Batı Anadolu'da iklim değişkenliği ve yıllık halka gelişimi
Climatic variability and tree ring growth in Western Anatolia
- Tez No: 178201
- Danışmanlar: DOÇ.DR. ÜNAL AKKEMİK, DR. RAMZİ TOUCHAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Botanik, Meteoroloji, Ormancılık ve Orman Mühendisliği, Botany, Meteorology, Forestry and Forest Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Orman Botaniği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 201
Özet
Yas saptama bilimi olarak tanımlanan dendrokronolojinin, iklim ile ilgili olan alt dalı dendroklimatoloji bilim dalı, iklim tarihinin ortaya konmasına ve geçmisteki kurak ve yagıslı yıl ve dönemlerin saptanmasına yardımcı olmaktadır. Bu konuda önemli çalısmalar yapılmıs olup, dünyanın bir çok bölgesinin son yüzyıllardaki iklim tarihi ortaya konmustur. Bu baglamda, tez kapsamında (1) Batı Anadolu için iklime duyarlı ana kronolojiler olusturmak; (2) sıcaklık ve yagıs ile bu bölgedeki agaçların yıllık halka gelisimi arasındaki iliskileri ortaya koymak; (3) Batı Anadolu için, sıcaklık ve yagısın zamanda geriye dogru tahminlerini yapmak; bölgede geçmiste yasanan kurak ve yagıslı yılları ve bunların sıklıgını belirlemek; (4) alansal tahminler yaparak, iklim parametrelerinin uzayda ve zamanda degiskenligini belirlemek; (5) Karaçamın degisik bölgelerdeki degisik yetisme ortamı kosullarında sıcaklık ve yagısla iliskilerindeki bölgesel farklılıkları, dendroekolojik yöntemlerle belirlemek amaçlanmıstır. Tez alanı; Batı Karadeniz, Marmara, Ege, Batı Akdeniz ve ç Anadolu'nun batısı olarak belirlenmistir. Alan, 36º-42º Kuzey Enlemleri ve 26º-34º Dogu Boylamları arasında yer almaktadır. Karaçam, Batı Anadolu'da genis bir yayılısa sahip olması, özellikle stepe kadar sokulması, ekstrem yetisme ortamlarında ormanlar olusturması ve yaslı bireylerine rastlanması gibi özelliklerinden dolayı arastırma materyali olarak seçilmistir. Örnekler, canlı agaçlardan 50 cm'lik Pressler Artım Burgusu yardımıyla artım kalemleri seklinde, 130 cm'den alınmıstır. Her bir yöre (örnek alan) için en az 10 (çogunlukla 15) agaç iki yönlü olarak örneklenmistir. Örneklerin enine yüzeyleri düzeltildikten sonra ölçümler, LINTAB-TSAP Ölçüm Sisteminde gerçeklestirilmistir. Her bir yöre için ölçümlerin kalite kontrolleri COFECHA programında yapılmıs, eksik ve yalancı halkalar giderilmis, örnekler arasındaki iliskilerin belirlenmesi amacıyla egrilerin uyum yüzdesi (EUY) degerleri ile korelasyon katsayıları hesaplanmıstır. Yöre içi ortak sinyallerin büyüklügünün belirlenmesi için, isaretin gürültüye oranı ve duyarlılık katsayıları hesaplanmıstır. Dendroklimatolojik analizlerde, önce her bir yöre için tepki fonksiyonları hesaplanarak, yıllık halka genisligi ile iklim arasındaki iliskiler ortaya konmustur. Mayıs-haziran aylarındaki toplam yagıs ile yıllık halka genisligi arasında yüksek ve pozitif yönde iliskiler belirlendigi