İstanbul'da coğrafi bilgi sistemleri ile hava kalitesinin incelenmesi
Investigation of air quality in İstanbul by using geographical information systems
- Tez No: 126653
- Danışmanlar: PROF. DR. SELAHATTİN İNCECİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Meteoroloji, Meteorology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Meteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 221
Özet
İSTANBUL'DA COĞRAFİ BELGİ SİSTEMLERİ İLE HAVA KALİTESİNİN İNCELENMESİ ÖZET İstanbul 10 milyonu aşan nüfusu ile Türkiye'nin en yüksek nüfusuna sahip şehridir. İstanbul'da plansız gelişme, yüksek göç, kontrolsuz sanayileşme ve ulaşım alt yapısının eksikliği pek çok çevre sorununun yaşanmasına sebep olmuştur. Özellikle ısınma mevsimlerinde kalitesiz yakıt kullanımı şehirde 1980'li yılların sonlarından itibaren 1990'h yılların başlarına kadar son derece önemli hava kirliliği episodlarına yol açmıştır. Örneğin, 1993 Ocak ayında 24 saatlik ortalama SO2 ve APM (Asılı Partiküller Madde) için sırasıyla 4000 u.g/m3 ve 1400 ug/m3 seviyeleri yaşanmıştır. Bu çalışmada, merkezi ve yerel yönetimlerin yakıt kullanımı üzerindeki kontrol ve doğal gazın yaygınlaşmaya başladığı yılları kapsayan bir dönem (1992-2000) incelenmiştir. Hava kirliliğinin zamansal değişimi ve meteorolojik parametreler ile ilişkileri araştırılmıştır. Hava kirliliği seviyeleri ile arazi kullanımı arasındaki ilişki Coğrafi Bilgi Sistemleri, CBS ile mekansal analiz yapılarak incelenmiş ve şehrin hava kirliliği portresi ortaya konulmuştur. Gözönüne alman periyod içinde SO2 ve APM seviyeleri azalan bir trend göstermektedir. Şehrin, Avrupa yakasının daha fazla nüfusa ve yerleşim alanlarına sahip olması onu Anadolu yakasından daha kirli yapmıştır. Bölgesel dispersiyon sürecinde etkili olan rüzgar şiddeti ve yönü, sıcaklık, basınç, bağıl nem ve yağış gibi önemli meteorolojik değişkenlerin hava kirliliği konsantrasyon seviyeleri ile ilişkileri istatistik yöntemlerle araştırılmıştır. Şehrin tamamında hava kirliliği seviyeleri üzerinde atmosferik basınç ve sıcaklığın önemli bir rolü olduğu bulunmuştur. Gözönüne alman model üzerinde ise en etkili faktörün hava sıcaklığı olduğu bulunmuştur. Isınma mevsimindeki yüksek hava kirliliği artan yakıt kullanımı sebebiyledir. Yakıt kalitesindeki iyileşmenin bu trend üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur. 1994-96 yılları arasında yapılan analizler, düşük rüzgar XVşiddeti, yüksek atmosferik basınç ve yağışsız koşulların kirliliğin yüksek seviyede yaşandığı günlerde hakim meteorolojik faktörler olduğunu göstermiştir. Hava kirliliği seviyeleri ile arazi kullanımı arasındaki ilişkinin belirlenmesinde CBS tekniği kullanılmıştır. Mekansal analiz ile Avrupa yakasında yer alan büyük yerleşim yerleri ve iş merkezlerinde yüksek konsantrasyon seviyelerinin meydana geldiği belirlenmiştir. Episod nitelikli hava kirliliğinin yaşandığı günlerde sakin rüzgarların ve yüzey enverziyonlarının arazi kullanımı üzerinde hava kirliliği seviyelerini etkileyerek arttırdığı tespit edilmiştir. 1995-96 ve 1999-2000 ısınma mevsimlerinin kıyaslanması sonucunda, SO2 ve APM seviyelerinde meydana gelen azalmaya rağmen yüksek kirliliğin Avrupa yakasında oluştuğu görülmüştür. Isınma döneminde nüfus yoğunluğu ile hava kirliliği seviyesi arasında pozitif bir korelasyon olduğu ve her iki ısınma mevsiminde yüksek kirlilik yaşanan bölgelerin şehrin nüfusu en yüksek yoğunluğa sahip olan alam olduğu belirlenmiştir. SO2 ve APM'nin hava kalite standartlarını aşmasına yönelik yapılan analizler de bu bölgeleri işaret etmektedir. Bu çalışmanın sonuçlarının, hava kirliliği kaynaklan ve alıcı bölge bağlantılarının araştırılmasıyla şehrin gelişmesi ve hava kalitesi yönetim planlarına yön vermesi beklenmektedir. xvı
Özet (Çeviri)
