Einstein'in görelilik kuramının Türkiye'ye girişi
Introduction of Einstein's relativity theory to Turkey
- Tez No: 122945
- Danışmanlar: PROF. DR. FEZA GÜNERGÜN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 68
Özet
Bu tezimizde Einstein'ın görelilik kuramlarının (özel ve genel) Türkiye'ye girişi incelenmiştir. Bilindiği gibi Einstein, özel görelilik kuramını 1905 yılında, genel görelilik kuramını 1916 yılında yayınlamıştır. Bu tarihten Sonra, görelilik kuramları bilim adamları arasında olduğu kadar, daha geniş çevrelerde de ilgi konusu olmuş ve tartışılmıştır. Bu çalışmamız, görelilik konusunda ilk konferansın verildiği 1920 yılı ile başlamakta ve 1933 Üniversite Reformu' na kadar olan dönemi kapsamaktadır. Türkiye'deki ilginin 1920 yılında başlamasının sebebi, görelilik teorisinin İngiliz bilim adamlarının yaptığı Güneş gözlemleri sonucunda destek bularak 1919 yılında meşhur olmasıdır. Belirleyebildiğimiz kadarıyla bu konuda yapılan ilk çalışma bir konferans olup, İstanbul Darülfünunu ve Mühendis Mektebi hocalarından matematikçi Kerim [Erim] tarafından 1920 yılında verilmiştir. 1922 yılında, İstanbul Darülfünunu Tıp Fakültesi hocalarından Dr. Akil Muhtar [Özden]de görelilik konusunda bir konferans vermiştir. Einstein'ın görelilik teorilerini tanıtan ilk yayın ise 1922' de yine İstanbul Darülfünunu hocalarından Elektrik Mühendisi Mehmet Refik [Fenmen] tarafından yapılmıştır. Aynstayn Nazariyesi, Mekan, Zaman ve Kütle Mefhumlarının Tebdili başlıklı bu kitabın 1924 yılında genişletilmiş ikinci baskısı yapılmıştır. Diğer taraftan, dönemin bilim ve mühendislik dergilerinde (Mühendis Mektebi Mecmuası, Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası, Fen Alemi, Tabiat Alemi) görelilik kuramını tanıtan makaleler de yayınlanmıştır. Bunlar arasında Salih Murat'ın [Uzdilek], Kerim Erim' in, Mehmet Refik'in ve Hüsnü Hamid'in makaleleri sayılabilir. Kerim Erim ve Mehmet Refik görelilik teorisini Türk kamuoyuna tanıtma yolunda öncü rol oynamakla beraber, Hüsnü Hamid'in, görelilik teorisini onlardan daha geniş olarak incelediği söylenebilir. Ancak Salih Zeki'nin öğrencisi olması nedeniyle ve Fransa'da Einstein'ın görelilik teorisine getirilen eleştiriler ışığında bu teoriye temkinli bir yaklaşım sergilemiştir.
Özet (Çeviri)
The present thesis aims to study the introduction of Einstein's theories of relativity to Turkey. Following their publication in 1905 and 1916, the theories of special and general relativity were highly criticized and discussed. They also rose great interest among the general public when British scholars observed the deviation of the sunlight in 1919. Interest in Einstein's relativity to Turkey seems to have started in 1920. Lectures on Einstein's relativity given by the young Turkish mathematician Kerim Erim and by Dr. Akil Muhtar [Özden], professor at the Medical Faculty of Istanbul Darülfünun (University) introduced the theory. As far as we find out, the first publication on the subject was made by the electrical engineer Mehmed Refik [Fenmen]. The booklet called Aynştayn Nazariyesi, Zaman, Mekan ve Kütle Mefhumlarının Tebdili (The Theory of Einstein and the change in the concepts of time, space and mass) came out in 1922 and an enlarged edition followed in 1924. Articles introducing the theories were published in various scientific and engineering journals such as Mühendis Mektebi Mecmuası, Darülfünun Fen Fakültesi Mecmuası, Fen Alemi, Tabiat Alemi. The authors were Salih Murad [Uzdilek], Kerim Erim, Mehmet Refik and Hüsnü Hamid. The publications under study point out that Kerim Erim and Mehmed Refik pioneered in introducing Einstein's theories to Turkey. Hüsnü Hamid however seems to have studied the theory more thoroughly. Being a student of the mathematician Salih Zeki, an admirer of Poincare, Hüsnü Hamid did not favored the theory at once. Aware of the criticism brought by Guillaume, Bergson, Moreux and other, he preferred to display a self-possessed approach.
Benzer Tezler
- Einstein alan denklemlerinin çözümleri
Einsteins field equations solutions
GAZİ GÜZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Fizik ve Fizik MühendisliğiGazi ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM YEŞİLTAŞ
- Eınsteın-Weyl-Eddington kuramında Noether simetrisi
Noether symmetry in Einstein-Weyl-Eddington theory
FURKAN ŞAKİR DİLSİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Fizik ve Fizik MühendisliğiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMSİNAN DELİDUMAN
- Konik kusurlu de sitter uzayinda klein-gordon denkleminin tam çözümlerinin gökkuşaği kütleçekim kuramiyla elde edilmesi
Obtaining complete solutions of the klein-gordon equation in conical imperfect de sitter space using rainbow gravitation theory
ALİ TARSUSLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Fizik ve Fizik MühendisliğiMersin ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KENAN SÖĞÜT
- The asymptotic W5 symmetry in three-dimensional Chern-Simons spin-5 gravitation theory and beyond
Üç boyutlu Chern-Simons spin-5 gravitasyon kuramında asimptotik W5 simetrisi ve ötesi
AYTÜL FİLİZ
Doktora
İngilizce
2024
Fizik ve Fizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiFizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKKI TUNÇAY ÖZER