Salat Tepe buluntuları ışığı altında Doğu ve Güneydoğu Anadolu Erken Demir Çağ kültürel yapısı
The Early Iron Age cultural structure of the Eastern and Southeastern Anatolia in the light of Salat Tepe finds
- Tez No: 173601
- Danışmanlar: PROF.DR. AYŞE TUBA ÖKSE, PROF.DR. ENGİN ÖZGEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Erken Demir Çağ, Yukarı Dicle Havzası, Ilısu Baraj Bölgesi, Salat Tepe, Seramik, Oluk Bezemeli Kaplar, Early Iron Age, Upper Tigris Basin, Ilisu Dam Region, Salat Tepe, Ceramic, Grooved Ware
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 355
Özet
Yukarı Dicle Havzası/Ilusu Baraj Bölgesi'nde bulunan Salat Tepe'de 2000-2002 yıllan arasında yapılan bilimsel kazılarda Erken Demir Çağ kültür kalıntıları açığa çıkarılmıştır. L12-L13 açmalarının silo çukurlarının dip seviyelerinde ve M13 açmasının en alt seviyesindeki karışık toprak içerisinde ele geçen bu seramik grubu, tepenin Erken Demir Çağ' da iskan edildiğine işaret etmektedir. Bu kontekslerde bulunan Erken Demir Çağ seramiği hem teknik hem tipolojik özellikleriyle birbirine benzer nitelikler taşımakta ve M.ö. 1 1.-9. yüzyıllar araşma tarihlenmektedir. Salat Tepe'de açığa çıkarılan Erken Demir Çağ seramikleri içinde ana buluntu grubunu oluşturan el yapımı, tek renkli ve derin yatay oluk bezemeli seramikler, bu mal grubunun çekirdek bölgesi olan Yukarı Fırat Havzası'nda Geç Tunç Çağı'nın bitiminden sonra M.Ö. 12.-9. yüzyıllara tarihlenen Erken Demir Çağ tabakalarında görülmektedir. Bir diğer Erken Demir seramik grubunu oluşturan açık bej ya da devetüyü zemin üzerine genellikle kumızımsı kahverengi boya bezemeli örnekler hem Yukarı Dicle hem Yukarı Fırat havzalarından tanınmaktadır. Salat Tepe Erken Demir Çağ boya bezemeli seramiği benzerleri ile karşılaştırıldığında M.ö. 9.-8. yüzyıllara tarihlenmekte ve az sayıda örnekle temsil edilmektedir. Oldukça geniş bir coğrafyaya yayılmış olan Erken Demir Çağ seramiği, özellikle Keban ve Karakaya Baraj bölgelerinde yapılan kazılarda açığa çıkan Erken Demir Çağ katlarından ve yüzey araştırmalarından iyi tanınmaktadır. Bu kültür grubunu temsil eden Salat Tepe malları Atatürk Baraj Bölgesi, Karababa Baraj Bölgesi, Yukarı Fırat Havzası ve Van Gölü Havzası Erken Demir Çağ seramik örnekleri ile yakın ilişkiler göstermektedir.Yukarı Dicle Havzası'nda yapılan birçok kazı ve yüzey araştırmasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu Erken Demir Çağ seramiğinin en karakteristik tipi olan el yapımı oluk bezemeli mallara rastlanmıştır. Malzemenin yayılım alanı bu kültürün Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Asur hakimiyetine girmesine kadar Yukarı Dicle Havzası'nda etkin olduğuna işaret etmekte ve bölgenin Erken Demir Çağ boyunca Doğu Anadolu kültür bloğunun bir parçası olduğunu kanıtlamaktadır.
Özet (Çeviri)
The Early Iron Age cultural remains have been exposed within the framework of the scientific researches carried out during the 2000-2002 archaeological excavation seasons in Salat Tepe, which lies in Ilisu Dam Region/Upper Tigris Basin. This ceramic assemblage, which has been encountered in the deep levels of the silo pits in trenches L12-L13 and in the mixed soil at the lowest level of trench M13, denote that the hill had been occupied during the Early Iron Age. The Early Iron Age ceramic assemblages in these contexts display attributes similar each to another in respect to the technical and typological features and have been dated to between the 1 lth-9th centuries B.C. The hand-made monochrome ceramic with horizontal groove decoration, which constitutes the main find assemblage among the Early Iron Age ceramics exposd in Salat Tepe, is seen in the Early Iron Age levels dated to the 12th-9th centuries B.C. after the termination of the Late Bronze Age in the Upper Euphrates Basin, which is the nucleus region of this ware group. The samples generally decorated with a reddish brown paint applied over a buff or light cream surface and which compose another Early Iron Age ceramic assemblage have been known in the basins of both Upper Tigris and Upper Euphrates. The Early Iron Age painted ceramic of Salat Tepe has been dated to the 9th-8th centuries B.C. when compared with their parallels and found represented with few samples. The Early Iron Age ceramic, which had diffused in a pretty wide geographical area, is well known from the Early Iron Age levels defined during the excavations and the surveys mainly accomplished in the Keban and Karakaya dam regions. The Salat Tepe wares, which represent this cultural assemblage, have shown close affinities with the Early Iron Age ceramic samples of the regions of Atatürk Dam, Karababa Dam, Upper Euphrates Basin and Lake Van Basin. The hand made wares with grooved decoration, which is the characteristic type of the Early Iron Age ceramics in East and Southeast Anatolia, have been encountered in many archaeological excavations and surveys achieved in the Upper Tigris Basin. The coincidence with this culture during the researches accomplished in this region has attested its influential existence in the Upper Tigris Basin until the association of the Southeast Anatolian Region within the Assyrian sovereignty and proved the presence of the region in the East Anatolian Region cultural block all through the Early Iron Age.
Benzer Tezler
- Salat Tepe orta Tunç Çağı küçük buluntuları: Tipoloji ve işlev analizi
Middle Bronze Age small finds from Salat Tepe: Typology and functional analysis
İLYAS ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ArkeolojiKocaeli ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE TUBA ÖKSE
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Orta ve Yeni Assur Devleti'nin varlığı
The presence of the Middle and Neo-Assyrian State in the Southeastern Anatolia Region
TÜLAY GÜNDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
ArkeolojiBatman ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ESRA KAÇMAZ LEVENT
- Salat Tepe'de arkeobotanik çalışmalar
Archeobotanical studies at Salat Tepe
ELİF CİHANGİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
BotanikHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. EMEL OYBAK DÖNMEZ
- Akkad dönemi ve sonrası ince seramiğinin Salat Tepe kazıları ışığında değerlendirilmesi
Evaluation of fine ceramics with Salattepe excavations in Akkad period and after
AYDIN EMANET
- M.Ö. 3. binde Anadolu-Kiklad ilişkileri
The Relations between Anatolia and the Cyclades during the third millennium B.C.
VASIF ŞAHOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
ArkeolojiAnkara ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYAT ERKANAL