Geri Dön

Kahvehane mekanı örneğinde devlet-toplum ilişkileri (1930-1945)

The state-society relations in the example of coffeehouse (1930-1945)

  1. Tez No: 160019
  2. Yazar: SERDAR ÖZTÜRK
  3. Danışmanlar: PROF.DR. KORKMAZ ALEMDAR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Gazetecilik, Journalism
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 495

Özet

ÖZET Bu doktora tezi, Türk toplumsal ve siyasal tarihinde Önemli yeri olan kahvehanelerin Cumhuriyetin ilk yıllarındaki durumlarını, devlet-toplum ilişkileri bağlamında inceleyen ilk çalışmadır. Tez, sıradan insanların gündelik yaşam deneyimlerinde kahvehanelerin işlevleri ve siyasal iktidarın bu mekanları denetlemeye yönelik stratejileri üzerinde yoğunlaşmıştır. Böylece bu çalışma, devlet ve toplumu birbirinden kopuk iki ayrı varlık olarak ele almamış, tersine, birbirini etkileyen, birbirinden etkilenen, kısaca birbirine bağımlı kategoriler olarak değerlendirmiştir. Kahvehaneyi ise, devlet ve toplum arasında bir mücadele alanı olarak konumlandırarak devlet-toplum ilişkilerinin karakterini bu mekan örneğinden bulmaya çalışmıştır. Devletin, kahvehane üzerindeki denetim kurma stratejilerinden, devlet ve toplum ilişkilerinin özelliklerini irdelemiştir. Sonuçta, ele alman dönemde kahvehaneler bağlamında bu ilişkilerin ne tam bir mutlak denetimi, ne de tam bir serbestliği içerdiği görülmüştür. Devlet, yeni bir toplum ve insan yaratma çabası içerisinde olduğundan toplumsal denetim pratiklerinde kahvehanelere de el atmaya çalışmış, ancak bu mutlak bir tahakküm boyutuna varmamıştır. Tezde, devletin toplumsal denetimi kurma yöntemleri, toplumun bu yöntemlerden kaçınma pratikleri de incelenmiştir. Buna göre, denetim kurma yöntemleri tek biçimli olmamıştır. Kahvehaneleri denetlemede kapatma, polis ve yargı gücünden yararlanma yanında toplumsal denetimin daha yumuşak yönüne işaret eden Halk Hatipleri Teşkilatı gibi kurumlar kurulmuş, zaman zaman halka basından kahvehanelerde üretecekleri ilişkilere ilişkin uyan ve öğütler yapılmıştır. Toplum ise, toplumsal denetimin pasif bir nesnesi olmamış, İstanbul'da ilk kahvehanenin kurulduğu tarihten beri olduğu gibi, denetimden kaçınma stratejileri geliştirmiştir. Yasakların ihlal edilmesi ise, devletin kahvehaneler üzerinde farklı politikalar geliştirmesinde etkili olmuştur. Son olarak tez, kahvehane üzerindeki denetimin aktörü durumundaki devletin incelenen dönemdeki doğasını bulmaya çalışmıştır. Kahvehaneler üzerindeki toplumsal denetimin işleyişine göre devletin,“otoriter”,“totaliter”veya“pragmatik”sınıflamadan hangi kategoriye/kategorilere girdiği irdelenmiş ve sonuçta otoriter ve pragmatik olduğu bulunmuştur. Dolayısıyla Cumhuriyetin ilk yıllarında tek-partinin“totaliter olmadığı”yönündeki ağırlıklı görüşün kahvehaneler örneğinde de geçerli olduğu ortaya çıkmıştır. 487

Özet (Çeviri)

ABSTRACT This dissertation is the first study investigating the conditions of coffeehouses, which have a significant role in Turkish social and political history, in terms of state and society relations in the early Republican period. It focuses on the functions of coffeehouses in the everyday experiences of ordinary people and the strategies and techniques which the political power used to control these places. Thus, this study does not deal with state and society as different existences; on the contrary, it assesses them as two categories which are dependant on each other and which affect each other. By identifying coffeehouses as a struggle site between state and society, this dissertation tries to find the character of state and society relations in this venue example. It investigates the features of state and society relations, basing on the state control strategies on coffeehouses. In a nutshell, it concludes that state and society relations had neither total control nor total freedom in terms of the coffeehouses of the period in question. Since the new Republic was in an effort of creating a new society and new people, it attempted to incorporate the control of coffeehouses in its social control practices. However, this could not reach the dimension of absolute control. In the dissertation, the methods of state control on coffeehouses and the practices of society to evade these methods are also studied. As a result, it is understood that the control methods were not single-sided. The state used various methods to control coffeehouses. For example, it sometimes closed down some coffeehouses during the controls, employed police and judiciary forces, set up such new organizations as People's Speakers Organization which was the lenient part of the control on society and in addition to these attempts, it also, in the press, gave advices and warnings to ordinary people about how to use coffeehouses. The society, on the other hand, was not the passive object of this control, rather it developed some strategies to evade the control as it did since the first coffeehouses were set up in Istanbul. The fact that the society violated the bans caused the state to produce different politics concerning coffeehouses. Finally, this study tries to find the real character of the state, the main actor of the control on coffeehouses, in the given period. In terms of the control strategies on coffeehouses, the dissertation tries to find which classification the state fits in -“authoritarian,”“totalitarian”or“pragmatic”categories. The conclusion is that the state was“authoritarian”and“pragmatic.”Therefore, the common idea that the only party of the early Republican era was not“totalitarian”proves to be true even in the example of coffeehouses. 488

Benzer Tezler

  1. Tez No

    325579

    Kahve kültürü ekseninde günümüz 'kafe'lerine - Nişantaşı merkezli - bakış

    Coffee cafe culture of our day in the axis - centered view of Nişantaşi

    EDA DURMUŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    İç Mimari ve DekorasyonMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    İç Mimarlık Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. H. ŞEBNEM UZUNARSLAN

  2. Tez No

    838576

    Hafıza mekanı kahvehaneler: İstanbul (18.-20. yüzyıl)

    Memory space coffeehouses: İstanbul (18th-20th centuries)

    DİLARA SAĞIR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    MimarlıkİSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİ

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EMİNE DİLAY GÜNEY

  3. Tez No

    525456

    Bir 'İdeal' erkeklik biçimi olarak hegemonik erkeklik bağlamında mekânsal davranış: Erkek kahvehaneleri - Batman örneği

    Spatial behavior in the context of hegemonic masculinity as an ideal masculinity as an 'ideal' form of masculinity: Male coffe houses - Batman example

    ÖMER ALKUM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    SosyolojiMersin Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NERİMAN AÇIKALIN

  4. Tez No

    537264

    Bir erkeklik mekanı olarak kahvehaneler

    As a space of masculinity coffeehouses

    EYYUP ÖZKÖK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    SosyolojiHacettepe Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İLKNUR YÜKSEL KAPTANOĞLU

  5. Tez No

    760016

    Türk romanında hatırlama ve unutma mekânı olarak kahvehaneler, meyhaneler, barlar ve kafeler (1950-2000)

    Coffeehouses, taverns, bars and cafés as a space of remembering and forgeting in Turkish novel (1950-2000)

    KEVSER SÖNMEZ SEVİNÇ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YUNUS BALCI

Geri Dön