Devrek şehri
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 6967
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜHA GÖNEY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1989
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Beşeri ve İktisadi Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 54
Özet
Karadeniz Bölgesinin Batı Karadeniz Bölümünde, Zonguldak ilinin Sasında ve Bolu ilinin N'inde; ülkemizin en önemli kara yolu olma ö- z elliğine sahip E- 5 karayolunu kıyıda Türkiye'nin yegane' taş kömürü havzasına bağlayan N-S doğrultulu yol üzerinde bulunan Devrek şehri, yörenin gelişmekte olan yerleşim merkezlerinden biridir. Devrek şehri Pilyos çayının bir kolu olan Devrek çayı vadisinde vadinin her iki tarafında kurulmuştur. Esasen şehrin kuruluş ve gelişmesinde Devrek çayının ve bu çayın açtığı vadinin önemli rolü vardır. Ülkemizde nüfusu 20 bin dolayında bulunan küçük şehirler çoğu kez kırsal özellik taşıdıkları halde, yani faal nüfusun büyük bölümü nün ziraat -sektöründe çalıştığı dikkate alınırsa Devrek şehrinin farklı özelliklere sahip olduğu anlaşılır. Devrek'te faal nüfusun büyük bi: Devrek dışında çalışmaktadır. Özellikle Zonguldak Maden Kömürü havzasın da çalışanlarla, yabancı' ülkelerde çalışanlar şehrin iktisadi yapısında önemli bir tesire sahiptir. Devrek şehrinde bu iki çalışma sahası dişi] da şehir sınırları dahilinde daha çok imalat sanayi ve bir takım küçük sanayi türleri yer almıştır. Küçük sanayi faaliyetlerinin toplandığı küçük sanayi sitesi bir. takım tamir, imalat ve ticari faaliyetleri bünyesinde toplar. Bu küçük sanayi sitesinin Devrek şehrinin gelişmesinde itici bir güç oluşturmasına rağmen, yetersizdir. Şehrin gelişme ve değişmesine bağlı olarak geniş çaplı modern bir sanayi sitesinin“kurulması mecburi olmaktadır. Devrek Şehri 'nin kuruluş ve gelişmesinde etkili. olan tabii amillerin başında, şehrin yayılış sahasının topografya özellikleri gelmektedir. Şehrin kuruluş ve gelişmesinde etkili olan diğer bir tabi faktör akarsudur. Gerçekten şehrin fizyonomik özellikleri, cadde sokak sistem: akar suya uymuş durumdadır. Şehrin ilk kuruluş yeri Devrek çayının içbükey kısmında, taşkınlardan korunmak amacıyla daha ziyade yamaçta, akarsu t araç alarmdan biri üzerindedir. Şehrin akarsu kenarına doğru gelişmesi esas- itibarıyla Devrek çayının her iki kenarına inşa edilen setlerden sonra olmuştur.Devrek Şehri 'nin kuruluş ve gelişmesinde beşeri faktörler daha etkilidir. Özellikle şehrin ilk kurulduğu yıllarda çevre sahalardan gelen yolların kesiştiği noktada, kervanların uğrak yeri olması ve bu amaçla inşa edilen birkaç iskan ünitesi etrafında gelişmesi bu hususu açıkça desteklemektedir. Şehrin kuruluşunda olduğu gibi, gelişmesinde bugün etkili olan faktör, şehrin sahip olduğu ”transit durum“ dur. Ayrıca Devrek Şehri 'nin, Türkiye'nin tek maden kömürü havzasına yakınlığı ve taş kömürüne bağlı olarak ortaya çıkan Ereğli, Karabük demir-çelik tesislerine yakınlığı, karşılıklı etkileşimi gelişmesinde önemli yere sahiptir. Şehrin nüfus özellikleri itibarıyla, fazla nüfusa sahip olmama sına rağmen (1985 sayımına göre şehir nüfusu 17 bin civarındadır.) Şehir nüfus artış oranı yüksektir, % 33.49 luk bir artış oranına sahip olan Devrek'te nüfus miktarının hızla artacağı sonucu ortaya çıkmakta dır. Zonguldak ili dahilinde bulunan yerleşim merkezleri içinde en yük sek şehir nüfus artış oranına Devrek sahiptir. Devrek Şehri 'nde 1945. yılı haricinde, nüfus miktarı sürekli artış göstermiştir. Devrek Şehrinin umumi fonksiyonları hemen hemen bütün şehir yerleşmelerinde var olanlara paralellik göstermektedir. Şehir çevre kır sal sahalara birçok hizmetlerin, götürüldüğü bir merkez durumundadır. İdari hizmetler, sağlık ve~eğitim hizmetleri en önemlileridir. Ayrıca şehir sakinlerinin birtakım ihtiyaçları çevre sahalardan temin edilmektedir. Haftada iki gün kurul ak pazar vasıtasıyla ticari faaliyetler hızlanmaktadır. Diğer taraftan Devrek Şehri 'nde. ticari hayat yaz mevsiminde çok canlıdır. Başta Avrupa ülkelerinde çalıdan işçilerin getir dikleri döviz şehrin dış görünüşünde olduğu gibi ticaret hayatında da büyük bir öneme sahiptir. Orman ürünleri işleme fabrikası, Dokap gıda ve yapı elemanları tesisleri, Devrektaş ve Devrek küçük sanayi sitesi dışında şehir daha ziyade mevsimlik döviz akışına bağlı olarak meydâna gelmiş bir tüketim merkezidir. Şehir dahilinde ticari faaliyetlerin başında kahvehane ve bakkalların önde gelmesi (ikiyüz tane kahvehane, üçyüz tane bakkal vardır.) bu hususu açık olarak göstermektedir. Bunun yanında Devrek Şehri' nde orman ve orman ürünlerini işleyen tesislerin fazlaca yer tutması çevre şartlarının bir sonucudur. Bu imalat sektörü hızlı bir gelişme içindedir.