Türkiye kömür madenciliğinde etkinlik ve verimlilik gelişimi: Veri zarflama analizi
Development of efficiency and productivity of coal mining in Turkiye: Data envelopment analysis
- Tez No: 178943
- Danışmanlar: DOÇ. DR. REFAİL N. KASIMBEYLİ, PROF. DR. ADNAN KONUK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maden Mühendisliği ve Madencilik, Mining Engineering and Mining
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Maden İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 233
Özet
Ülkelerin kalkınmasında ve toplumsal gelişiminde etkili olan enerji potansiyeli açısından olabildiğince bağımsız kalabilmenin anahtarı, kendi öz kaynaklarını geliştirmeleridir. Ülkemizde de enerjinin ana kaynağı olan kömürün üretiminin artırılabilmesi için mevcut rezervlerin verimlilik arttırıcı çalışmalarla optimum şekilde işletilmesi gerekmektedir.Verimlilik artışı kaynakların etkin kullanımı ile sağlanabilmektedir. Etkinlik değerlendirmesinde birçok analiz geliştirilmesine rağmen sahip olduğu üstünlükler sebebiyle Veri Zarflama Analizi'nin (VZA) kullanılması uygun görülmüştür. Ayrıca verimlilik ve etkinlik gelişiminde kontrolümüz dışındaki faktörlerin de etkili olduğuna dikkat çekilerek Türkiye Kömür İşletmeleri (T.K.İ.) Kurumuna ait sekiz adet linyit işletmesinin etkinlikleri, kontrol edilemeyen faktörleri göz önünde bulunduran, Banker-Morey (1986) modeli ile Fried-Lovell (1996) ve Muniz (2002) modeli kullanılarak belirlenmiştir. Banker-Morey modeli, sadece belirlilik varsayımında analiz edilirken, Fried-Lovell ve Muniz modeli madencilik sektörünün içinde bir takım belirsizlikler barındırdığına dikkat çekilerek hem belirlilik varsayımında hem de risk ve belirsizlik ortamında incelenmiştir. Yapılan duyarlılık analizleri ile başarısız olan işletmelere önerilerde bulunulmuştur. Analizlerin temelini oluşturan doğrusal karar modellerinin çözümünde GAMS (General Algebraic Modeling System) paket programı kullanılmıştır.Yapılan çalışmalar sonucunda; belirlilik varsayımında incelenen işletmelerin etkinlik ortalaması Banker ve Morey modelinde % 100, kontrol edilemeyen girdilerin oluşturduğu farklı koşulları dikkate alarak ünitelerin etkinlik değerlerini düzeltilmeye çalışan Fried-Lovell ve Muniz modelinde % 85,7 olarak bulunmuştur.Ayrıca bu modelin işletme etkinsizliklerinin kontrol edilemeyen faktörlerden mi, yoksa teknik etkinsizlikten mi kaynaklandığı konusunda ayrıntılı bilgi vermesi sebebi ile daha avantajlı olduğu belirlenmiştir.Risk ve belirsizlik ortamında, kontrol edilemeyen parametrelerin olasılıklı değerleri Monte Carlo benzetim yöntemi ile belirlenmiştir. Elde edilen bu veriler Fried-Lovell ve Muniz modelinde değerlendirildiğinde % 86,5'lik etkinlik ortalaması ile sonuçların belirlilik varsayımında ulaşılan sonuçlardan çok da farklı olmadığı gözlenmiştir.
Özet (Çeviri)
The key to remain independent as much as possible from the viewpoint of the energy potential, which is effective in social improvement and development of the countries, is to build up own national resources as far as possible. In Turkiye, the main natural energy resource is the coal. To increase the coal production existing reserves must be functioned at their maximum efficiency optimum, via the productivity improving works.The productivity can be increased by the efficient use of the resources. Many different types of analyses have been developed for the usage of firms and companies to dispose their resources more efficiently. In this study, use of the Data Envelopment Analysis (DEA) has been evaluated to be the more appropriate one because of its superiorities. Besides, the effect of non-discretionary factors on the development of efficiency and productivity are mentioned. The efficiency of eight lignite enterprises of the Turkish Coal Enterprises are determined by using the Banker-Morey (1986) and Fried-Lovell (1996) and Muniz (2002) models that take non-discretionary factors into account. Banker-Morey model is analyzed only on the certainty assumption, however Fried-Lovell and Muniz model attracted attention into some uncertainties of the mining sector and examined both in certainty assumption, and in the risk and the uncertainty environment. By the assistance of the achieved sensitivity analyses, some recommendations are made to unsuccessful enterprises. GAMS (General Algebraic Modeling System) program is used to solve the linear decision models that form the basis of the analyses.As a result of the study, efficiency averages of the examined enterprises are founded as 100 % via the Banker and Morey model on the certainty assumption. However Fried-Lovell and Muniz model, in which efficiency values of the units aretried to be fixed by taking different conditions formed by uncontrollable inputs into account, efficiency average of the same enterprises are founded as 85,7 %. Besides, it is determined that the model is more advantageous than the Banker and Morey model as it presents detailed information about the cause of the inefficiency, i.e. non-discretionary factors or technical inefficiency.In the risk and uncertainty environment, probable values of non-discretionary parameters are determined by the Monte Carlo simulation method. When these values are evaluated in the Fried-Lovell and Muniz model have a efficiency average of 86,5 % and it is observed that the results are not much different than the results of the certainty suggestion.
Benzer Tezler
- Türkiye kömür madenciliğinde etkinlik analizi
Efficiency analysis in Turkish coal mining
MÜZEYYEN ESRA ATUKALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Maden Mühendisliği ve MadencilikKaradeniz Teknik ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN KESİMAL
- Aktivite analizi ve Türkiye ekonomisinde tarım ve ulaştırma sektörlerine uygulanması
Başlık çevirisi yok
ARİF KUBAT
- Türkiye madenciliğinin hukuksal açıdan iş olanakları
Opportunity for employment by law in Turkish mining sector
DERYA ÖZKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Maden Mühendisliği ve MadencilikEskişehir Osmangazi ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN ANKARA
- Türkiye kömür madenciliğinde verimlilik analizleri
Başlık çevirisi yok
NURHAN KOCAAĞA
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Maden Mühendisliği ve MadencilikAnadolu ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ADNAN KONUK
- Uzunayak kömür madenciliğinde tabanyollarının tasarımı için bir mühendislik klavuzunun belirtilmesi
Başlık çevirisi yok
AHMET ÖZARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
Maden Mühendisliği ve MadencilikZonguldak Karaelmas ÜniversitesiMaden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HASAN GERÇEK