INVESTIGATION OF AIR QUALITY IN ISTANBUL BY USING GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEMS SUMMARY Istanbul is the most populated city in Turkey, with a population of about 10 million inhabitants. Rapid population increase and high migration, unplanned growth of the city industrialization, infrastructures have caused important environmental problems in Istanbul. Especially in heating seasons, poor quality fuel usage leaded to severe air pollution episodes from the end of 1980's to the beginning of 1990's. For example in January 1993 for SO2 and TSP (Total Suspended Particulate) respectively, daily average concentrations of 4000 ng/m3 and 1400 ng/m3 has been experienced. In this study, the period of 1992 - 2000 has been investigated in which local and central government started to control the quality of fuel, and the natural gas usage. The temporal variation of air pollution and its relationship with meteorological parameters have been studied. The relationships between air pollution levels and land uses has been investigated by using spatial analysis in Geographical Information Systems, GIS and the portrait of air pollution in the city has been shown. A decreasing trend of SO2 and TSP is found during the considered period. The higher population and larger built- up areas of the European side make it more polluted than the Asian side. The relationship between air pollution concentration level and meteorological parameters is examined using statistical methods, taking into consideration the critical meteorological factors such as wind speed and wind direction, temperature, pressure, humidity, and precipitation. It is found that atmospheric pressure and air temperature plays an important role on the air pollution levels throughout the city. It was shown that, air temperature was the most effective factor on the considered model. The high air pollution levels during the heating seasons are due to increased the fuel usage. The effect of the fuel quality improvement on the trend has been emphasised. xvnThe analyses for 1994-1996 shows that the meteorological conditions such as low wind speeds, higher atmospheric pressures and dry atmospheric conditions are the most dominant factors on the higher polluted periods. GIS technique has been used to define the relationship between air pollution levels and land uses. The spatial analyse showed that, higher pollution concentrations are measured in larger built-up areas and business centers which is located in the European side. The analysis for episode days showed that calm winds and surface inversions increase the air pollution levels per land uses. Although a decrease observed on SO2 and TSP levels during the heating seasons of the compared to the periods of 1995-96 and 1999-2000, higher air pollution levels have been found in European side for both heating periods. It was found out that a positive correlation was found in between population density and air pollution levels during the heating periods and the most polluted areas were the most densely populated areas of the city in each heating period. The analysis for SO2 and TSP exceeding air quality standards indicates the same regions. It is expected that the result of this research can be guide for urban growth and air quality management plans according to the relationship between air pollution sources and effected areas. xvm
Benzer Tezler
- Uzaktan algılama ve derin öğrenme yöntemleri ile İstanbul'un yerel iklim alanları ve yer yüzeyi sıcaklığı değişimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between local climate zones and land surface temperature changes in İstanbul using remote sensing and deep learning methods
MELİKE NİCANCI SİNANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik Üniversitesiİletişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞİNASİ KAYA
- An investigation on multi sensor data fusion techniques inhistorical sites monitoring
Tarihi alanların izlenmesinde çok sensörlü veri füzyonteknikleri üzerine bir inceleme
İREM YAKAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAR BİLGİ
- Kentleşme ve hava kirliliği arasındaki ilişkinin Google Earth Engine ile incelenmesi: İstanbul örneği
Analyzing the correlation between urbanization and air pollution using Google Earth Engine: Istanbul case
DUYGU YASAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Jeodezi ve FotogrametriYıldız Teknik ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR ACAR
- GIS for watershed management
Havza yönetimi için CBS
RAWAA A.FATAH ABDULHUSSEIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET ÖZGÜR DOĞRU