Modernleşme sürecinde Bursa kentinin mekansal ve sosyal değişimi (1860-1910)
Spatial and social change of Bursa in the period of modernization (1860-1910)
- Tez No: 188282
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN ERTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Bursa, modernleşme, sosyal değişim, mekansal değişim, kent tarihi, tüketim kültürü, Bursa, modernization, social change, spatial change, urban history, cultureof consumption.Adviser: Prof.Dr.Hasan ERTÜRK Number of
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uludağ Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentleşme ve Çevre Sorunları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 216
Özet
ÖZETMODERNLEŞME SÜRECİNDE BURSA KENTİ'NİN MEKANSAL VE SOSYALDEĞİŞİMİ (1860-1910)ZEYNEP DÖRTOK-ABACI(DOKTORA TEZİ)19. yüzyılda dünyanın herhangi bir bölgesinin tarihini dünya ekonomisi vemodernleşmenin etkilerini göz ardı ederek değerlendirmek mümkün değildir. Dünya ekonomisive modern Avrupa Devletleri'nin merkezi, bürokratik, dini-geleneksel, kendine özgü bir yapıgösteren Osmanlı İmparatorluğu ile etkileşimi, Osmanlı toplumsal örgütlenmesinde hızla, geridönüşü mümkün olmayan bir sürecin başlamasına neden olmuştur. Ancak bu değişim süreciimparatorluğun her yerinde eş zamanlı olarak gerçekleşmemiştir. Bu bağlamda, 1840'lardansonra sanayileşmenin başladığı, iç piyasadan çok Avrupa pazarları için hammadde (ipek ipliğive koza) üreten, İstanbul'a yakınlığı nedeniyle yapılan reformların rahatça uygulanabildiğiBursa incelenmeye değer bir kent olarak görünmektedir.Bu bağlamda ?değişim?i gösterebilmek için öncelikle tarihsel arka plan niteliğinde,Bursa'nın kentsel gelişimi ve kentin genel görüntüsü ele alınmıştır. Kentte mekansal ve sosyaldeğişimin temel dinamiğini sanayileşme ve idari düzenlemeler oluşturmaktadır. Çoğunluğugayrı müslim ve yabancılarıdan oluşan yatırımcılar Bursa'da ard arda ipek fabrikaları açarak,Avrupa pazarları için (özellikle Lyon ve Marsilya) ham madde üretmeye başlamışlardır. Zamanzaman kozalardaki hastalıklar ve dünya piyasayaları ile bağlantılı olarak dalgalanmalaryaşanmakla birlikte, kozacılık ve ipek ipliği üretimi kentin ekonomik olarak gelişimininmotorunu oluşturmuştur. Belirlenen ölçüde gelire sahip müslüman ve gayrı müslim kentsakinleri yeniden yapılandırılan yönetim örgütünde yer alarak kentin yönetimine sınırlı da olsakatılma olanağı bulmuşlardır.Bursa kentinde ekonomik gelişme ve idari düzenlemeler sosyal yapıyı da etkilemiş vebu yeni durum kent mekanına yansımıştır. İleri görüşlü bir aydın olan Ahmed Vefik Paşa'nınkente yönetici olarak gönderilmesi özellikle mekanın yeniden biçimlenmesine ivmekazandırmıştır. Kentte sanayileşmeyle bağlantılı şekilde ortaya çıkan ve azınlık burjuvazisiolarak nitelendirilebilecek üst gelir grubu, yeni yaşam ve davranış biçimleri benimsemişlerdir.Ayrıca, bu fabrikalarda çalışan Rum ve Ermeni kadın işçiler, kentte bir işçi sınıfı oluşturarakkendileriyle birlikte ailelerin hayatlarının da değişmesine neden olmuşlardır. Kentte yaşayanbürokrat ve memurlar da gerek yaşam tarzları gerekse kılık kıyafetleriyle geleneksel Osmanlıkent toplumu öğeleri dışında yeni bir grup olarak ortaya çıkmışlardır.Bursa 1860-1910 sürecinde Fransa, İngiltere, Almanya gibi Avrupa Devletleri içinpazar haline gelmiş ve kentte yeni tüketim alışkanlıkları görülmeye başlanmıştır. Kentteyaşayan insanlar moda, reklam, fiyat indirimi gibi yeni kavram ve uygulamalarla tanışmışlardır.Modernleşme sürecinde Bursa kenti geleneksel Osmanlı kenti niteliklerindenkopmasına karşın hala ?doğulu? bir kent olma karakterini korumaktadır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACTSPATIAL AND SOCIAL