Türkiye'nin sürdürülebilir kalkınmadaki yeri: Bir bulanık çok ölçütlü karar verme yaklaşımı
The position of Turkey in sustainable development: A fuzzy multiple attribute decision making approach
- Tez No: 142939
- Danışmanlar: PROF. DR. FÜSUN ÜLENGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 321
Özet
Sürdürülebilir kalkınma (SK) yeni yüzyılın en önemli konularından biridir. SK'nın kalkınma modeli olarak benimsendiği ülkelerde geçmişte uygulanan politikaların etkilerini analiz edebilmek, mevcut durumu SK bakımından görebilmek ve gelecekte uygulanabilecek politikaların etkilerini önceden görüp uygulanması gereken politikalara karar verebilmek için SK'nın ölçülmesi gereklidir. Fakat SK'nın çok boyutlu, kesin olmayan ve karmaşık yapısından dolayı ölçülebilmesi kolay değildir. Bu tez çalışmasında SK'yı ülkeler düzeyinde ölçmek için bulanık mantık temelli bir değerlendirme önerilmiştir. Bulanık mantık, insan benzeri kapasitesi ve geleneksel matematiğin etkisiz kaldığı, kesin olmayan durumları ele almadaki sistematik yaklaşımından dolayı sürdürülebilirliğin değerlendirilmesi için uygun bir teknik araçtır. Önerilen model, mevcut yöntemlerin iyi yanlarının ve eksikliklerinin tespit edilmesiyle oluşturulmuştur. Mevcut yöntemlerin aksine SK'yı hiyerarşik parçalara bölmeden doğrudan belirteçler düzeyinde ölçmeyi amaçlamaktadır. Yöntem 4 adımdan oluşmaktadır. Birinci adımda belirteç ve belirteç grupları belirlenir. Belirteçler Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu'nun belirlediği belirteç kümesi olarak seçilmiştir. Seçilen belirteçler sonra birbirinden bağımsız belirteç grupları elde etmek için faktör analizi kullanılarak gruplandınlırlar. İkinci adımda önceki adımda belirlenen belirteç gruplarının uzman görüşlerine göre ağırlıkları belirlenir. Ağırlıklar belirteç gruplarının SK için önemlerindeki farkları yansıtır. Uzman görüşlerini elde etmek ve bunları birleştirip ağırlıklara dönüştürmek için bir Bulanık Analitik Hiyerarşi yöntemi kullanılmıştır. Üçünü adımda ülkelerin belirteçlere göre performans puanlan belirlenir. Bunun için belirteçlerin hedef ve en düşük sürdürülebilme düzeylerine göre oluşturulan bir bulanık normalizasyon önerilmiştir. Dördüncü adımda ülkeler, belirteçlere göre performans puanlan ve belirteçlerin ağırlıkları kullanılarak karşılaştırılır. Bunun için mevcut bir yöntemin değiştirilmiş hali olan bir bulanık üstünlük yöntemi önerilmiştir. Çalışmada, önerilen model Türkiye'nin SK'daki göreli yerinin tespit edilmesinde kullanılmıştır. Ayrıca SK'nın bazı boyutlarındaki çeşitli iyileştirmelerin Türkiye'nin durumuna etkileri araştırılmıştır.
Özet (Çeviri)
Sustainable Development (SD) is one of the most important topics of new millennium. At the countries in which SD is adopted as development model, it is essential to measure SD in order to analyze past policies, see current situation in SD perspective, and predict the effects of future policies to decide on which policy to apply. However SD is difficult to define or measure because it is an inherently vague, complex and multi dimensional concept. In this thesis, fuzzy logic based assessment is assumed to measure SD at country level. Fuzzy logic, due to its capacity to emulate skilled humans and its systematic approach to handling vague situations where traditional mathematics is ineffective, seems to be a natural technical tool to assess sustainability. The proposed model is constructed by analyzing the shortages and favorable parts of existing sustainability measurement approaches. It evaluates SD at indicator level, contrary to existing approaches that divide SD into hierarchical parts. The model consists of 4 steps. In the first step indicators and indicator groups are determined. Indicators are selected from United Nations Commission on Sustainable Development indicator set. Selected indicators then are grouped to get mutually exclusive indicator groups via factor analysis. In the second step weights of previously formed indicator groups are determined according to experts' opinions. These weights reflect the difference in importance of indicator groups for SD. A Fuzzy Analytic Hierarchy Process is used to get experts opinions and aggregate them to form weights. In the third step performance scores of countries are measured from indicator values. Technically a fuzzy normalization method is proposed to get performance scores, which is based on target and minimum sustainability levels of indicators. In the forth step the countries are compared according to their performance scores and weights of indicators. A fuzzy outranking approach is proposed for this purpose, which is revised form of one of the existing fuzzy outranking methods. Proposed model is applied to evaluate the relative position of Turkey in SD perspective. Furthermore the effects of several improvements in some SD dimensions on Turkey's position are studied.
Benzer Tezler
- Sürdürülebilir kalkınmada sağlık ekonomisi ve Edirne ilinin sağlık sektörü açısından analizi
Sustainable development in health economics and health sector analysis of Edirne
ÖMER TAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
EkonomiTrakya Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EBRU Z. BOYACIOĞLU
- Sürdürülebilir kalkınma perspektifinden tarımda inovasyon
Innovation in agriculture from the perspective of sustainable development
BANU ÇELTİKLİ
- Sürdürülebilir ormancılık ölçütleri, göstergeleri ve Türkeye'deki durumun belirlenmesi
Criteria and indicators for sustainable forest management and status of Turkey
TUNCAY PORSUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET TÜRKER
- Sürdürülebilir kalkınma perspektifinden yenilenebilir enerjiye yönelik vergisel teşvikler: Türkiye ve Avrupa Birliği karşılaştırması
Tax incentives for renewable energy in the perspective of sustainable development: Turkey and the European Union comparison
İCLAL DAĞLIOĞLU ŞANLI
- Döngüsel ekonomi politikaları: Plastik sektöründe Avrupa Birliği ve Türkiye karşılaştırması
Circular economy policies: A comparison of the European Union and Turkey in the plastic sector
ZEYNEP HAZAL AYSAN ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İşletmeİstanbul Ticaret ÜniversitesiDijital Ekonomi ve Pazarlama Bilim Dalı
PROF. DR. BETÜL GÜR