Kuzeydoğu Ege kıyı ve deniz alanlarının tersiyer jeolojisi ve sedimantolojisi
Tertiary geology and sedimentology of the Northeastern Aegean offshore and nearshore regions
- Tez No: 120984
- Danışmanlar: PROF. DR. BAKİ VAROL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Graben basens, west Anatolia, Ganos Fault, Edremit Fault, Assos High, Fades models
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 249
Özet
ÖZET Doktora Tezi KUZEYDOĞU EGE KIYI VE DENİZ ALANLARININ TERSİYER JEOLOJİSİ VE SEDİMANTOLOJİSİ Yaşar Kesgin Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Baki Varol Bu çalışmanın konusu: kuzeydoğu Ege Denizi kara ve sualtı alanlarındaki Tersiyer çökellerinin stratigrafik. tektonik ve sedimantolojik özelliklerini açıklamak, bunların petrol potansiyelini ortaya kovmaktır. Çalışma alanında yüzeylenen birimler: Paleotektonik. Geçiş ve Neotektonik adı verilen 3 ana tektonik dönem altında incelenmiştir. Bölgenin stratigrafisi: Biga Yarımadasında bulunan ve Miyosen döneminde oluşan Assos yükselimine bağlı olarak. Saros Körfezi- Adalar- Biga Yarımadasının kuzeyi ve Edremit Körtezi- Çandarlı Körfezi, bunların kıyı alanları olmak üzere 2 ana grupta incelenmiştir. Plaka hareketlerine bağlı olarak yaklaşık bugünkü Biga Yarımadasının kuzeydoğu- güneybatı doğrultusu boyunca uzanan plaka sınırının kuzeyinde. Eosen- Oligosen döneminde oldukça sakin bir denizel ortanı sözkonusu iken, bu sınırın güneyi oldukça aktif bir sıkışına dönemi geçirmiş ve bölge yükselmiştir. Erken- Orta Miyosen'de bu yükselim üzerinde yayılım gösteren Ayvacık Volkanitleri, kuzeydoğu- güneybatı yönlü bugünkü Assos Yükselimini oluşturmuştur. Saros Körfezi- Adalar- Biga Yarımadasının kuzeyinde temeli oluşturan Istranca Metamorfitleri. Marmara Karmaşığı, Lort Formasyonu ve Kazdağ Karmaşığı üzerine: Erken Eosen 'le başlayıp Oligosen'e kadar devam eden Karaağaç, Fıçıtepe. Koyunbaba. Soğucak. Ceylan, Mezardere. Osmancık. Danişmen formasyonlarının çökelimi izlemiştir. Erken-Orta Miyosen'de Kim bölgede etkin olan volkanizmanın ana kaynağı Assos yükselimidir. Bu volkanizma'dan sonra, Assos Yükseliminin kuzeyi yine deniz ilişkisini sürdürmüş ve Geç Miyosen'den başlayarak günümüze kadar Gazhanedere, Kirazlı. Alçıtepe. Ergene,Gülpınar ve Bayramiç formasyonları; Assos Yükselimi'nin güneyinde ise Erken Miyosenle başlayan volkanizma ile ardışıklı olarak Küçükkuyu, İlyasbaşı, Bayramiç, Çamtepe, Yayaköy. Bozköy ve Ularca formasyonları çökelmiştir. İnceleme alanında sedimantolojik olarak kırıntılı kayaçlar egemendir. Bölgede Geç Kretase'de başlayan derin denizel fasiyes. Erken Eosen'de yavaş yavaş regresif istiflere dönüşmüş ve Erken Eosen'in sonunda bölge karasal ortama dönüşmüştür. Orta Eosende; Saros Körfezi- Adalar- BigaYarımadasının kuzeyinde başlayan sedimantasyon, önceleri sığ karbonatların (Soğucak Formasyonu) çökeldiği kıyı ortamlarına ait çökelimi sağlamış, daha sonra ortamın derinleşmesiyle türbüditlerin oluştuğu derin deniz çökelleri bölgeyi kaplamıştır. Oligosen'de ise bölge sığlaşmış (Osmancık Formasyonu) ve kara haline dönüşerek kırmızı renkli karasal sedimanların (Danişmen Formasyonu) çökeliminden sonra Miyosen volkanizması başlamıştır. Miyosen volkanizması sonrası denizle ilişki devam etmiş ve kıyı yakını, karadan malzemenin bol geldiği ve yeryer karasal fasiyesler (Gazhanedere, Kirazlı, Alçıtepe formasyonları) egemen olmuştur. Edremit Körfezi-Çandarlı Körfezi ve kıyı alanlarında ise, akarsu ve göl ortamı çökelleri volkaniklerle ardışıklı olarak çökelmiştir (Küçükkuyu Formasyonu). Pliyosen'de ise doğrultu atımlı fayların kontrol ettiği sedimantasyon; grabenlerde yoğun bir akarsu istifi çökeltirken, kara alanlarınada bu çökelim yayılmıştır. Tektonik olarak bölgede: Geç Miyosen-Plivosen yaşlı gerilme sistemleri etkilidir. Doğu Anadolu'daki plaka hareketlerinin ve sıkışmanın karşılığının, batı Anadolu'daki genişleme rejimiyle karşılandığı düşünülmektedir. Yaklaşık kuzey- güney yönlü kuvvetlerin etkisiyle bölgede kuzeydoğu- güneybatı, güneybatı- kuzeydoğu ve doğu- batı grabenler oluşmuştur. Pliyosen'de kuzey- güney gerilmeye sağ yanal atımlı (yeryer oblik) Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun kolları (Ganos ve Edremit fayları ) eşlik etmeye başlamış, Kaçış tektoniği demlen batıya hareketlerle birlikte oluşan grabenler ve Ege Denizinin kıyıları şekillenmiştir (Yılmaz,2000) Derlenen staraligrafık. sedimantolojik ve tektonik veriler ışığında bölgenin petrol