşkın zararları ancak potansiyel zararın tespiti ile belirlenebilir. Ayrıca konutların arazideki dağılımının olay üzerindeki etkisi araştınlmıştır.Bu faktör, taşkın risk hesaplamalarında da çok önemlidir. Bunun yanında, taşkın sırasında en büyük zararların oluşacağı bölge tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmadan çıkan sonuçlar taşkın havzası yönetiminde, temel bilgiler olarak kullanılabilir. 1. Bölümde yıllık beklenen zararın hesaplanması konusu üzerinde durulmuştur. Geleneksel yollarla yapılan hesaplamalarda istatistiksel yöntemler ön plana çıkmaktadır. Bu bölümde zararın boyutlarına ve şiddetine etki eden faktörlerin bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu güne kadar bu konu üzerinde yapılmış çeşitli çalışmalar bulunmaktadır. Bu çalışmalardan elde edilmiş derinlik-zarar eğrilerinin mekan ve zamanla değiştiği görülmektedir.Taşkınlar tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de büyük zararlara sebebiyet vermektedirler. 2. bölümde Türkiye'deki taşkın olaylarının bir değerlendirmesi yapılmıştır. DSİ' nin her sene yayınladığı taşkın yıllıklarından derlenen verilerle yapılan değerlendirmede, Türkiye'de taşkın zararlarının artma eğiliminde olduğu görülmüştür. Ayrıca, Türkiye'de taşkınlara etki eden hidrolojik ve meteorolojik etkenlerin neler olduğu araştırılmıştır. Meteorolojik olayların havza bazında oluşturacağı tehlikeler incelenmiştir. Diğer taraftan, El Nino olayı Pasifik okyanusunun doğusundan kaynaklanmasına rağmen tüm dünyanın iklimini önemli ölçüde etkilemektedir. El Nino yıllarında Türkiye'de de bazı yörelerde iklimsel değişiklikler görülmüştür. Taşkın olaylarında tüm dünyada son 25 yıldır bir artışın olduğu gözlenmektedir. Daha önce hiç taşkın görmemiş bölgelerde taşkın olayları görülmektedir. Bunun başlıca sebebi, global ısınmadır. Son taşkınlarda global iklim değişiminin bazı etkilerinin görülmesine rağmen, taşkın olaylarının diğer bölgelerde de görüleceği anlamına gelmemelidir. Dünya nüfusunun yaklaşık 3'te 2'si su kütlelerine yakın yerlerde yaşamaktadır. Bunlar aynı zamanda pahalı yerleşim yerleridir. Bu yüzden buralardaki ticari, ekonomik ve endüstriyel etkinliklerin bir çoğu su orijinli doğal felaketlere maruz kalırlar. Bundan dolayı, taşkın sigorta şirketleri tüm dünyada yaygın hale gelmiştir. Ayrıca 2.Bölümde Türkiye'de taşkın havzası yönetimi ile ilgili bazı öneriler ileri sürülmüştür. Taşkınları önceden haber verebilmek için hidrometrik şebekeler tasarlanmalıdır. Devlet kuruluşlarının da bu sistem içindeki yeri tekrar tartışılmalıdır. Taşkın zararlarının tahmininde şimdiye kadar çoğunlukla istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Ancak istatistiksel yöntemler belirsizlikler içermektedir ve yapılan kabuller ile de bazı temel bilgiler kaybolmaktadır. Bu yüzden belirsizlik çözümlerinde iyi sonuçlar veren bulanık ilkelerle modelleme yapılmıştır. 3. Bölümde ise bulanık mantığın temel ilkeleri sunulmuştur. Dünyada yeni yeni kabul gören bulanık mantıkla Aristo mantığı karşılaştırılmıştır. Bulanık ilkelerin Aristo ilkelerine karşı sağladığı avantajlar, temel küme teorisi, bulanıklaştırma, çıkarım, durulaştırma işlemleri üzerinde durulmuştur. Rasgele oluşan taşkınlar neticesinde havzada çeşitli zararlar oluşmaktadır. Zararın boyutları ise tamamıyla taşkının özellikleri ve taşkın gören yerin ekonomik durumu Mile ilgilidir. 4.Bölümde rasgele özelliğe sahip olan taşkının meydana getireceği zarar bulanık mantık ilkeleri kullanılarak kurulan model ile tahmin edilmiştir. Modelden çıkan sonuçlar daha önce yapılmış çalışmada bulunan sonuçlar ile karşılaştınlmıştır. Model sonuçlan yapılacak olan ön bir çalışma için tatmin edicidir. Son bölümde ise model sonuçlan değerlendirilerek çeşitli çıkarımlar öne sürülmüştür. Model çıktılan taşkın havzası yönetimi açısından da yararlı ipuçlan sağlamaktadır. xu

Özet (Çeviri)

