Mübadele, imar ve iskân vakâleti (kuruluşu, teşkilât yapısı ve faaliyetleri)
Exchange, construction and settlement ministry (establishment, structure of the organisation and its activities)
- Tez No: 162700
- Danışmanlar: DOÇ.DR. MEHMET EVSİLE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 334
Özet
ÖZET Türkiye ve Yunanistan arasında '30 Ocak 1923 tarihinde Lozan'da imzalanan“Mübadele Sözleşmesi”, tarihte ilk defa örneği görülen resmî ve zorunlu bir göç belgesi niteliğindeydi. Türkiye ve Yunanistan'ı ahali değişimine iten sebepler çok farklı olmakla birlikte, Yunanistan'ın 1829'da kurulmasından sonra sınırları içerisindeki Yunanlı olmayan milletleri tasfiyeye yönelik faaliyetleri ve bu çerçevede Türklere uygulana gelen baskı ve mezalimler; Anadolu'da bulunan Rumların I. Dünya Savaşı sonrası ve Millî Mücadele yıllarındaki tutumları ve Türkiye'nin nüfusa olan ihtiyacı gibi genel sebepler, taraflar arasında bir mübadele sözleşmesini zorunlu kılmış; Lozan'da yapılan görüşmeler neticesinde Yunanistan'daki Türkler ile Anadolu'daki Rumların karşılıklı olarak değişimi öngörülmüş ve Batı Trakya Türkleri ile İstanbul Rumları bu değişimden muaf tutulmuşlardır. Osmanlı dönemi göç hareketleri her ne kadar göçmenlere ait işlerle ilgili hususlarda deneyimler kazandırmışsa da, göçmen işleriyle ilgili kalıcı ve ilmî esaslara göre hareket edebilen bir teşkilât oluşturulamamıştır. Bu sebeple“Mübadele Sözleşmesi”ne tâbi olarak gelecek olan mübadillerin nakilleri, geçici beslenme ve barınma sorunlarının çözümlenmesi, mübadillerin mesleklerine ve geldikleri bölgelerin iklimlerine uygun mıntıkalara yerleştirilmeleri, mübadillerin yeni toplumsal yapıya uyumlarının sağlanması gibi zor ve kapsamlı işlerin üstesinden gelinebilmesi için yeni bir teşkilâta ihtiyaç duyulmuştur. Bu maksatla mübadeleye dair işlerle ilgilenmek üzere, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde, kurulacak olan yeni teşkilâtın Başvekâlete bağlı bir genel müdürlük ya da ayrı bir vekâlet kurulması yönündeki tartışmalardan sonra, bir vekâlet kurulmasına karar verilmiş ve 13 Ekim 1923 tarihinde“Mübadele, İmar ve îskân Vekâleti”kurulmuştur. Yeni vekâlet, merkez ve taşra teşkilâtını oluşturması, bütçesini belirlemesi, mübadillerin nakilleri, geçici beslenme-barlnma sorunlarının çözümlenmesi ve iskânlarına dair temel ilkeleri belirlemesinden sonra, mevcut imkânlar çerçevesinde mübadeleye dair işleri yürütmeye çalışmıştır. Bununla birlikte Selanik, Kavala gibi liman şehirlerinde meydana gelen yığılmalar mübadiller arasında açlık ve çeşitli hastalıklara sebebiyet verirken, özellikle kış aylarında nakliyat işi çok güç gerçekleşmiş, zaman zaman yeteri miktarda vapur bulundurulamadığından nakliyatişinde sıkıntılarla karşılaşılmıştır. Özellikle mübadillerin kendileri için belirlenmiş olan iskân mıntıkalarına yerleştirilmeleri konusunda da önemli sorunların yaşandığı görülmektedir. Millî Mücadele'ye sahne olmuş olan Eğe ve Karadeniz Bölgesi'nde uğranılan tahribat ve yıkım; Rumlar, Ermeni ve Yahudilerden kalan terk edilmiş malların korunamaması ve bir kısım kimselerce işgal edilmesi, bir“mesken bunalımını”beraberinde getirmiş, bu da iskân işlerini geciktirmiştir. Mübadele îmar ve İskân Vekâleti, İİ Aralık 1923'te lağvedilerek Dahiliye Vekâleti'ne bağlı bir genel müdürlük haline getirilmiştir. Vekâlet kaldırıldığında mübadillerin neredeyse tamamı Türkiye'ye nakledilmiş, % 91 'i iskân edilmiş, önemli bir kısmı üretici duruma getirilmiş bulunuyordu.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT“The Exchange Convention”was the first official and obligatory immigration document signed in Lausanne in 30 th January, 1923 between Turkey and Greece. The reasons forced to exchange people between Turkey and Greece were different. When the borders of Greece established in 1829, they started to force the people especially the Turkish people to immigrate. Also the attitudes of the Greeks during the I. World and the Independence Wars and the population need of Turkey forced the two countries to sing a mutual exchange convention. After the discussions in Lausanne, the convention was signed to exchange Greeks living in Anatolia and the Turks living in Greece but the Greeks living in Istanbul and the Turks living in Western Thracia of Greece were left out from this exchange. In the Ottoman period, an organisation could not be established to deal with the problems of the immigrants temporarily and scientifically although the Ottomans were experienced with the migration movements. A new organisation was in need of dealing with the feeding, health and settlement problems of the immigrants mentioned in the exchange convention. After the discussions made in the Turkish Parliament whether this organisation could be a separete Ministry or an organisation connected to the Prime Minister, a new Ministry was decided to be established under the name of“Exchange, Construction and Settlement Ministry”in 13 th October, 1923. The new Ministry established its organisations throughout the country and started dealing to solve the feeding, health and settlement problems of the immigrants. The starvation and some epidemic problems arose among the immigrants gathered in Selonica and Kavala because of the lack of enough ferry-boats during the winter months for the transportation. Many problems were encountered to settle the immigrants to the areas reserved for them. Their settlement was delayed in the areas such as the Agean and the Black sea regions because the houses abandoned by the Greeks, Armenians and Jews could not be protected properly.“The Exchange, Construction and Settlement Ministry”was abolished in 11 th December, 1924 and became an organisation connected to the Ministry of Interior. When the Ministry was abolished, 91 percent of the immigrants were transported to Turkey and settled in their houses and they became producers.
Benzer Tezler
- Türk - Yunan nüfus mübadelesinde Tekirdağ İmdad-ı Sıhhi Heyetinin faaliyetleri: 1923 - 1924
Activities of Tekirdağ Rescuer Committee in Turk – Greek population exchange: 1923 - 1924
SEMİH ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TarihMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TEMEL
- Tasfiye talepnâmelerine göre Kastamonu'ya iskân edilen mübadiller
Deposıts to Kastamonu according to liquidation requests
MURAT AKSOY
- Mübadelede Hilâl-i Ahmer Cemiyeti'nin Selanik'teki faaliyetleri
İn population exchange the activities of Turkish crescent association in Salonika
HÜSEYİN ÇAVDAR