Ayvacık (Çanakkale) yöresi halılarında kullanılan bitkisel boyarmadddeler ve alternatifleriyle denemeleri
Vegetable dyestuffs and alternative colours were tested of the carpets of Ayvacık (Çanakkale) region
- Tez No: 130216
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ÖZTÜRK
- Tez Türü: Sanatta Yeterlik
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 240
Özet
Çanakkale ili, Ayvacık ilçesinde yaklaşık elli yıl önce terkedilmiş olan doğal boyamacılık 1980'li yıllarda yörede uygulanmaya başlanan DOBAG (Doğal Boya Araştırma Geliştirme) projesiyle tekrar hayata dönmüştür. Yörenin bitki örtüsünde çok sayıda bitkisel boyarmadde mevcut olduğu halde proje kapsamında kullanılan doğal boyar maddeler; kökboya {Rubia tinctorum), muhabbet çiçeği (Reseda luteola), papatya (Anthemis sp.), palamut kadehi (Quercus sp.) ve mazı ile sınırlıdır. Bu çalışmanın amacı günümüzde Ayvacık yöresi halılarında halkın kullandığı bitkisel boyarmaddelerin, mordanlama usullerinin, boya reçetelerinin tespit edilip yörenin bitki örtüsünde bulunan alternatiflerinin denenmesiyle halka yeni bitkisel boyarmadde seçeneklerinin sunulmasıdır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; Ayvacık ilçesinin coğrafi konumu ve tarihçesi anlatılmış, yörede halıcılığın tarihsel gelişim süreci, yöre halılarında kullanılan malzemeler ve bu halıların teknik, desen ve renk özelliklerine yer verilmiş, seçilen 14 pilot köyde yöre halkı tarafından halı ipliklerini boyamada kullanılan boya bitkileri, mordanlar ve 71 tane boyarmadde reçetesi anlatılmıştır. Ayrıca yörede yetişen fakat yöre halkı tarafından kullanımı bilinmeyen 89 tane boya bitkisinin botanik yapısı, yetişme ortamı, boyamacılıkta kullanılan kısımları ve farklı mordanlarla verdiği renkler tanıtılmış, içerdikleri boyarmaddelerin kimyasal yapısı ve botanik yapılarına göre tablolar halinde gösterilmişlerdir. İkinci bölümde; yörenin bitki örtüsünde yetişen ve 13 tanesi dünyada ve bir tanesi de ülkemizde daha önce boyamacılıkta hiç kullanılmamış olan 19 tane boya bitkisi ile yün iplikleri üzerinde yapılan 75 renk denemesine ve bu renklerin ışık ve yıkama haslıklarına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde; Ayvacık yöresine ait halı motiflerinden yararlanılarak yapılan özgün ve ayrıca klasik halı tasarımlan bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Natural dyeing, which was abondoned about fifty years ago in Ayvacık district of Çanakkale was brought to life with application of DOBAG Project (Natural Dyestuff Research and Development) in the region in the 1980's. Eventhough many natural dyestuffs are present in the region, the project was limited with madder (Rubia tinctorum), reseda (Reseda luteola), daisy (Anthemis sp.), valonia cup (Quercus sp.) and gall nut. The purpose of this thesis is to present new dyestuff alternatives to the people of the region by finding out the natural dyestuff used in Ayvacık region carpets, mordanting techniques, dye prescriptions; and making out trials with the alternatives in the botanical layout of the region. This thesis consists of three parte: In the first part; geographic location and history of Ayvacık district, development process of carpet weaving in th region, stuff used in weaving these carpets, technical, design and color specifications of these carpets are explained and plants used in dyeing of the yarn of the carpets, mordants and 71 dyestuff prescriptions given by the people of the selected 14 pilot villages are presented. Also botanical structure and growing environment of the 89 dye plants present in the region of which usage is unknown by the people, parts of these plants used in dyeing and colors got by different mordants are described and shown as tables according to the chemical and botanical structure of the dye stuffs of which they consist of. In the second part; 19 dye plants growing in this region, of which 1 in our country and 13 in the world are never used in dyeing before, are presented; and 75 color trials made on these woolen yams are given with their color fastness values to light and washing. In the third part; unique and classical carpet designs created by using the carpet motifs of Ayvacık region are presented.
Benzer Tezler
- Çanakkale ili Ayvacık ilçesi halı ve kilimleri
Çanakkale province Ayvacık zones carpet and rugs
SEDA ÇİÇEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
El SanatlarıTrakya ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENGİN BEKSAÇ
- Çanakkale yöresi sıklık-sırıklık çağındaki karaçam meşcerelerinde bakım çalışmaları
Başlık çevirisi yok
COŞKUN MUSTAFA ADIYAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. H. FERHAT BOZKUŞ
- Alternatif bir turizm çeşidi olarak kırsal turizm: Çanakkale bölgesi Ayvacık yöresi uygulaması
Rural tourism as an alternative: Çanakkale region Ayvacik district application
TUBA DİLA YALLAGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
TurizmÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FERAH ÖZKÖK
- Çanakkale Tuzla yöresi jeotermal sularının kabuklaşma ve korozyon özellikleri
Investigation of scaling and corrosion properties of geothermal wates in Canakkale Tuzla
ÖVÜNÇ ÇANDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
EnerjiDokuz Eylül ÜniversitesiJeotermal Enerji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİYAZİ AKSOY
- Çanakkale-Tuzla yöresi ayrışma ve alterasyon olayları
Weathering and alteration phenomenon in Çanakkale-Tuzla region
AYKAN KEPEKLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HAYDAR GÜLTEKİN
PROF.DR. FİKRET SUNER