için, bu ayların yerel ve alansal tahminleri yapılmıstır. Yerel (istasyon bazında) yagıs tahminlerinde ana bilesen analizleri, alansal yagıs tahminlerinde de uzay-zaman analizleri yapılmıstır. Dendroekolojik analizlerde ise tepki fonksiyonları ve küme analizleri gerçeklestirilmistir. Tez kapsamında; Karabük, Bolu, Kastamonu, Afyon, Denizli, Burdur, Ankara ve Eskisehir'den toplam 17 Pinus nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe yöre kronolojisi olusturulmustur. En uzun kronolojiler Denizli ve Burdur- Gölhisar civarındaki yöre kronolojileridir. Denizli, Sandras Dagındaki ESK yöre kronolojisi 842 yılı kapsayan en uzun kronolojidir. Diger en uzun kronolojiler, 731 yıl uzunlugu ile ESK ve 721 yıl uzunluguyla Burdur ? Gölhisar Tefenni'deki TEF kronolojisidir. Batı Anadolu'da 1931-2005 yıllarını kapsayan uzun dönemli iklim kayıtlarına sahip dört meteoroloji istasyonu için mayıs-haziran ayları toplam yagıs tahmini yapılmıstır. Afyon Meteoroloji stasyonu'nda 320 (1685-2004), Eskisehir Meteoroloji stasyonu'nda 332 (1673-2003), Kütahya Meteoroloji stasyonu'nda 373 (1632-2004) ve Isparta Meteoroloji stasyonu'nda da 546 yıl(1459-2004) geriye gidilmistir. Batı Anadolu'da kurak yıllar genellikle bir yıl süreli (1650, 1660, 1693, 1725, 1746, 1764, 1779, 1790, 1794, 1819, 1830, 1832, 1840, 1870, 1879, 1887, 1909, 1916,), seyrek olarak da 2 yıl süreli (1715-16, 1851-52, 1867-68, 1893-94, 1927-28) yasanmıs, buna karsın tüm bölgeyi kapsayan 3 ve daha uzun süreli kurak dönem saptanamamıstır. Batı Anadolu'da yagıslı yıllar genellikle bir yıl süreli (1643, 1665, 1681, 1689, 1700, 1712, 1717, 1727, 1737, 1739, 1744, 1755, 1762, 1780, 1788, 1795, 1818, 1827, 1846, 1848, 1855, 1876, 1881, 1885, 1891, 1897, 1901), seyrek olarak da 2 yıl süreli (1770- 71, 1835-36, 1919-20) yasanmıs, buna karsın tüm bölgeyi kapsayan 3 ve daha uzun süreli yagıslı dönem saptanamamıstır. Yerel iklim tahminlerine dayanarak Batı Anadolu'da kurak ve yagıslı geçtigi belirlenen yıllara ait alansal tahmin sonuçları degerlendirildiginde, bölgenin tamamında, 1794, 1887 ve 1893 yıllarının asırı kurak, 1835, 1876, 1881 ve 1901 yıllarının da asırı yagıslı geçtigi; 1788, 1795, 1827 ve 1919 yıllarının daha çok Batı Anadolu'nun güney ve iç kısımlarında yagıslı geçtigi görülmektedir. Toplam 28 yöre kronolojisi kullanılarak yapılan küme analizleri sonucunda sıcaklık ve yagısa verilen tepkiler dört temel kümede toplanmıstır. Kronolojilerin çok büyük bir kısmı birinci kümede toplanmıstır. Bu küme de kendi içinde iki kümeye ayrıldıgında, birinci alt kümeyi Karadeniz Bölgesi kronolojileri, ikinci alt kümeyi de Akdeniz ve Orta Anadolu kronolojileri olusturmustur. Antalya kronolojileri (KOP ve ALC) ikinci kümeyi olusturmuslardır. Üçüncü küme, FIR (Eskisehir) ve KEL (Ankara) yöre kronolojilerinden olusmaktadır. Dördüncü küme, Denizli (HON), Karabük (2PN) ve Kazdagları kronolojilerinden olusmaktadır.
