Annagılç Meteci'nin bütün şiirleri (giriş -inceleme-metin ve sözlük
Meteci's All poets (introduction-study-text and dictionary)
- Tez No: 135139
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZEKİ KAYMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 275
Özet
Meteci (1824-1884) klasik Türkmen edebiyatının önemli şahsiyetlerinden biridir. Meteci'nin şiMerinin bugün elimize geçmesinde en önemli pay Halli Bahşi'ye aittir. Meteci 'nin şiMerinin yer aldığı el yazmaları bugün Türkmenistan Bilimler Akademisi Kol Yazmalar Bölümü'nde 41, 60-61, 76, 80-81-82, 127, 160, 276, 311, 439, 660, 696, 847, 887, 958, 1027, 1111, 1164, 1179 numaralı defterlerde saklanmaktadır Toplam 46 şiiri tespit edilen Meteci, şiirlerinde değişik nazım birimlerini kullanmıştır. Mısra sayısı bakımından en fazla dört mısradan meydana gelen bentler kullanmakla beraber, şair beş mısralık bentlerden de faydalanmıştır. Bütün şiirlerini hece vezni ile söyleyen şair, şiirlerinde en çok yarım kafiyeyi kullanmış ve“kafiye kulak için”anlayışını benimsemiştir. Şair, şiirlerinde hem kelime hem de eklerden oluşan rediflere yer vermiştir. Şairin şiirlerinde muhteva yoğunluğu bakımından aşk ve sevgili ile ilgili şiirler birinci sırada yer almış, 46 şiirin 21 tanesi bu konuya ayrılmıştır. Şairin geriye kalan 25 şiirinde kahramanlık, yiğitlik, at, fakirlik, çiftçilik, vb. gibi konular işlenmiştir. Şiirlerin dil özelliklerine bakıldığında, şiirlerdeki ses ve şekil bilgisi özelliklerinin büyük ölçüde bugünkü Türkmen Türkçesi ile aynı olduğu söylenebilir. Bununla birlikte şiirlerde az da olsa Çağatay Türkçesi özelliklerinin olduğu görülmektedir. Meteci şiirlerinde toplam 6.107 kelime kullanmıştır. Ancak 6.107 kelime madde başı olarak sıralandığında 1840 şeklinde değişmektedir. 1840 kelimede kökeni Türkmen Türkçesi olan kelimeler birinci sırada yer alırken, sırayı Farsça ve Arapça kelimeler takip etmektedir. Meteci'nin şiirlerinde kullanılan ve üslûba doğrudan tesir eden kelimelerin türleri oranlarına göre şu şekildedir: İsimler, fiiller, edatlar ve zamirler. Meteci, isimleri diğer kelime türlerinden fazla kullanmıştır. Şair şiirlerinde ahengi sağlamak ve anlamı pekiştirmek amacıyla ek, kelime ve mısra tekrarlarım da kullanmıştır. XTX. yüzyılın önemli şahsiyetlerinden biri olan Meteci şiirleri ile hem dönemin klasik Türkmen edebiyatında hem de kendisinden sonra gelen Türkmen şairler üzerinde etkili olmuştur.
Özet (Çeviri)
Meteci (1824-1884) is an important personality of classical Turkmen literature. Halli Bahshi played the most important role in survival of Meteci's poems until today. Scripts of poems collected through Halli Bahshi are achieved in the files numbered 41, 60-61, 76, 80-81-82, 127, 160, 276, 311, 439, 660, 696, 847, 887, 958, 1027, 1111, 1 164 and 1 179 in the Academia of Turkmen Sciences. Meteci, whose 46 poems have been unearthed, used various stanzas in his poems. As well as using various stanzas of four verses he used stanzas of five verses. The poet, who used syllabic meter in all of his poems, used half rhymes the most and preferred the notion of“rhyme for ear.”The poet made use of“redifs”(same voices) consisting words as well as suffixes in his poets. The poems regarding love and the lover come first and out of 46 are on this subject. The remains are about subjects such as heroism, horse, power and farming. When looked at the language features in the poems, it could be said that phonetical and morphological features are mostly the same as contemporary words; the ones of Turkmen origin come first, Turkmen language. However there is some Cha words in his poems. Among the 1840 Meteci used a total of Turkmen origin followed by Persian and Arabic words. The frequency of the types of words directly effecting style are as follows nouns, verbs, preposition and pronoun. Meteci influenced many of classical and later Turkmen poets.