CHANGE OF BURSA IN THE PERIOD OFMODERNIZATION (1860-1910)ZEYNEP DÖRTOK-ABACI(Ph.D Thesis)One can not evaluate the history of any given part of the universe without taking intoconsideration the effect of world economy and modernization process. The relationshipsbetween the European states and the Ottoman empire, being centralized, bureaucratic,religious-traditional, started a fast and irreversible period of change in the Ottoman socialfabric. However this change did not take place in every corner of the empire simultaneously.In this connection Bursa can be considered to be a good example in understanding thementioned process, because she was producing raw material i.e. silk and cocoon, not for thedomestic market but for the international one and also she was was so close to istanbul as todirectly effected by the reform movements.In order to show the“change”I tried to draw a picture of city's past as a generalintroduction to the subject. Spatial and social change in the city driven by industrializationand administrative reforms. First of all, the entrepreneurs, mostly non muslims, started tobuild silk factories to supply raw materials to the European market (Lyon and Marseilles )one after another. The main pillar of the city's economic growth wast this production in spiteof the fluctuations in production either because of the changes in European market or of theillnesses of the cocoons. Combining the rise of income with the administrative reforms, somewealthy citizens were able to have a say in the administration of the city in a limited degree.Economic growth and administrative reforms affected the social fabric and thissituation reflected itself in the spatial organization. Reshaping of the spatial organizationgained momentum with the appointment of Ahmed Vefik Paşa in Bursa. Crem de la crem ofthe Bursa adopted new way of living thanks to the income coming from industrialization.Besides, female workers, basically greeks and armenians, constituted a working class in thecity and their wages changed not only their personal lives but also their families way ofliving. Ottoman bureaucrats with their distinctive garments also appeared as a new additionto the traditional urban society.Between 1860-1910 Bursa transformed to be a market for the European states and withthe help of domestic factors new consumption habits occurred. Fashion, advertisement anddiscount were added to glossary of the citizens.
Benzer Tezler
- Urban transformation in meeting places: The cases of Bursa and Yazd
Toplanma mekanlarında kentsel dönüşüm; Bursa ve Yazd örnekleri
SIMA VAEZ ESLAMI
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SEMA KUBAT
- From nature to production and commerce: Spatial transformation of Bursa in the Late Ottoman Period
Doğadan üretime ve ticarete: Bursa'nın Geç Osmanlı Döneminde mekânsal dönüşümü
SALİHA ASLAN
Doktora
İngilizce
2020
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. T. ELVAN ALTAN
- Osmanlı modernleşmesinde yeniden yapılandırıcı rotalar: Bursa Mecidiye Caddesi okuması
Restructuring routes in Ottoman modernization: A reading of Bursa Mecidiye Street
BURCU GÜNAÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAN KAMİL GÜRER
- Tarihsel süreci ve işleyişi çerçevesinde Bursa Hamidiye Gurebâ Hastanesi
Bursa Hamidiye Gurebâ Hospital in terms of its historical process and functioning
YUSUF ZİYA KARAASLAN
- Modernleşme sürecinde geleneksel dini gruplar: İskenderpaşa cemaati örneği
The traditional religious groups within the modernisation process: The case of Iskenderpasha community
SELİM SÖZER
Doktora
Türkçe
2018
DinBursa Uludağ ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VEJDİ BİLGİN