Batıcılaşma sürecinde bir şahsiyeti Ahmet Emin Yalman (hayatı, ilişkileri, fikirleri)
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 16832
- Danışmanlar: DOÇ.DR. KORKUT TUNA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1991
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
154 ÖZET 19.YY dan itibaren dünya egemen siyasal ilişkilerinde Osmanlı Devleti eski önemini ve statüsünü yitirmeye başlamış tır. Bu gelişme ile beraber, Osmanlı İmparatorluğu eski ko numuna ulaşmak üzere bir takım yeniliklere girişmiştir. Yeni likleri öncelikle devlet kurumlarında uygulamaya başlamış da ha sonra da düşünce ve toplumsal etkinliklere yön vermiştir. Artık böylelikle Batıcılaşma denen bir süreç başlamıştır. Bu süreçte toplum sorunlarımız araştırılmış ve çeşitli çözümler önerilmiştir. Sözü edilen batıcılaşma sürecinin yaygın bir taraftar bulduğu en önemli Osmanlı kentlerinden biri Selanik'tir. Ayrı ca Selanik, ILAbdülhamit'e karşı, Batı ile işbirliği çerçevesin de en yoğun ve en örgütlü muhalefetin yürütüldüğü bir kent tir. Ahmet Emin Yalman bu koşullar içerisinde 1888 yılında bahsedilen Selanik'te doğar. Orta öğrenimine buradan başlaya rak, daha sonra İstanbul Beyoğlu Alman Mektebinde tamam lar. Mezun olunca, hem Yıldız Sarayında tercüman olarak hem de Sabah gazetesinde muhabir - tercüman olarak çalı şır. 1908 yılında ise Abdullah Zühtü'nün çıkardığı, ingilizler den parasal destek alan ve Ahrar Fırkası'nın destekleyicisi olan Yeni Gazete'de çalışmaya başlayacaktır. Bu yıllarda Prens Sabahattin'ci eğilimleri bulunmaktadır. 1910 yılında ka zandığı bursla ABD'ye okumaya gider. 1914 yılında ülkeye döner. Öteden beri üyesi olduğu İttihat ve Terakki siyasal egemenliği elinde tutmaktadır. Dış ilişkilerimizde Batı siyaseti olarak Almanların etkisi bulunmak-tadır. Ahmet Emin Yalman, bu dönemde etkin olan Alman siyasetini benimseyerek bu çerçevede bir takım ilişkilere giri¬ şir, Tanin'de çalışır, Enver Paşa'nın harp muhabiri olarak Al¬ manya'ya ve garp cephesine gider, Yine Yalman, bu Batı si¬ yasetinin ülkemizdeki etkinliğine paralel bir biçimde Ziya Gö- kalp yanında İçtimaiyat Müderris Muavini olarak çalışır. Bu yıllarda Durkheim sosyolojisi çerçevesinde Ziya Gökalp'in sos¬ yolojik düşüncesini benimser. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Almanya'nın genelde Dün- ya'da, özelde Türkiye'de önemi kaybolmuştur. Çünkü savaştan mağlup çıkmış ve sonuçla beraber Osmanlı'da parçalanmıştır. Çeşitli Batılı devletler Osmanlı topraklarını işgal etmiştir. Os¬ manlı Saltanatı ve Hilafeti esaret altındadır. Bu olumsuz koşullar altında, ülkemizin kurtuluşu ama¬ cıyla çeşitli arayışlar başlar. Sözü edilen arayışta değişik fi¬ kirler ve yine değişik cemiyetler kurulur. Osmanlı topraklarının parçalandığı işgal edildiği süreçte çeşitli yaklaşımlar geliştirilirken, Anglo-Sakson toplum siyaseti de önem kazanacaktır. Bu toplum siyaseti, Batı'nm bölgedeki yeni önerisi olabilecektir. Ahmet Emin, Amerika gibi bir Anglo-Sakson ülkede okumakla edindiği dil, kültür düşünce yakınlığı ve Batı siyaseti olarak önem kazanması nedeniyle bu dönemde Anglo-Saksoncu çizgiye yakınlaşacaktır. Kurulan cemiyetlerden Wilson Prensipler Cemiyetine üye olacak ve bir çok faaliyetlerine etkin bir tutumla katılacaktır. Yine ce¬ miyetin siyasal örgütleri çerçevesinde sık sık ABD'nin askeri, ekonomik, siyasal, v.b. yardımlarını savunacaktır. Ahmet Emin Yalman, bu siyasal değişim paralelinde Prens Sabahattin'ci sosyolojinin yaklaşımlarını benimsemeye başlayacaktır. Bu sosyolojik akımın platformunda yabancı ser-mayeyi, özel teşbbüsü, şahsi teşebbüsü, adem-i merkeziyeti... sık sık çeşitli yazılarıyla savunacaktır. Milli Kurtuluş Hareketi ile beraber emperyalist Batı devletleri Anadolu'dan kovularak, T.B.M.M. yönetiminde Türki¬ ye Cumhuriyet Devleti Kurulur. Yeni kurulan devletin yöneti¬ ci kadrosu, Batıcılaşmayı tartışılmaz bir resmi ideoloji olarak benimsemiştir. Bunun içinde Osmanlı kurumları tasfiye edilir ve bir dizi yenilik faaliyetleri gerçekleştirilir. Ahmet Emin, İstanbul basınında yer alan biri