Cognitive linguistics and ideology analysis: İdeological effect in categories of mind and metaphorical reasoning
Bilişsel dilbilim ve ideoloji çözümlemesi: Zihnin kategorileri ve metaforik düşünme üzerindeki ideolojik etki
- Tez No: 123064
- Danışmanlar: PROF. DR. BAHATTİN AKŞİT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: İdeoloji, Bilişsel Dilbilim, Biliş, Zihin vı, Ideology, Cognitive Linguistics, Cognition IV
- Yıl: 2002
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 89
Özet
öz BİLİŞSEL DİLBİLİM VE İDEOLOJİ ÇÖZÜMLEMESİ: ZİHNİN KATEGORİLERİ VE METAFORİK DÜŞÜNME ÜZERİNDE İDEOLOJİK ETKİ Ulubay, Murat Y.L., Sosyoloji Bölümü Danışman: Prof. Dr. Bahattin Akşit Aralık, 2002, 79 sayfa Bu çalışma“bilişsel dilbilim”'in“ideolojik”kabul edilebilecek bağlamlarda insan zihninin ve bilişsel sisteminin işleyişini inceleyen çalışmalarında geçerli olan, ideoloji ve biliş (cognition) ilişkisine yönelik temel yaklaşımını araştırmayı amaçlamıştır. Bu amaçla öncelikle bilişsel dilbilim'in ve daha genel olarak bilişsel bilim'in“ideolojik”olarak tanımlanabilecek bağlamlarda (da) birey zihninin işleyişini açıklayan temel kavramları ve bazı dilbilimsel kabulleri (dil zihin ilişkisi hakkında) oluşturan teorik yaklaşımı sunulmuştur. Daha sonra bu disiplinin (bilişsel dilbilim), politik veya sosyal bilimlerin, özellikle sosyolojinin söylemsel pratiklerleoluşturulduğunu kabul ettiği alanlarda (“ideolojik”kabul edilebilecek bağlamlar) çözümleme yapmakta yaygın olarak kullandığı“Kavramsal Metafor Kuramı”sunularak,“kavramsal metafor”ların oluşma mekanizmalarına dair açıklamaları özetlenmiştir. Bu noktada insan bilişsel sistemi hakkındaki teorilerin hepsinde de görüldüğü gibi, ideolojinin etki alanına giren alanlarda da bilişsel dilbilim kuramlarında, birey zihninin yapılanmasında kültürel-söylemsel süreçlerin bir parametre olarak mevcut olmadığı tespit edilmiştir. Simetrik olarak, sosyal bilim içinde kabul görmüş, bireyi özne olarak“kuran”veya“çağıran”ideoloji,“söylemsel pratikler”gibi kavramların mevcut olmasına rağmen, somut bir bireyin zihninin hangi somut süreçler sonunda ideolojiyi içselleştirdiği gibi konuların bu söylem veya ideoloji kuramlarınca hiçbir şekilde araştırılmamış olduğu görülmüştür. Tartışma kısmında“bireyin zihniyle”ideoloji arasındaki somut etkileşimin bilişsel dilbilimce kuramsallaştırılmasının, yine söylem ve ideoloji kuramlarınca kabul edilen“söylemsel ve ideolojik pratiklerin maddiliği”yaklaşımının kullanılmasıyla mümkün olabileceği teklif edilmiştir. Nihai olarak, insanın, kendi bedeni, beyni, sinirsel yapılan, ortamın fiziksel ve biyolojik şartlarıyla etkileşimini belirleyici faktör olarak bilişsel sistem ve dilin kuruluşunun açıklanmasına başarıyla eklemleyen bilişsel dilbilimin, toplumsal yapının ve güç ilişkilerinin insan bilişsel sistemi ve dilsel yapılar üzerinde belirleyiciliğinin aracı olarak ve aynı derecede maddi etkileşimler olarak kabul edilecek ideolojik - söylemsel pratikleri kurama dahil etmeye çalışmasının denenmeye değer olduğu belirtilmiştir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT COGNITIVE LINGUISTICS AND IDEOLOGY ANALYSIS: IDEOLOGICAL EFFECT IN CATEGORIES OF MIND AND METAPHORICAL REASONING Ulubay, Murat M.S., Department of Sociology Supervisor: Prof. Dr. Bahattin Akşit December, 2002, 79 pages The aim of the study is to search and present the main approach of cognitive linguistics about 'ideology - cognition' relation, that is valid in its studies about working of human mind and cognitive system within“ideological”contexts. In order to fulfill this purpose, fundamental concepts and theoretical