Geri Dön

Frankfurt Okulu'nun aydınlanmaya bakışı

Frankfurt school's enlightenment of view

  1. Tez No: 160782
  2. Yazar: HEDİYE ÇİNAR
  3. Danışmanlar: PROF.DR. SİNAN ÖZBEK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Felsefe, Philosophy
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 95

Özet

ÖZET Frankfurt Okulu modernliğe bakışını, modernliğin iki temel unsuru olan akıl ve özne üzerinde yoğunlaştmr. Bu iki unsur üzerinde kurulan modernliğin temelinde nesnenin bulunmayışı Frankfurt Okulu için modernliğin olumsuz sonuçlarının ana sebebidir. Nesnel akim çöküşü ve özne ile akim birleşmesi olarak tanımlanan modernlik epistemolojik bir birlik kurmaya çalışır. Frankfurt Okulu'nun modernlik eleştirisi de öznel ve nesnel akim uyumlu birliğinin yıkılması ve rasyonel bütünlükten pay alan nesnenin araçsal bir anlam taşıyan öznel akla tabi olmasından kaynaklanır. Özne ve nesne arasında varolan karşılıklı ilişki özneye üstün konum verilerek bozmuştur. Böylelikle özne ve nesne arasındaki etkileşim ilişkisi egemenlik ilişkisine dönüşmüştür. Nesne modem dünya da her şeyle bir arasındaki uyumun tarafı olmaktan çıkar ve bilgi için bir araca dönüşür. Aydınlanmanın bir ürünü olarak pozitivizm, öznenin nesne üzerindeki egemenliğini pekiştirir ve bu durumu bir ileri basamağa taşır. Biçimsel özellikteki öznel akıl, kurucu öğe olarak belirlediği özneyi de süreç içinde bir araca dönüştürür. Nesneyi dışlayan ve öznel akla tabi olan özne, nesneyle karşılıklı ilişkisini yitirdiğinde, nesneye kendim yansıtamaz ve araçsallaşır. Biçimsel bir özelliğe sahip olan öznel akıl, nesnel akılla kurduğu varlıksal ilişkiyi yitirdiğinde bütünsel olan içindeki yerini de kaybeder. Ancak öznenin bu araçsal konumu bilim için verimli bir zemin oluşturur. Olgulara indirgenmiş bakışıyla bilim insana sınırlı bir yer verir. Pozitivizme göre bilimsel faaliyetler sonucu doğada elde edilen kesinlikler, bilimsel bir bakış sonucu toplumda da elde edilebilirdi. Frankfurt Okulu'na göre düzen arayışı içinde toplumu olgulara indirgeme girişimi, toplumu kontrol edilebilir bir laboratuar nesnesine dönüştürür. Akılcılaşmayla birlikte dünya ile kurulan araçsal bağ, dünyayı kontrol edilen bir nesneye dönüştürür. Anlamlar yerine olguların varlığı Weber'in deyimiyle dünyanın büyüsünü bozmuştur. Olgulara dönüşen her şey gibi insan da özgürlüğünü kaybeder. Bu anlamda modernlik kendi karşıtına dönüşmüştür. Özgürlüğünü kaybeden insan, topluma uyum sağlayarak, kendini var eder. Frankfurt Okulu'na göre bu durum tek boyutlu toplumu oluşturur.

Özet (Çeviri)

ABSTRACT The School of Frankfurt condenses its view for modernity on two important foundation factors of modernity intelligence and subject. For school of Frankfurt the inexistency of the object in the modernity which is founded on these two elements is the main reason of negative results of modernity. The modernity which is defined as collapse of objective intelligence and combination of subject and intelligence endeavours for epistemological combination. The criticism of modernity by the School of Frankfurt are derived from collapsing of compatible combination of objective and subjective intelligence as well as object's (which shares the rational integrity) dependency on the subjective intelligence that carries the instrumental meaning. The relationship between the subject and object is broken by giving priority to the subject.Therefore, the interactive relations between the subject and object turned into relationship of sovereignty. In the modern world, the object is no longer partial between everything but turns into an instrument for the knowledge. Positivism as a product of enlightenment is strengthening the sovereignty of subject over the object and carries it to a further step. Within the time being, the subjective intelligence which is in the formal feature, transforms the object to an instrument that already is stated by itself as a founder. The subject which excludes the object and which is dependent on the objective intelligence cannot reflect itself to the object and therefore becomes as an instrument when it lost its mutual relations with object. As a result of the losing the mutual relations with the object, the objective intelligence which owns a formal feature lose its integrity within itself. However, this instrumental position of subject creates productive background for science. Science which is demoted to the facts is giving a restricted place to human beings. According to positivism, the certainties which had been gained through scientific activities from the nature could also have been gained from societies with a result of scientific view. According to the School of Frankfurt, the attempt of demotion the society to the facts in the way of researching a new system, will transform the society into a controllable laboratory object. With rationalism the link to the world convert the world to a controllable object. As Weber stated that“rather than senses, the presence of facts broke thespells of the world”. Human being will also lose his freedom like all other things which are turned into facts. Therefore, the modernity turned into the contrary. The human being, who lost his freedom, creates himself by harmonising with the society. According to the School of Frankfurt this position develops the single dimensional society.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    231461

    Edebiyat sosyolojisi açısından Adorno estetiğinin toplumsal temelleri

    The social foundations of Adorno's aesthetics from the perspective of the sociology of literature

    CEM DOĞAN YAŞAT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    SosyolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Sosyoloji Bölümü

    DOÇ. DR. BESİM FATİH DELLALOĞLU

  2. Tez No

    372422

    Frankfurt okulu'nun aydınlanma eleştirisi bağlamında distopik filmlerde insan-doğa ilişkisinin başkalaşımı

    In the context of the Frankfurt school's critique of enlightenment the transfiguration of human-nature relationship in distopian films

    MURTAZA TALHA ALTINKAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    FelsefeDokuz Eylül Üniversitesi

    Film Tasarımı Ana Sanat Dalı

    PROF. DR. ERTAN YILMAZ

  3. Tez No

    691446

    Batı ve Türk sinemasında 'Faust' konusunun alımlaması: Atıf Yılmaz'ın 'Arkadaşım Şeytan' ve Taylor Hackford'un 'Şeytanın Avukatı' adlı filmleri üzerine bir inceleme

    The reception of the theme of 'Faust' in western and Turkish cinema: A research in Atıf Yılmaz's 'Arkadaşım Şeytan' and Taylor Hackford's 'The Devil's Advocate'

    FATİH REHBER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Karşılaştırmalı EdebiyatDokuz Eylül Üniversitesi

    Karşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HÜLYA KAYA

  4. Tez No

    606165

    Frankfurt Okulu'nun araçsal akıl eleştirisi

    The critique of instrumental reason of Frankfurt School

    ÖZKAN GÜVEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    FelsefeMardin Artuklu Üniversitesi

    Felsefe Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ KAMURAN GÖKDAĞ

  5. Tez No

    670410

    Frankfurt Okulu'nun araçsal akıl ve pozitivizm eleştirisi

    The critique of instrumental reason and positivism of Frankfurt School

    BERNA YEŞİLYURT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Felsefeİstanbul Bilgi Üniversitesi

    Felsefe ve Toplumsal Düşünce Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FERDA KEMAL KESKİN

Geri Dön