Bezelye (Pisum sativum L.)'de mutasyon ıslahı ve in vitro kültürü uygulamaları
Mutation breeding and in vitro culture applications in pea (Pisum sativum L.)
- Tez No: 131445
- Danışmanlar: PROF. DR. CEMALETTİN YAŞAR ÇİFTÇİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Pea {Pisum sativum L.), mutation, gama radiation, sodium azide, seed culture, shoot regeneration
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
Bu araştırmada, ülkemizde ekonomik öneme sahip bazı konservelik bezelye (Pisum sativum L.) çeşitlerine (Winner, Karina, Bolero ve Sprinter) ait tohumlara, farklı mutagenler değişik dozlarda uygulanarak in vitro'da bitki rejenerasyonuna yönelik çalışmalar yürütülmüştür. Amaç, mutasyon sonucu ortaya çıkabilecek varyasyonun hızlı ve etkin bir biçimde belirlenmesi ve mutasyon ıslahı çalışmalarında kullanılabilecek uygun bir rejenerasyon ortamının oluşturulmasıdır. Tohumlara, ön denemeler sonucunda belirlenen, fiziksel mutagen olarak gama radyasyonunun 6 ile 14 kR, kimyasal mutagen olarak ise sodyum azidin 0.001 ve 0.003 M olmak üzere iki farklı dozu uygulanmıştır. Kontrol amaçlı kullanılan tohumlara mutagen uygulaması yapılmamıştır. Mutagen uygulamalarından sonra tohumlar, sürgün rejenerasyonu için, İM farklı sitokinin (10 uM TDZ ve 50 uM BAP) içeren MS besin ortamlarında kültüre alınmış, gelişen sürgünler 2.5 uM NAA içeren köklendirme ortamına aktarılmıştır. Köklenen bitkicikler daha sonra iklim odasındaki saksılara alınmış ve çevre koşullarına alıştırılmıştır. in vitro'da. tohumların kültüre alınmasından itibaren, çeşitli morfolojik özellikler incelenmiştir. Araştırma sonucu, sodyum azid ve gama ışınının bezelyenin morfolojik özelliklerini farklı şekillerde etkilediği belirlenmiştir. Sodyum azid uygulaması başlangıçta tohumların çimlenmesini gama ışınlarına göre olumsuz etkilemiş olmasına rağmen, bu uygulamada sürgün ve kök oluşumunun daha iyi gerçekleştiği görülmüştür. Mutagenlerin doz oranlan arttıkça bu özelliklerin olumsuz yönde etkilendiği saptanmış, özellikle her iki mutagen için de geçerli olmak üzere yüksek dozlar, düşük dozlara ve kontrole göre oldukça önemli zarara yol açmıştır. Düşük dozların bitki «jenerasyonunda olumlu gelişmelere neden olabileceği belirlenmiştir. Bu uygulamalar sırasında bezelye çeşitlerine ait farklılıklar belirlenmiş, buna göre Winner ve Karina çeşitlerinin, Sprinter ve Bolero çeşitlerine göre rejenerasyon açısından daha üstün olduktan saptanmıştır. Sürgün rejenerasyonu açısından BAP içerikli ortamın TDZ'ye göre çok daha avantajlı olduğu ve daha fazla sayıda sürgün oluşumunu teşvik ettiği görülmüştür. Ayrıca BAP ortamında gelişen sürgünlerden daha iyi bir köklenme elde edilmiştir. ANAHTAR KELİMELER : Bezelye (Pisum sativum L.), mutasyon, gama radyasyonu, sodyum azid, tohum kültürü, sürgün rejenerasyonu
Özet (Çeviri)
In this research, different mutagens were applied at different doses to seeds of some canned pea cultivars (Winner, Karina, Bolero and Sprinter) that have economic importance in Turkey and investigations related to plant regeneration were carried out in vitro. The aim of this thesis was to establish convenient regeneration medium which could be used in mutation breeding studies and define variation that will have to be occur after mutation, in a rapid and efficient way. 6-14 kR doses of gama radiation as a physical mutagen and 0.001-0.003 M doses of sodium azide as a chemical mutagen were applied to the seeds after preliminary experiments. Seeds that are used for control were not treated with mutagens. After mutagen treatments, seeds were cultured in MS basal medium which contains two different cytokininies (10 uM TDZ and 50 uM BAP) and then developing shoots were transferred to rooting medium supplemented with auxin (2.5 uM NAA). Rooted plantlets were planted into the pots in culture room and tried to grown at enviroment conditions. Different morphological criterions were investigated from the begining of the seed culture in vitro. As a result, sodium azide and gama rays effected the morphological characters of pea differently. Although sodium azide application, effected seed germination negatively when compared with gama rays, shoot regeneration and rooting was better. It is observed that when the doses increases these characters were effected negatively; it is valid for both mutagen that, high doses caused significant damage compared with low doses and control, beside this low doses were defined to cause positive developments in plant regeneration. During these applications, differencies were defined in pea cultivars. Winner and Karina cultivars were snowed higher performance than Sprinter and Bolero cultivars. For shoot regeneration, BAP supplemented medium was found more advantageous and seemed that BAP stimulated more shoot number. Moreover shoots developed in this medium rooted better.
Benzer Tezler
- EMS (ethyl methane sulphonate) dozlarının M1 ve M2 generasyonlarında bezelye (Pisum sativum L.)' nin bazı özellikleri üzerine etkileri
The effects of EMS (ethyl methane sulphonate) doses on some characteristics of pea (Pisum sativum L.) in M1 ve M2 generations
AYHAN ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ GÜLÜMSER
- Bezelye (Pisum sativum L.)'de bakteri aşılaması ve azot dozlarının verim ve verim öğelerine etkileri
The Effects of rhizobium inoculation and nitrogen doses on yield and yield components in pea (Pisum sativum L.)
MEHMET DEMİR KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
ZiraatAnkara ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMALETTİN Y. ÇİFTÇİ
- Bezelye (Pisum sativum L.)'de kimyasal, organik ve mikrobiyal gübrelemenin verim ve verim özelliklerine etkileri
The effects of chemical, organic and microbial fertilization on yield and yield properties of pea (Pisum sativum L.)
ERDİNÇ GÖKSU
- Bezelye (Pisum sativum L.)'de çıkış sonrası kullanılan bazı herbisitlere amonyum sülfat ilavesinin tarla koşullarında etkililiğinin araştırılması
Studies on efficacy of ammonium sulphate addition into some post emergence herbicides used for pea (Pisum sativum L.) growing under field condition
SÜLEYMAN GÜRDAL TÜRKSEVEN
- Bezelye (Pisum sativum L.)'de ekim sıklığı ve bakteri aşılamasının verim ve verim öğeleri üzerine etkileri
The effects of sowing density and bacterial inoculation on yield and yield components in pea (Pisum sativum L.)
NURAN EKEN
Doktora
Türkçe
2003
ZiraatAnkara ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN HÜSEYİN GEÇİT