Kentsel modernleşmeye mizahi yaklaşımlar (1908-1923)
Satirical approaches to urban modernity (1908-1923)
- Tez No: 151631
- Danışmanlar: PROF.DR. UĞUR TANYELİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Kent, Modernleşme, İstanbul, Belediye, Mizah. vı, City, Modernity, Istanbul, Municipality, Humor. vu
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 359
Özet
ÖZET Bu çalışma, 1908'den 1923 'e modernleşen kamusal ve özel alanların geçirdiği dönüşümü karikatürlerden okuma denemesidir. Taranan mizah dergilerindeki karikatürler temel olarak beş grupta toplanmış ve kentsel modernleşmenin toplumsal hayatta yol açtığı değişimler, bu çerçevede değerlendirilmiştir. 1908 Devrimi, Osmanlılar için önemli bir dönüm noktası olmuş;“hürriyet”büyük bir coşkuyla telaffuz edilirken modernleşme çabaları farklı bir boyut kazanmıştır. Kentsel alan, görünürlüğü öne çıkardığı ve bir yüzyıldır denetlenemeyen bir alanı tanımladığı için hükümetin batılılaşma çabalarının sahnesi olmuştur. Karikatürler ise kenti düzenleme, güzelleştirme ve uysal, modern bir kentli zümresi yaratma çabaları hakkında,“ciddi”basından çok farklı okumalar yapmaya olanak verir. Kentsel modernleşmeyi karikatürlerden incelemenin önemli avantajları, karikatürlerin kurgusal ve görsel nitelikleri ile mizahın özünde varolan, genel-geçerliği tartışılmaz olguları taşlayabilme özgürlüğüdür. Karikatürlerde gün geçtikçe değişen, sanayileşen ve kalabalıklaşan“kaos'Vari kentsel hayata ilişkin tepkiler çokça yansıtılmıştır. Devletin özerklik vermediği gibi, bütçe de ayırmayıp tüm kent işlerinden sorumlu kıldığı Şehremaneti, karikatürlerde en sevilen temadır. Her vesileyle şikayet edilse de, içinde büyük çelişkiler barındıran bu hicivlerdeki tutum, çalışmada ele alınan başlıca sorunsal olmuştur. Taşlamalarda, II. Meşrutiyet sonrası kentsel hayata katılan, modern ulaşım araçları ve haberleşme tekniklerinin, geleneksel yaşamda meydana getirdiği devrimci dönüşüme ve kenti ”yaşanılmaz" kılan etkilerine dair çelişkili tutumları okumak olasıdır. Kamusal hayatla ilgili taşlamalar ise, en yoğun olarak modern yaşam biçimini benimsemiş kitlenin değişen giyim-kuşam ve davranış kodları üzerinden yapılmıştır. Genel olarak modern kent hicivlerinin, kentsel alana ilişkin şüpheleri, karışık duygu ve düşünceleri yansıttığı görülüyor. Karikatürler, kentsel modernleşmeyi bir taraftan talep ederken diğer taraftan reddeden bir kent insanım tanımlıyor. Diğer bir deyişle, kentsel modernleşme tercih edilmediği veya istenmediği halde, bunun gerekli bulunduğu kadar da kaçınılmaz olarak algılandığı anlaşılıyor.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT This study takes a brief look at the transformations of public and private spaces from the caricatures produced between 1908 and 1923. The caricatures in the humor magazines categorized basically in five groups, and the transformation of social life is studied in this context. The revolution of 1908 has been an important turning point for Ottomans; while the word“liberty”is expressed with enthusiasm, the efforts leading to modernity have gained a different dimension. For the reason that urban area emphasizes the appearances and defines a problematic region which have not been able to be controlled throughout the century, urban space has become a stage of modernity efforts for the authorities. Caricatures gives the opportunity to read the struggles of the government to put the urban life in order, beautify the city and create a society of modern and compliant city-dwellers from another perspective, unlike the“serious”press. Some important advantages of investigating the urban modernity from the cartoons are their visual and fictitious qualities; and humor, capable of satirizing the undisputable facts. The reactions may be seen very often against the“chaotic”modernized urban life, which is changing day after day, becoming industrialized and crowded. The most popular theme is the Municipality which is held responsible for all the urban problems, but is not permitted to be autonomous by the government or arrange a proper budget. Even though the complaints are varied in the caricatures, they are remarkably contradictory, and this attitude has been the main problematic for this study. It is possible to read the contradictory thoughts toward modern transportation vehicles such as automobile, electric tramway, and the new techniques of communication which were all perceived as“unbearable”. Nevertheless, they caused revolutionary transformations within traditional urban life. The satires about public space were mainly about the altering manners and clothes of“wrongly”westernized mass. In general, the satires reflect suspicions, confused thoughts and feelings about modern urban life. The cartoons identify an urban-dweller demanding, but simultaneously rejecting the new city life. In other words, urban modernity is not preferred or desired, however it is perceived as necessary and ineluctable.
Benzer Tezler
- Aki Kaurismäki filmlerinde öteki ve kent mekanlarının gündelik hayat bağlamında incelenmesi
'The Other' and urban spaces in the context of everyday life in Aki Kaurismäki films
MERVE ENGÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sahne ve Görüntü SanatlarıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiMedya ve Kültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TUĞBA ELMACI
- Mizah dergilerinde erken cumhuriyet dönemi kenti
The city of early republic on comic magazines
HAKAN KELEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ARDA İNCEOĞLU
- Sivas'ta 1870-1970 aralığında modernleşme izleğinin katmanları üzerine bir analiz: Mekânsal ve dönemsel ayrıştırmaya yönelik yöntem önerisi
An analysis on the stratums of modernization trace between the range of 1870-1970 in Sivas: A method proposal for spatial and periodical segregation
PINAR KOÇ
Doktora
Türkçe
2020
MimarlıkNecmettin Erbakan ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET UYSAL
- Consumption, leisure activities, socialization processes, and spatial practices in Bağdat Avenue
Bağdat Caddesi'nde tüketim, boş zaman etkinlikleri, sosyalleşme süreçleri ve mekansal pratikler
HAVVA YILMAZ
Doktora
İngilizce
2024
SosyolojiMarmara ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUNUS UĞUR
DOÇ. DR. ALİM ARLI
- Benin on the axis of the law of the primate city: The case of Cotonou
Tek büyük kent kuramı ekseninde Benin: Cotonou örneği
SOUMANOU ABDEL BAIS
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Kamu YönetimiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİLGE KAĞAN ŞAKACI