Şehrin özel fonksiyonları arasında ”baston yapımı önemli yere sahiptir. 3ast onculuk Devrek'te yapılan el sanatlarının“başında gelmektedir. Ünü ülkemiz dışına taşan bu el sanatının özellikle kaynak açısından desteklenerek geniş çaplı ihracat imkanları sağlanmalıdır. Devrek şehrinin siti akarsu vadisinin tabanı ve çevresindeki orta yükseltideki tepelerin etek kısımlarıdır. İlk yerleşim yeri yamaçta olmasına rağmen, şehrin hakiki gelişmesi akarsu vadisini takip eden kara yolu boyuncadır. Şehrin akarsuya dikey yönde gelişmesi son 20 yılda çayın etrafına inşa edilen setlerle akarsuyun kontrol altına alınması ve üzerine köprülerin. kurulmasından sonra olmuştur. Devrek şehrinde cadde- sokak sistemi yer şekli ve akarsuya uy muştur. Şehrin nüvesini oluşturan Cumhuriyet Meydanı ' nda çevre kırsal sahalara giden yolların zamanla şehrin gelişmesi ve saha kazanma sı sonucu şehir dahilinde kalmasıyla plansız bir cadde sistemi meydan gelmiştir. ”Jzellikle Karşıyaka Mahallesi* nde rölyef ve akarsmyun olum suz tesiri sonucu dar dolambaçlı ve çıkmaz sokakların yer aldığı bir cadde-sokak sistemi teşkil etmeş durumdadır. Devrek Şehri 'nin ilk kuruluş yıllarında inşa edilen evler ge nellikle ahşap çantı evlerdir. Bu tipik Batı Karadeniz evlerinin hal kın özellikle 1970 yılından sonra Avrupa ülkelerinde çalışmaya başla ması sonucu ahşap çantı evlerin yerine çok katlı betonarme bina inşa etmeleriyle temelden değişme göstermiştir. Devrek Şehri* artan nüfus miktarı, hayat seviyesinin yükselmesi ve dışa açılmaya bağlı olarak yatay yönde hızlı bir gelişme ve yayılma eğilimindedir. Bu gelişme ve saha kazanma rölyefin tesirini en aza indirmek için akarsu ve Ankara- Zonguldak karayolu boyunca olmalıdır. Şehir bu özglliğiyle tipik bir“yolboyu yerleşmesi”dir. Şehrin akarsuyun her iki kenarında yer alan meyilli sahaya doğru gelişmesi toprak kayma tehlikesi olduğundan teh likelidir. Devrek Şehri* nin cadde-sokak sisteminin temelini Cumhuriyet Meydan' ındaa çevreye dağılan Ankara Caddesi, İnönü Caddesi, Zonguldak Câddesiyle şehri boydan boya kat eden Ankara- Zonguldak asfaltı oluş turmaktadır. Bu ana caddeler birbirlerine irili ufaklı birçok sokakla bağlanırlar.Şehri fonksiyon ve fonksiyon sahaları açısından incelediğimiz de daha ziyade sekonder ve Tersiyer faaliyetlerin ağırlık kazandığını görmekteyiz. Şehirde ikamet fonksiyonları ile ticari fonksiyonlar genellikle aynı“bina dahilindedir. Çok katlı evlerin alt katları ticaret faaliyetlerine diğer katlarda ikamet fonksiyonuna tahsis edilmiş durumdadır. Hizmet fonksiyonu- ise Cumhuriyet Alanı çevresinde toplanmıştır. Devrek -Şehri 'nde artık fonksiyonlar arasında ”bir dense oluşmuş durumdadır. Devrek artık maden kömürü olmadan da kendini idame ettire bilecek ve gelişebilecek durumdadır. Devrek Şehri esas gelişimini coğrafi mevkiine borçludur. Devrek Şehri'nin yalcın bir gelecekte 30-50 bin nüfuslu şehirler arasına katılacağı düşünülürse, şehrin bugün varolan cadde-sokak sisteminin yetersiz kalacağı söylenebilir. Ayrıca şehrin bazı mekan organizasyonlarına. ihtiyacı vardır. Şehrin değişen ve gelişen ölçeği ne göre yeni odaklara ihtiyacı olacağı ortaya çıkmaktadır. Bu yönde halen boş olan uygun bir konumdaki sahanın eski sistemi mümkün olduğu ölçüde bozmadan yeni şehir merkezi olarak düzenlenmesi gerekir.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Kemal Tahir'in 'Esir Şehrin İnsanları, Esir Şehrin Mahpusu,Yol Ayrımı' adlı eserlerinde devrik yapı
Inverted structures in the works of Kemal Tahir, called 'Esir Şehrin İnsanlari, Esir Şehrin Mahpusu, Yol Ayrımı'
FATİH CİHANGİR TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DilbilimAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. AHMET AKÇATAŞ
- Niğde şehrinde bulunan Beylikler Dönemi mezar taşları
In the thesis about the tombstones of the Beylikler Period where located in Niğde city
YELİZ BAĞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Sanat TarihiGazi ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ZEKİ İBRAHİMGİL
- Ilgaz dağları ile Çankırı şehri arasındaki kır yerleşmeleri
The Rural settlements between the city of Çankırı and Ilgaz mountains
MUSTAFA YILMAZ ÖZDEN
- Devrez havzasının beşeri ve ekonomik coğrafyası
The Devrez basin human and economic geography
B. ÜNAL İBRET