Herodotos'un tarihçiliği
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 12897
- Danışmanlar: PROF.DR. Y. KENAN YONARSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eski Çağ Dilleri ve Kültürleri, Ancient Linguistics and Cultures
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1990
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yunan Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
D Z E T Bu çalışmada,“Tarihin Babası”olarak bilinen Herodotos' un tarihçilik yönü konu olarak alınmış ve eseri“Historisi”den verilen örneklerin ışığı altında tanıtılmaya çalışılmıştır. Ancak bu konuya temel oluşturması açısından önce İonia'daki tarih yazımının Herodotos'a kadar gelişimi, tarihçinin yaşamı ve seya- hatleri'hakkmda bilgi verilmiş ve dokuz kitaptan oluşan eseri incelenmiştir. Amaç, bir tarihçi olarak Herodotos'u olabildiğince tanıtabilmek ve onun hakkında varılacak yargılara bir derece ye kadar yardımcı olabilmektir. Üç bölümden oluşan çalışmanın GİRİŞ'inde, gerçek anlamda tarih yazımı başlamadan önce, Grekler'in tarihsel meraklarını gidermiş olan epik şiirlerin geçirdiği aşamalar ve tarih yazımının öncüleri olarak görülen, ilk nesir yazarları logographlar ve çalışmaları hakkında bilgi verildi. GİRİŞ'i izleyen BİRİNCİ BÖLÜM 'de, Herodotos'un yaşamı ve seyahatleri ele alındı. Dzetle> M. D. 484 yılında, bir Karia şehri olan Halikarnassos ' ta doğan tarihçinin, Pers Savaşları'- nın aralıksız olarak devam ettiği bir dönemde büyüdüğü tyran Lygdamis'i devirecek bir komploya karışması sonucu, anayurdunu terketmeye zorlandığı andan itibaren seyahatlerine başladığı ve 426-25 yıllarında büyük bir olasılıkla, Atina'nın Güney İtalya' daki kolonisi Thurioi'da öldüğü anlatıldı. Ayrıca tarihçinin- 136 - etnographik, coğrafi, kültürel ilgisine olduğu kadar, Pars İm paratorluğu 'nun oluşumu ve gelişmesinin ayrıntılı anlatımı, do- layısı ile de Doğu-Batı arasındaki zıtlığın gösterilmesi gibi siyasi-tarihi nitelikli bir amaca dayanana seyahatlerinin ulaş tığı yerler ve yine bu seyahatlerin eserine olan etkisi üzerinde, duruldu. İKİNCİ BÖLÜM'de HerodDtos'un eseri Historiai çeşitli yön leriyle incelendi. Tarihçinin eserini yazarken kullandığı kay naklar. yazılı, sözlü ve arkeolojik olmak üzere üç başlık altın da toplandı. Eserin, Herodotos'un söylediği gibi,“olup bJLte.n ola.yZa.KJLn zamanla kaybolmama**., V 'ananlA.lan.JLn ve. baKbaA.laA.JLn bü yük ve. hayn.e.t uy and.JLn.an i.^lzKi.ni.n ün*üz katmama**, ve. ni.haye.t iava^JLn ni.$i.n yapjLldJLQJLnJLn bi.li.nme.6JL”amacı ile yazıldığı ve ko nusunu Doğu ile Yunanistan'ın mücadelesinin, dolayısı ile de Do ğu kültürü ile Hellenik kültür arasındaki karşıtlığın oluştur duğu görüldü. Ayrıca eserin İskenderiyeli bilginler tarafından dokuz Mousa'ya göre adlandırılarak bölümlendiği ve başlangıçta planının son şeklinde olduğu gibi tasarlanmadığı, ilk altı ki tabın son üç kitaba bir giriş niteliğinde olduğu ve yine ese rin genel bir tarih anlayışına göre değil de, daha sonra tek bir plan içinde birleştirilmiş kısa öykülerle yazılmaya başlan dığının genellikle kabul edildiği anlatıldı; ayrıca