jeolojisi incelenmiştir. Bol miktarda alman ölçülü staratigrafik kesitlerle ana kaya, rezervuar kaya ve örtü kaya birimleri ortaya çıkarılmış, rezervuar kaya olabilecek birimlerin rezervuar parametreleri, ana kaya olabilecek birimlerin jeokimyasal özellikleri saptanmış, sismik kesitlerle, bunların Ege denizi 'nin sualtı alanlarında uzantıları belirlenmiş ve petrol aramacılığı açısından uygun prospektler önerilmiştir Bu çalışma'nın sonunda: önceleri stratigrafileri ve sedimanlolojileri ayrı ayrı çalışılmış bulunan Saros Körfezi- Adalar- Biga Yarımadasının kuzeyi ve Edremit Körfezi-Çandarlı Körfezi'nin kara alanlarının deneştirilmesi yapılmış ve farklılıkları ortaya konmuştur. Biga Yarımadasının güneyinde Eosen- Oligosen çökellerinin olmayışı, buların çökeldiği ve sonra aşınabileceği veya bölgenin o dönemde yüksek alanlar olup çökelme olmadığı sorularına açıklık getirilmiştir. Yine Biga Yarımadası'nın güneyinden başlayıp tüm batı Anadolu'da yüzeylenen Erken- Orta Miyosen yaşlı karasal istifler, ortak stratigrafik adlar altında toplanmaya çalışılmıştır. Ayrıca kıyı alanlarındaki jeolojik veriler, deniz alanlarındaki kuyu ve sismik kesitlerle deneştirilerek. deniz alanları 'ran stratigrafik ve sedimantolojik yorumları yapılmıştır. Bunun sonucunda: kara alanlarında teklonizma kontrolunda oluşan graben havzaları'nın çökelim sistemlerinin varlığının, daha büyük geometrilerde ve kalın sedimanlolojik istiflerle, deniz alanlarında geliştiği saptanmıştır. Kara ve deniz alanları 'ndaki jeolojik veriler irdelenerek deniz ve kıyı alanlarını içeren tüm zamanların geniş kapsamlı olası paleocoğrafi haritaları yapılmıştır. Bu çalışmayla hazırlanan veri ve yorumlar, Ege Denizi için; ilerideki başta petrol aramaları olmak üzere, deprem bilimi v.s. gibi tüm jeoloji çalışmaları için ilk katkıları sağlayacaktır. 2002, 236 sayfa ANAHTAR KELİMELER: Graben havzaları, batı Anadolu, Ganos Fayı, Edremit Fayı, Bergama Fayı, Assos Yükselimi, Çökelim modelleri
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Ph.D. Thesis TERTIARY GEOLOGY AND SEDIMENTOLOGY OF THE NORTHEASTERN AEGEAN OFFSHORE AND NEARSHORE REGIONS Yaşar Kesgin Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering Supervisor: Prof. Dr. Baki Varol This study is intended to reveal the tectonic, stratigraphic and sedimentologic characteristics as well as hydrocarbon potential of the Tertiary stratigraphic units in the offshore and on-shore of northeastern Aegean region. Rock units exposed in the region were examined in the context of 3 main tectonic periods, namely Paeloteclonic. Transition and Neotectonic. Stratigraphy of the region was studied in northern (Saros bay. Adalar. North of Biga Peninsula) and southern {Edremit and Çandarlı bays) parts of the Assos liigh. which was uplifted during Miocene in Biga peninsula. In the north of the plate boundary lying parallel to Biga Peninsula's NE-SW trend. Eocene-Oligocene period is characterized by marine deposilional conditions. On the other hand, south of this boundary was exposed to active compressional regime in the same period and subsequently uplilled. Early-Middle Miocene Ayvacık volcanics. which were widespread across this uplifted block, forms today's NE-SW oriented Assos high, hi Saros bay. Adalar and North of Biga Peninsula, basement units (Istiranca metamorphics. Marmara complex. Lort formation and Kazdağ complex) are overlain by Early Eocene-Oligocene sediments of Karaağaç. Fıçıtepe. Koyunbaba. Soğucak. Ceylan, Mezardere, Osmancık and Danışmen formations. 'Hie main reason of volcanic activity in the region during the Lower-Middle Miocene time is the uplift of the Assos high. After the volcanic activity, northern parts preserved marine depositional conditions and formed Gazhanedere. Kirazlı, Alçılepe. Ergene. Gülpmar and Bayramiç formations from Late Miocene to recent. On the southern part of the Assos high. Küçükkuyu and flyasbaş formations were deposited with the products of volcanic activity that initiated in Early Miocene. Clastic rocks dominate in the study area. Late Cretaceous deep marine tacies are overlain by regressive deposits of Early Eocene. With the end of Early Eocene, continental environment prevailed in the region. In Middle Eocene, sedimentation initiated in the form of shallow marine carbonates (Soğucak Formation) at north of Saros bay-Adalar-Biga Peninsula. Following the carbonates, turbiditic sediments were accumulated in response