Şiirsel metinlerde bağlam oluşturma: Dilbilimsel bir çözümleme
Contextualisation of poems: A linguistic analysis
- Tez No: 130270
- Danışmanlar: PROF. DR. SEMİRAMİS YAĞCIOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 183
Özet
ÖZET Şiir, yazınsal metin türleri arasında, yazınsal iletişimi estetiksel boyutlara dayanan ve okuma sürecinde okurundan bilişsel olarak çok fazla çaba bekleyen bir türdür. Şiirin amacı okurunu bilgilendirmek değil, ona estetiksel haz vermek, yani duygularını, düşüncelerini harekete geçirmek ve heyecanlandırmaktır. Bu bağlamda da şiiri okuma ve anlamlandırma süreci okurun her zaman aktif obuasını gerektirir ve bu nedenle kolay bir süreç değildir. Şiirin doğasında varolan“çok yönlü anlam”(multiple meaning) okuru sadece şiirin yüzey yapısında görüleni değil, aynı zamanda yüzeyde görünmeyen ve derin yapıda saklı olan anlamları kendi geçmiş yaşantısından edindiği sosyo-kültürel altyapıya bağlı olarak anlamlandırmaya zorlar. Şiiri anlamlandırmada etken olan bir diğer öğe ise okurun okuyacağı yazınsal metnin şiir olduğunu bilerek ona yaklaşmasıdır. Çünkü okurun zihninde her metinsel türe ait şemalar bulunmakta ve okur okuma sürecinde bu şemaları aktive ederek şiiri tanımlamakta ve yorumlamaktadır. Tür, yazar ve okur arasındaki beklentileri denetlemekte ve düzenlemektedir. Bu çalışma, yazınsal edimbilim çerçevesinde okuma ve anlamlandırma sürecinin yazar, metin, okur ve bağlamın etkileşimi sonucunda gerçekleşen yaratıcı bir süreç olduğu anlayışını temel almaktadır. Bu anlamlandırma sürecinin sonucunda bilişsel bir metin dünyası ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada metnin okur üzerindeki etkisi üzerine odaklanarak anlama ulaşmaya çalışılmış ve bu doğrultuda üç farklı kuram uygulanmıştır. Böylelikle yaratıcı bir süreçten geçerek bilişsel bir metin dünyasına ulaşılıp veri tabanını oluşturan şiirler anlamlandırılmıştır. Şiirler ilk olarak Büyük Ölçekli Yapı Kuramına göre incelenmiş ve şiirlerin yüzeysel yapıları incelenmiştir. İkinci aşamada okurun zihinsel tasarımlarını (mental representations) kullanarak metin dünyasını nasıl oluşturduğu incelenmiştir. Son aşamada ise Şema Kuramı doğrultusunda şiirdeki sözcükleri, sözcük öbeklerini anlamlandırmak amaçlanmıştır. Ayrıca Şema Kuramının sunmuş olduğu yazınsal şemalar ile veri tabanını oluşturan şiirleri şiirsellik özellikleri taşıyıp taşımadığı bulunmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT This study takes its departure from the understanding posited by literary pragmatics that the reading and interpretation process occurs as a result of author, text, reader and context interaction. As the result of this interpretation process a cognitive text world emerges as a mental representation, i.e., context, in the reader's mind. This study focuses on this contextualisation process generated by poetry as a text type ( or genre). Poetry is a genre in which language patterns are perceived in a conscious and attention demandig way by its reader. As a result of the opaque nature of poetry and its refusal to adhere to the linear flow of information, contextualisation process, which is crucial for the construction of meaning of any speech event, proceeds in a slow manner. Thus contextualisation occurs as a result of an active search for referencial and deictic elements on the surface structure of the poem and their interpretation by the help of past experiences and world knowledge stored in the mind of the reader. Thus explanation of any meaning making process without recourse to cognitive processesis never complete. In order to capture this process of contextualisation enacted by the reader and his/her evaluation of a poem as exhibiting the criteria expectedfrom poetry this study focuses on the analysis of nine poems written by Attila İlhan, a well- known Turkish poet and novelist. The analysis is conducted within the general framework of literary pragmatics and proceedsat three levelsby incorprating the following theories: (i) Macro-structure Theory, (ii) Text World Theory and (iii) Schema Theory. Vll
Benzer Tezler
- Edebi metnin yorumunda algı ve anlama bağlı öznel yaklaşım sorunu: Türk şiirinde metafor örneği
Depending on the perception and the meaning, subjective approach problem in review of the literary text: Metaphor example in Turkish poetry
EBUBEKİR SIDDIK ERGÜN
Doktora
Türkçe
2015
DilbilimÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL YÜCE
- Bahaeddin Özkişi sözlüğü
Dictionary of Bahaeddin Özkişi
MUSTAFA YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimGaziosmanpaşa ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SAMİ BASKIN
- Reading performativity, gender and the fragmentation of narrative voice in Mina Loy's texts and artworks
Mina Loy'un yazınsal ve görsel yapıtlarında bölünmüşlük ve performatif ve toplumsal cinsiyet açısından anlatıcının rolü
TUĞBA KARABULUT
Doktora
İngilizce
2019
İngiliz Dili ve EdebiyatıÇankaya Üniversitesiİngiliz Edebiyatı ve Kültür İncelemeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. JOHANN PILLAI
- Neural language modelling approaches for post-ocr text processing
Optik karakter tanıma sonrası metin işleme adımı için sinirsel dil modelleri yaklaşımları
AYŞE İREM TOPÇU
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEHÇET UĞUR TÖREYİN
- Discourse and poetry in literary communication
Yazınsal bildirişimde söylem ve şiir
İLKNUR KARAMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2008
DilbilimTrakya Üniversitesiİngilizce Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHLİSE COŞKUN ÖGEYİK