bu konuda çeşitli bilim adamlarının görüşlerine yer verildi. Daha sonra da kitaplar analiz edildi. Konuları kısaca şöyle idi : I.Kitap(Kleio) : Pers İmparatorluğu' nun doğuşu ve gelişmesi; Lydia'nm Kyros tarafından ele geçirilmesi; Kyros 'un çocukluğu, iktidara gelişi, fetihleri ve ölümü, II. Kitap (Euterpe) : Kyros 'un oğlu Kambyses'in seferinden önceki Mısır'ın tasviri. III.Kitap(Thaleia) : Mısır'ın Kambyses tarafından alınması; Kambyses'in idaresinin sona ermesi, Dareios'un iktidara geçmesi. IV. Kitap (Melpomene) : Skythia'nın tasviri;- 137 - Dareios'un bu ülkeye karşı yaptığı başarısız sefer ve Afrika'- daki fetihleri. V. Kitap ( 'Terpsikhore.) : Trakya'nın Persler tarafından ele geçirilmesi ; İonia ayaklanması. VI. Kitap (Era ta) : İonia'nın ezilmesi; Miletos'un alınması; Mardonios'un Yu nanistan'a karşı başarısızlıkla sonuçlanan ilk seferi, ardından Datis ve Artaphrenes ' in seferi ve Marathon Savaşı. VII. Kitap (Polymnia) : Dareios'un ölümü; Kserkses'in Yunanistan'a karşı hazırlıkları; Yunanistan'daki seferi; Thermopylai Savaşı VIII. Kitap (Urania) : Artemision Burnu'ndaki deniz savaşı; Salamis Savaşı;. Kserkses'in geri çekilmesi. IX. Kitap (Kalliope) : Plataia ve Mykale Savaşı; Sestos'un Atinalılar tarafından alın ması. Kitapların konularının bu şekilde özetlenmesinden sonra, Herodotos'un eserini İonik lehçe ile yazdığı, serbest ve sade bir stil kullandığı, anlatımında konu dışı bölümlere, anekdot lara, diya.'loglara, nutuklara bol bol yer verdiği görüldü. Son olarak da eserinin bitirilip bitirilmediği konusunda ileri sü rülen görüşler incelendi. Herodotos'un bir tarihçi olarak incelendiği ÜÇÜNCÜ ve son bölümde ise, ilk olarak onun çalışma yöntemi ele alındı. Eserinin bir bölümünde yöntemini,“görevim (bana) anlatılanları nakletmektir.bununla birlikte tamamen inanmak zorunda değilim”ifadesiyle açıklayan Herodotos'un görmüş, duymuş veya okumuş olduğu şeyleri araştırma ile onaylamayı ve sağduyu ile. eleştirmeyi ilke edindiği, ancak yine de gerçeğe tamamen ulaşamadığı görüldü. Daha sonra tarihçinin sınırları belirsiz olan şüpheciliği tüzelinde duruldu. Hiç bir zaman inanılır ve inanılmaz sahaları \ arasındaki sınırı açıkça belirlememiş olan Herodotos'un bazı- 138 - durumlarda rasyonel bir şüphecilik gösterirken, bazı durumlarda mucizelere ve abartmalara. * göz yumduğu, çoğu zaman da birbiriyle bağdaşmayan hikayeleri anlatarak, yargıyı okura bıraktığı gözlendi, Herodotos ' un eski efsanelere doğal ve insani açıklama verme- eğiliminde olan rasyonalizmi ve gerçekçiliği ele alındık tan sonra, o, tarafsızlık açısından da incelendi. Ve, sonuçta görüldü ki, Herodotos aşırı derecede olmasa da, Atina'ya karşı daima tarafgir bir önyargıya sahip olmaktan kendini alamamıştır. Bu bölümde ayrıca Herodotos'un güvenilirliği hakkında bilgi verildi. Ve onun, her ne kadar duyduğunu ve gördüğünü aynen verme de güvenilir olsa da, kaynaklarına bağlı olan yanılgılardan ve yanlış anlamalardan arınmış olmadığı ve yine onun, bilimsel eleştirâden geçirmeden her düşünceye kulak vermesinin, güvenilirliği hakkında olumsuz düşüncelere yol açtığa^, hatta