FUZZY SYSTEM MODELING OF FLOOD DAMAGE ESTIMATION IN URBAN AREAS SUMMARY Floods are causing major life and property losses all over the world. Some countries lose more than 2% of their GDP" s because of the floods. Of course there are many factors affecting the flood losses. Topography, precipitation, the size of the rivers, area available for settlement, investments in flood protection affects the countries flood potential. Settlement areas established nearby the watercourses are under the influence of floods originated from water events. The settlement areas established nearby the watercourses for the advantages of them, increase the potential flood damages. For flood protection structures, benefits must exceed costs at a definite rate. In the cost-benefit analysis, costs can be calculated by simple engineering formulas. However benefits are calculated only by the evaluation of hydrologic and economic factors together. Provided benefits, namely prevented flood damages are determined only from potential flood damages. In this study, damages are estimated according to the changes if factors affected the event. On the other hand the effect of distribution of the property on flood plain is investigated. This factor is also very important for flood risk calculations. Besides of this, the zone that major damages occurred has to be tried to define. The results of this study can be used as a basic knowledge in flood plain management. In section 1, the calculation of the expected annual damages are mentioned. These calculations are made by generally by conventional methods such as statistical methods. In this section an evaluation of the factors affecting the extent of event was made. There are many studies available on this subject today. These studies were reviewed and then realised that the depth-damage curves changes with space and time. Floods generate major damages in Turkey as all over the world. In section 2, the evaluation of flood events in Turkey is made. The evaluation is made with data Xllledited from annual flood reports published by the State Water Works. It is determined that flood damages have an increasing trend. Besides, hydrological and meteorological factors affected the flood events in Turkey are investigated. Hazards originated from meteorological events in river basins are examined. On the other hand, El Nino event, which is orginated from east of the Pasifle Ocean, affects the all over worlds climate. In El Nino years, abnormal events occurred in some part of the Turkey. In all over the world, flood event trends is an increasing manner for the last decades. This is mainly due to the global climate change. The recent floods seem to have some effects of global climate change although they can not be taken as a proof that it already takes in place in other parts of the country. About two thirds of the world population lives nearby the water courses in urban areas. As a result most of the commercial, trade and industrial activities are prone to water disasters. So that, the insurance companies dealing with floods become more and more involved all over the world. Besides, in section 2, some proposition about the flood plain management in Turkey is suggested. For the purpose of flood warning, optimum hydrometric network should be designed. In this process, the position of state funds is discussed. The estimation of the flood damages have been done by using a much more statistical method by now. But statistical methods involve some uncertainties and some of the basic information is loosed by assumptions. For this reason we establish a fuzzy system model that is very efficient in uncertainty analysis. In section 3, basic principles of fuzzy logic are mentioned. In this section Fuzzy logic, which has been being accepted in recent years by the world, is compared to aristo logic. Advantages of the fuzzy logic on aristo logic, basic set theory, fuzzification, inference and defuzzification operations are presented. Flood causes damage the flood plain randomly. The extent of the damage is completely depend on the flood properties and flood plain economy. In section 4, the model established by using fuzzy logic estimates damage that occurred randomly. The results from model are compared to results obtained from past studies. The model results are satisfied for pre-calculations. XIVIn the last section, model results are evaluated and some inferences are extracted. Results provide useful clues for the flood plain management. XV

Benzer Tezler

  1. Tez No

    881578

    Şehirlerde taşkın yataklarının yapılaşması etkisi altında taşkın risk haritalarının incelenmesi, çalışma alanın: İstanbul Göksu deresi

    Investigation of flood risk maps under the influence of urbanisation of floodplains in cities, study area: İstanbul Göksu deresi

    AHMAD KHALED ASLAMI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Gelişim Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ YASİN PAŞA

  2. Tez No

    465444

    Modelling flooding risk under urbanization andclimate change in Istanbul, Turkey

    İstanbul'da şehirleşme ve iklim değişikliği tesirleri altında taşkın riskinin modellenmesi

    TEWODROS ASSEFA NIGUSSIE

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2017

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ABDÜSSELAM ALTUNKAYNAK

  3. Tez No

    166386

    Meskun bölgelerdeki yollarda yağmursuyu drenaj sistemlerinin hidroliği ve tasarımı

    Hydraulics and design of urban stormwater drainage systems

    GÖKÇE TEZEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ALİ UYUMAZ

  4. Tez No

    450971

    Meskun bölgelerde yağmur suyu giriş yerlerinin incelenmesi: İTÜ Ayazağa yerleşkesi örneği

    Investigation stormwater inlets in urban areas : Example of ITU Ayazaga campus

    VEYSEL ONUR İÇKALE

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ALİ UYUMAZ

  5. Tez No

    786645

    Selçuklu muhtariyetlerinin kültürel, sosyal, ekonomik yapıları ve günümüz coğrafyasında Selçuklu bakiyesi Türk varlığı

    Cultural, social, economic structures of Seljuk autonomous states and the Turkish existence remaining from Seljuk in today's geography

    İSMAİL ÖZTÜRK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    TarihKilis 7 Aralık Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULLAH BAYINDIR

Geri Dön