approaches (that determine some linguistic assumptions about mind-language relation) that explains how individual mind or cognitive system works in various contexts including ideological ones. After that,“conceptual metaphor theory”, that cognitive linguistics use to explore and make analysis in areas (like political) that social science, specially sociology claims to be constructed by discursive practices (which can be accepted as ideological contexts), is presented and cognitive grounding of conceptual metaphors iiiis summarized. At this point, it is detected that like all other theories about human cognitive system, theories in cognitive linguistics, even in fields under the effect of ideology, does not take any cultural or discursive parameters as a factor in formation of cognitive system. Symmetrically, it is indicated that, although there exist conceptions of ideology or“discursive practices”that“constitute”or“interpellate”individuals as subjects, the question of“which concrete processes perform, provide internalization of 'the ideology' by a concrete individual”, is completely unexplored by these theories on discourse or ideology. In the discussion part, for cognitive linguistics to theorize the main interaction between ideology and individual mind, utilization of the conception that claims“the material nature of ideological and discursive practices as constraints on individual”provided by some discourse and ideology theories is offered. Finally it is stated that, for cognitive linguistics, which successfully articulates“the interaction of human with its own body, brain, neural structure, physical and biological conditions of the environment”as main parameter of constitution of cognitive system and language, it is worth trying to include discursive-ideological practices in the theory, as main media to describe social structure and power relations as a constraint on human cognitive system and language, and accepted as material constraints as the above ones already in the theory.
Benzer Tezler
- Shawn Basey'nin Hunger öykü derlemesi üzerine eleştirel söylem çözümlemesi
Critical discourse analysis on Hunger by Shawn Basey
ÖZNUR YAĞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DilbilimVan Yüzüncü Yıl Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLŞEN TORUSDAĞ
- Pazarlama iletişiminde ideolojik dil ve medya söylemi: Ulusal Kristal Elma Ödülleri basın reklam söylemlerinin eleştirel çözümlemesi
Ideological language and media discourse in marketing communication: Critical analysis of press advertising discourses of National Cristal Apple Awards
MEHMET ALİ GENİŞ
Doktora
Türkçe
2014
ReklamcılıkSüleyman Demirel Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURHAN PAPATYA
- Bağımsızlık sonrası Kazak yazılı basınında ideolojik söylem
Ideological discourse in Kazakh printed press after independence
ŞULE ERTÜRK ANIKLI
Doktora
Türkçe
2022
GazetecilikAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLSÜM KİLLİ YILMAZ
- Semantico-pragmatic interrelation of editorials and their headlines in English-speaking Nigerian newspapers
Nijerya'da İngilizce çıkan editör yazıları ve başlıklarının semantiko-pragmatik ilişkileri
AHMED MOHAMMED BEDU
Doktora
İngilizce
2017
Batı Dilleri ve EdebiyatıSüleyman Demirel ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYNAGA RZAYEV
- The (Re)production of conservatism in conservative media in Turkey: An analysis of Yeni Şafak and Sabah newspapers in the AKP period
Türkiye'deki muhafazakar medyada muhafazakarlığın (yeniden) üretimi: AKP döneminde Yeni Şafak ve Sabah gazeteleri ı̇ncelemesi
NAZ UYULUR