Osmanlı Devleti'nin kuruluşundan Fatih devri sonuna kadar geçen dönemde Arapça belagata dair eser yazan Osmanlı-Türk alimleri
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 14469
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET SUBHİ FURAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1991
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 252
Özet
Osmanlı devletinin kuruluşundan Fatih Sultân Mehmed dev¬ ri gömme kâdnrki flönemde Arab dili belagatına dâir eser veren Osmpnlı-Türk müelliflerinin teroeme halleriyle, bu sahadaki e*- serlerini konu edinen tezimizde, h.463 (m.1071) Malazgirt zafe¬ riyle Anadolu'nun Türklerle iskânı ve neticesinde burada te'sîs edilen Anadolu Selçukluları ve muasırları Mengücüklen, Dânişmend- liler ve Saltuk Oğulları devletlerinin kısaca siyâsî, askerî, ilmî ve içtimâi faaliyetleriyle, burada yetişen ilim ve fikir sdamla?- rından bahsederek başladık. Daha sonra Anadolu Selçuklularının inkirâzı üzerine burada te'essüs eden Aydın, Candar, Germiyân, Men~ teçe, Sârûhân, Hamîd, Karaman, Karasi, Pervane ve Âlâiye Oğulları beylikleri ile Kadı Burhâneddin Ahmed Hükümeti ve ilhanlılara bağ¬ lı Çoban Oğulları devletleri zamanını keza askerî, siyâsî, ilmî ve içtimaî yönleriyle kısaca gözden geçirdik. Bilâhare Osmanlı 0- ğullerının te'ess^'sü ve Osmanlı devletinin fiilen kuruluşu ile“Fa¬ tih Sultân Mehmed devri sonuna kadarki dönemi Osman Gazi, Orhan Gazi, Mured Hudâvendiğâr, Yıldırım Bâyezîd, Süleyman Çelebi, Musa Çelebi, Mehmed çelebi, Murâd TT ve Fâtih Mehmed devri başlıkları altında siyesî, askerî, ilmî ve içtimaî cepheleriyle ele alarak önce bu devirlerde yetişen Osmanlı-Türk ilim ve fikir adamlarını ve eserlerini, sonra da özellikle Arab dili belagatına dâir çalış¬ malarıyla tanınan âlimleri ve eserlerini inceledik. Bu meyanda A- nadolu, Rumeli ve Makedonya'da inşâ edilen cami, medrese, imaret hpatPhane, hen, zaviye gibi, ilmî ve içtimaî müesseseleri zikret¬ tik. Bu calışroamız esnesında Selçuklulardan itibaren Anadolu'da kurulan bütün Türk devlet ve beyliklerinde sultânların, beylerinII emirlerin ve diğer devlet ricalinin, ilim ve fikir faaliyetleri ni canla başla desteklediklerin}, âlim ve mütefekkirleri din ve mezheplerine bakmaksızın himaye ettiklerini gururla müşahede et tik. İşte bu ilim âşığı hükümdarlar sayesinde Anadolu ve Rumeli kentleri, her ülkeden gelen ilim ve fikir adamlarıyla dolup taş mış ve buralarda te'sîs edilen medrese, imaret ve kütüphaneler gi- b5 ilmî müesseseler ve kültürel faaliyetler devamlı canlı ve ha reketli tutulmak istenmiş ve neticede buralar, bilhassa fetihten sonra Istanbul, Fatih Sultan Mehmed'in inşâ ettirdiği Sahn-ı Semân medreseleri ile, yalnız Anadolu Türklerinin değil, diğer islâm ülkelerinden gelen talebe ve hocaların da rağbet gösterdikleri ilim merkezi olmuştur. Çalışmamız, tercüme hâllerini ve belagata dâir eserlerini incelediğimiz Osmanlı-Türk müelliflerinin bütün gayretlerinin, Mu- hammed b. Abdurrahman el-Kazvînî (739/1338) 'nin Telhis el-Miftâh adlı metni etrafında yoğunlaştığını göstermektedir. Bu müellifler Telhis el-Miftâh 'ı ya ^erhetmişler, ya da kendilerinden evvel bu metin üzerine yazılan el-îzâh, el-Mutawel ve el-Muhtaşar adlı şerhlere hafiye veya ta'lîk tarzında çalışmalar yapmışlar; fakat orijinal mâhiyette te'lîf eser vücûda getirmemiflerdir. Ancak bu onlar 3 cin eslâ bir nakısa teşkîl etmemelidir. Çünkü me 'anî, be yân ve bed? i san* atlardan meydana gelen belagat ilmi, Yûsuf b. Ebl Bekr es-Sekkâkî (626/1229) 'den evvelki altı asırlık süre içinde tekâmülünü tamamlamış, bütün incelik ve hususiyetleri kaidelerle tesbît edilmişti. Ancak bunlar, bu sahada te'lîf edilen eserler içinde dağınık ve müteferrik bir vaz'iyette bulunmaktaydı, es- Sekkikî, Miftâh el-ulûm adlı eserinin üçüncü bölümünde bu kaide lerin tamamını tertîp ve tasnîf ederek, bir arada toplamaya mu vaffak olmuş, fakat bir çok da fazlalıklar, fâidesiz uzatmalar veIll muğlak 5 fade”! er kullanmıştı. Nihayet kendisinden bir asır sonra gelen el-Kezvîn? bu eseri, önsözünde de söylediği gibi, lüzum suz fazlalıklardan* fâıdesiz uzatmalardan arındırmak ve' muğlak yerlerini açıklamak suretiyle fevkelâde başarılı ve gayet edîbâ- ne bir şekilde telhîs ederek, bu konuda eklenecek bir söz bırak mamıştır. Bu sebepten, daha sonra gelen belagat âlimleri, Telhis* i metin ittihâz ederek, çalışma ve te1 liflerini bu eserin şerhine tahsis etmişler, eseri Kur'ân-ı Kerîm'den, eski Arap şiiri ve hi tabetinden derledikleri bol şevâhidle zenginleştirmekten Öteye gitmemişlerdir. Ayni hâl îran, Horasan, Irak, Suriye ve Mısır gi bi diğer İslâm ülkelerindeki belagat âlimleri için de söz konusu dur.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Mevlânâ'nın gözüyle XIII. yüzyıl Anadolu'sunda toplumsal yaşam
The social life in Anatolia in the 13th century from the perspective of Mevlana
ESEN KÜÇÜKERDEBİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
TarihFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHAMEDDİN BAŞAR
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine 757 envanter numaralı Nizâmî Hamse'sinin tezhip sanatı açısından değerlendirilmesi
Topkapı Palace Museum Library the evaluation of Nizâmî Hamse with inventory number Hazine 757 in terms of design
FATMA KESEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarSelçuk ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAFİZE MELEK HİDAYETOĞLU
DOÇ. DR. GÜLNİHAL KÜPELİ
- An analysis of Birds Without Wings in terms of Turkish nation-state building process
Kanatsız Kuşlar romanının Türk ulus devletinin inşası süreci açısından analizi
EBRU MCCALLUM
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
İngiliz Dili ve EdebiyatıYaşar Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESEN KARA
- Ortak enerji politikaları doğrultusunda Türkiye-Azerbaycan ilişkileri
Turkey-Azerbaijan relations in the light of historical developments and energy politics
ŞULE KÜRÜM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Siyasal Bilimlerİstanbul Gelişim ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH FUAT TUNCER