tarihsel ger çekleri değiştirmekle suçlandığı görüldü. Daha sonra dinin, He rodotos'un yaşamındaki önemi ve onun bu konudaki görüşleri incelendi. Kısaca özetlenirse Herodotos, tanrıların insan işlerine müdahalede bulunduklarına inanır; yine ona göre, bir ölümlünün ? olağanüstü başarısı, mutluluğu ya da zenginliği tanrıların kıskançlığına yol açar; bunun önüne geçmek için, aşırılıklardan kaçınmak gerekir, çünkü büyük mutluluklar gururu ( üftpıg ) doğurur, bu da intikamı ( vû\lecsiç ) getirir; insan kontrolü ötesindeki- dış güçler tarafından yönetilir, yani Kader insanların efendisidir. Herodotos ayrıca, tanrıların dünya ile ilgili bildirileri olduklarına inandığı kehanetlere ve alametlere büyük saygı gösterir. Tarihçinin dini görüşü bu şekilde özetlen dikten sonra, onun devlet yönetimi ile ilgili görüşlerine de- 139 - yer verildi. Politik rejimleri, monarşi ve anayasal yönetim bi çimleri olmak üzere iki sınıfa ayırmak eğiliminde Dİan Herodotos1 un özgürlüğe hayran olmakla birlikte, demokrasiye karşı özel bir ilgisinin olmadığı görüldü. Üçüncü bölümün son kısmında ise, öncelikle Herodotos'un tarihçinin görevleri ve tarihsel eleşti ri hakkındaki görüşleri açıklandıktan sonra, kendisine yönelti len olumlu (eleştirici bir tutumu benimsemesi, birçok parçaların büyük bir bütün oluşturmak için gereken bağlılık ve düzen içinde birleştiği, uzun ve dikkatle işlenmiş bir anlatım şeklini kurma da ilk olması ve insanlığın büyük hikayecilerinden biri olması açısından) ve olumsuz (eserinin gereğinden fazla teolojik olması ve içinde çelişkilerin bulunması, kendisinin ise olağanüstüye düşkün olması, olayların gerçek nedenlerini ayırt etmede başa rısızlık göstermesi, bilgi yanlışlığına dayanan hatalar yapması ve siyasi bir tar^h yazmamış olması açısından) eleştiriler ve son olarak da eserinin bıraktığı etkiler ele alındı. SONUÇ'ta ise, Herodotos'un tarihçilik açısından değil de, ancak ilk tarih eserinin yazarı olarak“Tarihin Babası”olabile ceği ve eserinin Pers Savaşları'na kadar, Antik Dünya ve Pers Savaşları hakkında sahip olduğumuz tek ve eksiksiz eser olduğu söylendi. Ayrıca tarihin onun zamanından bu yana pek çok deği şikliklere uğradığı, ancak haleflerinin onun belirlediği ilke ler üzerinde daha ileri gittikleri belirtildi.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Herodotos ve tarihçiliğinde uluslararası ilişkiler ve siyasi tarih yaklaşımları
International relations and political history approches within Herodotus and Herodotus's historiograpy
SÜLEYMAN CANBOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Siyasal BilimlerAydın Adnan Menderes ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TANER BULUT
- Procopius'un Tarihçiliği, M.S. 6. yy.'da Doğu Akdeniz ve Anadolu Tarihine Katkısı
Procopius as Historian: His Contribution to the 6th Century AD the History of Eastern Mediterranean and Anatolia
DİLAN TAŞTEKİN
- Antik Çağ'da tarih ve tarihçilik kavramları
Concepts of history and historicism in Ancient Ages
EDA ERTÜRK
- Bir tarih yazımı olarak Amin Maaluouf'un romanı
The novel of Amin Maalouf as history writing
MİTHAT KAYNAK