olarak Ankara hükümetiyle başlangıçta kimi çatışmaları yaşar. Tek partili sistemi eleşti¬ rir. Ancak sonraki yıllarda Batıcılaşmanm tek elden gerçekleş¬ tirilmesinin Batı Siyasetince de kabul gördüğünü hissedince yeni koşullara uyarlanır. Cumhuriyet'in inkılap hareketlerini destekler ve Kemalizm'i savunur. II.Dünya Savaşı yıllarında, Türkiye'de Nazi karşıtı bir çaba içerisine giren Yalman, Batı siyaseti olarak Anglo-Sak- sonları savunur. Bu nedenle iktidara muhalefet eder. Savaş sonrası Dünya ve Türkiye siyasetinde önem kazanan ABD'dir. Türkiye bu nedenle liberal bir sürece girmektedir. Bunun içinde ABD ile bir takım anlaşmalar ve paktlar gerçekleştiri¬ lir. Yalman, ABD ile kurulan bu yeni ilişkilerin şiddetli tarf- Iısıdır. Bu nedenle D.P.yi destekler. Çünkü D.P., ABD'nin Türkiye'ye yönelik liberal girişimlerini programın temel ilkele¬ ri olarak benimsemiştir. Ahmet Emin Yalman, uluslararası Manevi Silahlanma Cemiyeti, Dünya Liberaller Birliği gibi bir çok cemiyetin fa¬ aliyetlerine katılmış ve onlara üye olmuştur. Genellikle libe¬ ral bir dünya siyaseti ve komünizme karşı mücadeleyi öngör¬ mektedirler, bu cemiyetler. Nitekim Türkiye'de Ahmet Emin,“Liberalizasyon”un ve komünist karşıtı tutumların önemli isim-lerinden olacaktır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi onun sosyolojisi, Batı si yasetinde üstlendiği misyona göre belirginleşmektedir. Bir dö nem ülkemizde önem kazanan bir Batı siyaseti olarak Alman lar olmuş ve Yalman'da bu çizginin uzantısı olarak Gökalp'çi sosyolojinin görüşlerini savunmuştur. Ancak önemini yitiren Alman siyaseti ve öne çıkan Anglo-Sakson'larla beraber, Ah met Emin Prens Sabahattin'ci sosyolojiyi benimseyecektir. Prens Sabahattin'ci sosyoloji çerçevesinde adem-i mer keziyeti (siyasal izdüşümü Kürtlere ve Ermenilere muhtari yet), yabancı sermayeyi, özel teşebbüsü, şahsi teşebüssü, savu nur. Ayrıca eğitim, köy olgusu, kalkınma gibi konuları yine Le Playcı sosyolojinin eğilimleri doğrultusunda ele alır. Yeni kurulan Cumhuriyet Hükümetinin bu eğilimler paralelinde ha reket ederek toplumun kalkınmasını gerçekleştirebileceğini ile ri sürer. Ahmet Emin Yalman, Türk toplumuyla ilgili çeşitli fi kirler geliştirmiştir. Türk toplumunun Batı toplumlarından farklı olarak sınıfsal bir çekişmeyi ve temeli içermediğini be lirtir. Yine toplumsal sorunlarımız ve bu sorunlarımızın tesbi- ti ve çözümü amacıyla“köy davası”, planlama, bireysel giri şimcilik, eğitim, din gibi konuları sosyolojik bir perspektifle incelemeye çalışır. Sosyolojik bir formasyon'un birikimine da yalı, ancak gazetecilik üslubuyla bu konular araştırılacaktır. Yalman, Batı ile kurulan ilişkilerimizde önemli bir şahsiyet olarak, Sabah, Yeni Gazete, Tanin, Vakit, Tan, Va tan, gibi gazetelerde çalışmış ve ayrıca bir takım eserler yaz mış bir aydındır. Batıcılaşma sürecimizin bir çok olay ve iliş kilerinde yer almış ve yine bu süreç adına kimi siyasetlerin üretilmesinde uygulanmasında da katkıda bulunmuş biridir.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Ahmet Cevdet Paşa'da geleneksellik, muhafazakârlık, modernizm izlenimleri ve Osmanlı Devleti'ni Tanzimat sürecine hazırlayan sebepler
Tradition, conservatism, impressions of modernism in Ahmet Cevdet Pasha and to the process of Tanzimat of the Ottoman State seasons prepared
ÖMER FARUK KAVAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MAHMUT RECEP KELEŞ
- Fağfurîzâde Hüseyin Nesimî ve Seyahat adlı eseri üzerine bir inceleme
An examination of Fağfurîzade Hüseyi̇n Nesi̇mi̇ and his work named 'Travel'
İBRAHİM BEHÇET DURAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET SAMSAKÇI
- Safiye Erol'un fikrî eserlerinde değerler ve din eğitimi
Values and religion education in Safiye Erol?s intellectual work
İLKNUR ATLI
- Ali Fuad Başgil: Liberal? Muhafazakar? Liberal muhafazakar?
Ali Fuad Başgil: Liberal? Conservative? Liberal conservative?
FATMA KAHRAMAN KURBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiBursa Uludağ ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BENGÜL GÜNGÖRMEZ AKOSMAN