Özet (Çeviri)
Dendroclimatology, which is one of the sub-disciplines of Dendrochronology, was used to find past climate history, and especially past dry and wet years. Many important dendroclimatological studies were performed, and climate history for the last centuries in many parts of the world was determined. In this study the purpose was (1) to constitute sensitive black pine chronologies to climate for West Anatolia, (2) to determine the relationships between tree-rings and climate, (3) to perform climatic reconstructions for the region and to find past dry and wet years, (4) to make field reconstructions, and (5) to determine dendroecological relationships between tree-rings of black pine and climate in different regions. The study area is West Anatolia, composed of West Black Sea Region, Marmara Region, West Mediterranean Region and west part of Inner Anatolia. Its latitude and longitude are 36º-42º N and 26º-34º E, respectively. In this area, because black pine has a very wide distribution and can grow around steppe area and produce sensitive tree rings to climate, this tree species was selected for the study. The increment cores were taken from the breast height of trees by using Pressler Increment Borer with 50 cm in length. 10 or 15 trees were sampled for each site, and 2 cores were extracted from each tree. After preparing the cores, measurements were performed using LINTAB-TSAP Measuring System. To check the quality control of the measurements COFECHA program was used, and false and missing ring problems were eliminated. GL values and correlation coefficients between individual trees were calculated. Signal-to-noise value was found for each site to find the significancy of the signal to climate. In dendroclimatological analysis, response functions were calculated for each site by using principle component analysis. Because a high and significant relationship was found between tree-ring width and may-june precipitation, local and field reconstructions for total precipitation in these two months were performed. In local reconstructions and field reconstructions, principle component and spatial-temporal analysis were performed, respectively. Response functions and cluster analysis were used in dendroecological works. With this study total 17 black pine site chronologies from Karabük, Bolu, Kastamonu, Afyon, Denizli, Burdur, Ankara and Eskisehir were constructed The longest chronologies was from Denizli and Burdur-Gölhisar. The longest one is from Denizli- Sandras Mountain (ESK) with 842 years. The other longest ones are TEF with 731 years, and BON with 721 years. Local reconstructions for total may-june precipitation were performed for four stations, which have the longest records, 1931-2005, in the region. The reconstructions covered 320 years (1685-2004) for Afyon, 332 years (1673-2003) for Eskisehir, 373 years (1632-2004) for Kütahya and 546 years (1459-2004) for Isparta Meteorology Stations. Dry years in West Anatolia had generally one-year duration (1650, 1660, 1693, 1725, 1746, 1764, 1779, 1790, 1794, 1819, 1830, 1832, 1840, 1870, 1879, 1887, 1909, 1916), rarely two-year duration ((1715-16, 1851-52, 1867-68, 1893-94, 1927-28). Three or more-year duration of dry years were not observed in the region. Wet years in West Anatolia had generally one-year duration (1643, 1665, 1681, 1689, 1700, 1712, 1717, 1727, 1737, 1739, 1744, 1755, 1762, 1780, 1788, 1795, 1818, 1827, 1846, 1848, 1855, 1876, 1881, 1885, 1891, 1897, 1901), rarely two-year duration (1770-71, 1835-36, 1919-20). Three or more-year duration of wet years were not observed in the region. After local reconstructions, field reconstructions were performed, and the years 1794, 1887 and 1893 were found as extremely dry years, and the years 1835, 1876, 1881 and 1901 were found extremely wet for the entire region. The years 1788, 1795, 1827 and 1919 were wet for the south and inner parts of West Anatolia. In dendroecological analysis, total 28 site chronologies were used. Responses to temperature and precipitation were divided to four clusters. Most of the chronologies were included in the first cluster. This first cluster was divided to two sub-cluster based on west Black Sea chronologies (first sub-cluster), and west Mediterranean and inner Anatolian chronologies (second sub-cluster). Two chronologies from Antalya (KOP and ALC) were in the second cluster. The third cluster included FIR (Eskisehir) and KEL (Ankara) chronologies. The fourth cluster was HON (Denizli), 2PN (Karabük) and the chronologies from Kazdagları
Benzer Tezler
- Sandıras Dağı'nda (Muğla) fiziki coğrafya ve dendroklimatoloji araştırmaları
Physical geography and dendroclimatological research on Sandiras Mountain (Muğla, Turkey)
MEHMET DOĞAN
- Assessing the potential of Anatolia as a climate refugium
Anadolu'nun bir iklim sığınağı olma potansiyelinindeğerlendirilmesi
SONGÜL SÖNMEZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Biyolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRAH ÇORAMAN
- Trend analysis of climate extreme indices for Turkey
Türkiye'de iklim uç olayları indislerinin tarihsel değişimi
BERNA DÜNDAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Meteorolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER LÜTFİ ŞEN
- Ecological niche modeling of Myotis davidii
Myotis davidii türünün ekolojik niş modellemesi
EMRE CAN AKSAKAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Biyolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRAH ÇORAMAN
- Fire history and climate change: Black pine forests in Western Anatolia
Batı Anadolu'daki karaçam ormanlarının yangın tarihi ve iklim değişikliği
EVRİM AYŞE ŞAHAN
Doktora
İngilizce
2022
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN NÜZHET DALFES
PROF. DR. NESİBE KÖSE
