Çok boyutlu kişilik envanterinin madde - cevap kuramına göre kısa formunun geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi
Development of the short form of multidimensional personality inventory with item response theory and examination of its psychometric characteristic
- Tez No: 162369
- Danışmanlar: PROF. DR. OYA SOMER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 497
Özet
Psikolojide ölçek geliştirmede klasik kurama dayalı madde analizlerde görülen bir takım eksiklikler yeni modellerin arayışına yol açmış ve bu arayışlar“modern test teorisinin”doğuşu ile sonuçlanmıştır. Modern test teorisi birçok araştırmacının sayısız çalışmayla 1950'lerden bugüne geliştirilerek getirilmiştir. Bugün bilinen adıyla Madde Cevap Kuramı-MCK (Item Response Theory-IRT) klasik test kuramının devamı gibi görünmektedir ancak test geliştirmede ve test maddelerinin psikometrik özelliklerini incelemede klasik kurama oranla bazı avantajlar sağlamaktadır. Bu çalışmada Beş Faktör Kişilik Modeline dayanan Çok Boyutlu Kişilik Envanteri'nin (envanterin adı daha sonra Beş Faktör Kişilik Envanteri-5FKE olarak değiştirilmiştir) Madde Cevap Kuramına göre kısa formunun geliştirilmesi sağlanmıştır. İki parametreli lojistik model kullanılarak yapılan Madde Cevap Kuramı analizlerinde Parscale programı 4.1 versiyonu kullanılmıştır. Tüm maddelerin ayırt edicilik ve güçlük parametreleri incelenerek yapılan analizlerde tekrarlamalı bir yol izlenerek her defasında kısa formun faktör yapısı incelenmiştir. Sonuçta ölçeğin beş faktör modeline dayanan yapısı korunmuştur. Madde Cevap Kuramı dışında testi kısaltma sürecinde literatürde yer alan kısa form geliştirmede uygulanan yöntemsel yaklaşımlar da dikkate alınmış ve bu yaklaşımlar doğrultusunda bu çalışma sürdürülmüştür. 220 maddeli 17 alt boyut (+ sosyal istenirlik boyutu) ve beş faktör içeren Çok Boyutlu Kişilik Envanteri'nin uzun formu 85 madde olarak kısaltılmıştır. Kısa formda beş faktör, sosyal istenirlik boyut ve testi özensiz doldurma düzeyini belirlemek için kontrol maddeleri yer almıştır. Test 2000 kişilik (500 yetişkin kadın, 500 yetişkin erkek, 500 öğrenci kız, 500 öğrenci erkek) norm örneklem grubu verilerine dayanarak kısaltılmış daha sonra da 3239 kişilik çapraz geçerlik verisi ile geçerlilik çalışmaları sürdürülmüştür. Yapılan bir çok geçerlilik çalışmasında (çapraz geçerlik, doğrulayıcı faktör analizi, kısa form-uzun form arası korelasyon vb.) kısa formun uzun formu çok iyi düzeyde yansıttığı ve temsil ettiği görülmüştür. Kısa formun faktörlerinin de oldukça yüksek güvenirlik gösterdikleri (Dışadönüklük- İçedönüklük (Extroversion- Introversion) Yumuşak Başlılık/ Uzlaşılabilirlik- Hırçınlık/ Antagonizm (Agreeableness- Hostility) Öz- Denetim/ Sorumluluk- Yönsüzlük/ Dağınıklık (Conscientiousness-Undirectedness) Duygusal Tutarsızlık/ Nörotisizm- Duygusal Tutarlılık (Emotional Stability/ Neurotiticizm- Unstability) Gelişime Açıklık- Gelişmemişlik (Intelligence/ Openness to Experience- Unintelligence)) belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
In developing scales in psychology, a number of inadequacies seen in item analysis based on classical theory, have led to the seeking of new models and this search has resulted in“modern test theory”. The modern theory has been brought to the present day from 1950s with numerous studies of many researchers. The Item Response Theory-IRT as it is known and called today seems to be a continuation of the classical test theory; however, it has some advantages in developing tests and examining the psychometric features of tests items. In this study a short form of multidimensional Personality Inventory based on the Five Factor Personality Model has been developed in accordance with the Item Response Theory (The name of inventory has later been changed as“Five Factor Personality Inventory”) In the item response theory analysis, the Parscale program version 4.1 has been used. The discriminative and difficulty parameters of all items have been examined and by following a repetitive manner in the analysis the factor structure of the short form has been studied each time. Eventually, the structure of the scale based on the five factor model has been kept. Apart from Item Response Theory, in the process of shortening the test the methodological approaches that are used in developing short forms and that take place in the literature have also been taken into consideration and in view of these approaches this study has been conducted. 17 subscale with 220 items (+social desirability dimension) and the long form of the multidimensional Personality Inventory containing five factors has been shortened to 85 items. In the short form there are five factors, the social desirability dimension, and also control items to determine the level of carelessly answering the test items. The test has been shortened according to the data of norm sample of 2000 people (500 adult females, 500 adult males, 500 girl students, 500 boy students). Later the validity studies have been carried out via the cross validity data of 3239 subjects. As a result of various validity studies (cross validity, confirmatory factor analysis, correlation between short form and long form) it has been seen that the short form reflects and represents the long form at a very high level. It has also been determined that the factor of the short form show quite high reliability.
Benzer Tezler
- Çok Boyutlu Okul Öfke Envanterinin (The Multidimensional School Anger Inventory) uyarlama çalışması
The adaptation study of the multidimensional school anger invenyory
SEVİM CANBULDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiPsikolojik Danışma ve Rehberlik Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ZÜLAL ERKAN
- Ortaokul öğrencilerine yönelik görsel mesleki ilgi envanterinin geliştirilmesi
Development of the visual vocational interest inventory for secondary school students
YILMAZ DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARİF ÖZER
- Uzmanlık gerektiren mesleklere yönelik bir ilgi envanteri geliştirme çalışması
A study on developing an interest inventory about the profession
KAAN ZÜLFİKAR DENİZ
Doktora
Türkçe
2008
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitimde Psikolojik Hizmetler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİZAMETTİN KOÇ
- The relationship between self-transcendence and materialism in university students sample
Üniversite öğrencileri örnekleminde kendini aşkınlık ve maddiyatçılık ilişkisi
CEMAL CAN
- Sosyal medya aracılığıyla kullanıcı tipolojilerinin belirlenmesi ve ikna
Through social media determination of user typologies and persuasion
ARİF AYTEN
Doktora
Türkçe
2021
GazetecilikAnkara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALUK KAZIM GERAY
PROF. DR. ORHAN AYDIN