to deepening of the marine environment. Regression dominated the Oligocene period (Osmancık Fm) and continental depositional conditions prevailed to accumulate red continental sediments of Danışmen Formation. This was followed by intense volcanic activity in Miocene. Edremit-Candarh bay retains marine depositional conditions after this volcanic activity and shallow marine to shoreline facies weredeposited with the occurrence of local continental sediments (Gazhanedere, Kirazlı and Alçıtepe formations). Early Miocene deposits of Edremit and Çandarlı bays are characterized by fluvial to lacustrine sediments intercalated with volcanics (Küçükkuyu formation). Strike slip faulting controls sedimentation in Pliocene. Intense fluvial activity characterizes graben areas whereas horst blocks undergone considerable erosion. Tectonically. the region is under Late Miocene -Pliocene extensional regime. Compressional regime of eastern.Anatolia is suggested to be accommodated by this extensional regime of western Anatolia. NE-SW and E-W oriented grabens were developed in the region in response to roughly N- S oriented extensional forces. In Pliocene, right lateral strike slip component was also added to the faults, which controls the grabens, as North Anatolian Fault Zone started to develop to accommodate the westward escape of the Anatolian plate. It is the contribution of all these tectonic mechanisms that controlled the morphology of the Aegean shoreline today. Petroleum geology of the region were assessed based on the sedimentologic. stratigraphic and tectonic data. Potential source, reservoir and seal rocks were defined in numerous measured stratigraphic sections and source rock quality, reservoir parameters and seal capacity were estimated. These units were then projected to the offshore areas by means of seismic sections and high potential prospects were proposed. This study correlates stratigraphic and sedimentologic characteristics of rock units that are exposed at Sams bay-Adalar-North of Biga peninsula with Kdremil-Çandarlı bay area. Absence of Eocene- Oligocene sediments south of Biga peninsula is questioned if these sediments never deposited in this region or deposited bul subsequently eroded. In addition to that, formation names of Early-Late Miocene units in western Anatolia were correlated and reclassified to remove the inconsistency in the nomenclature. Geological data acquired from the exposures were correlated with seismic sections and offshore wells to estimate the stratigraphic and sedimantologic conditions of the offshore units. Based on this, it has been understood that graben basins observed in the onshore areas continue towards offshore with an increase in thickness of accumulated sediments and area of the graben. Paleoaeographic maps of the region were also constructed by assessing the available dala. 'fhe inferences drawn in this study is useful for hydrocarbon exploration studies in the region. Results can be utilized for other geological studies as well. 2(102, 236 page
Benzer Tezler
- Marmara geçiş iklimi sahasında yağışların istatistiksel ve sinoptik analizi
Statistical and synoptic analysis of precipitation in the Marmara transitional climate region
MEHDI AALIJAHAN
- Akbük (Mandalya) Körfezi'nin güncel tektoniğinin ve jeolojisinin jeofizik yöntemlerle araştırılması
Investigation of current tectonic and geology of Akbuk (Mandalya) Gulf with geophysic methods
ŞUHEDA EDREMİT
Doktora
Türkçe
2016
Deniz BilimleriDokuz Eylül ÜniversitesiDeniz Bilimleri ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAİK ERDENİZ ÖZEL
- Kuzey Ege'de Paleolitik Çağ: Edremit Körfezi yontmataş buluntuları ve erken insan hareketleri
The Age of Paleolithic in the Northern Aegean: Lithic Artifacts of the Edremit Bay and Early Human Mobilities
GÖKNUR KARAHAN
- Trend analysis of climate extreme indices for Turkey
Türkiye'de iklim uç olayları indislerinin tarihsel değişimi
BERNA DÜNDAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Meteorolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER LÜTFİ ŞEN
- Güneybatı Anadolu neotektoniğinin deniz sismik verileri ile araştırılması
Investigation of neotectonism in the Southwest Anatolia by seismic data
NİLHAN KAŞER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Jeoloji MühendisliğiDokuz Eylül ÜniversitesiDeniz Jeolojisi ve Jeofiziği Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MUHAMMET DUMAN