Hatayi-i Tebrizi ve Molla Cami'nin Yusuf u Züleyha mesnevileri üzerinde karşılaştırmalı bir inceleme (inceleme-metin)
A Comparative study on Hatayi-i Tebrizi's and Molla cami's Yusuf u Zuleyha mesnevi (comparison-text)
- Tez No: 189069
- Danışmanlar: PROF.DR. MUHSİN MACİT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 279
Özet
27110. ÖZETAkkoyunlular döneminde özellikle Uzun Hasan ve Sultan Yakup'unhimayelerinde Tebriz, önemli sanat faaliyetlerine sahne olmuştur. Bu dönemde eserveren şair ve nakkaşlar şiir ve minyatür sanatında bir Türkmen üslubunungelişmesinde katkı sağlamıştır. Şiirde Habûbû ve Kişverû gibi Türk şairleri yanında,Figânû ve Ehlû gibi Farsça yazan önemli şairler için Akkoyunlu sarayı bir sığınakolma özelliğindedir.Bu çalışmada Hatâyû'nin Yûsuf u Züleyhâ mesnevûsi ile Câmû'nin adnı adlımesnevûsi karşılaştırılmaktadır. Kaynaklarda hayatı hakkında bilgi bulunmayanHatâyû'nin eserini Sultan Yakup adına yazdığı bildirilmektedir. 1234 beyit olan vearuzun fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün vezniyle yazılan eser Fars etkisinden uzaktır. Dahaönce yazılmış olan Türkçe Yusuf kıssaları örnek alınmıştır.Edebû bakımdan XV. yüzyılda eser veren öteki Azerû sahası şairlerine görevasat sayılabilecek olan eser, Türkmen toplumların dinû duygularına hitap etmeküzere yazılmış görünümündedir.Fars edebiyatında yazılan Yûsuf kıssaları içinde en beğenilenlerden biri olanCâmû'nin aynı adı taşıyan mesnevûsi ise, 4500 beyit civarında ve aruzun mefâ'ilünmefâ'ilün fe'ûlün vezniyle yazılmıştır.Aynı konuyu işleyen iki mesnevûnin incelenmesi sonucunda, şairlerin kıssayıkendi zevk ve birikimlerine göre farklı biçimde ele aldıkları görülmektedir. Bu fark,hikâyenin olay örgüsünde belirgin şekilde ortaya çıkmaktadır. Hatâyû kendisindenönce yazılmış olan Yûsuf kıssalarındaki hikâyeyi aynen tekrar ederken, Câmû tekraradüşmemiş, hikâyede kardeşlerin başından geçen olaylar ve Yûsuf'un kardeşleriylebuluşması gibi bazı bölümlere değinmemiştir. Hatâyû, hikâyesini Yûsuf'un bütünhayat hikâyesi üzerine kurgularken; Câmû, eserini Yûsuf ile Züleyhâ arasındaki aşkıişlemeye hasretmiştir. Bu aşk, Hatâyû'nin eserinde bir kesiti oluşturmaktadır. Olayörgüsündeki bu fark, Hatâyû'nin eserinde şahıs kadrosunu zenginleştirmiş. Câmû'nineserinde hikâyeye yön veren kahramanlar sayıca az fakat, edebû tasvirlerle tanıtıldığıiçin etkileyicidir. Hatâyû'de şahıs kadrosu kalabalık olmasında rağmen kahramanlaryeterince tanıtılmamıştır.İki şair arasındaki fark dile hakimiyet, veznin uygulanışı ve edebû sanatlardada belirgin şekilde görülmektedir. Hatâyû'de vezin kusurları oldukça fazladır ve çokbilinen benzetmelerden başka edebû sanatları da pek kullanamaz. Ancak Câmû, vezinkonusundaki mükemmeliyeti yanında, edebû sanatlar bakımından da son derecebaşarılıdır.Çalışmamızda karşılaştırmalı metnine de yer verdiğimiz Hatâyû'nin eseriTürk edebiyatında pek özgün bir yer tutacak nitelikte bir eser olmaktan uzaktır.Ancak Câmû'nin eseri yazılmış bütün Yûsuf kıssaları içerisinde en güzel ve en özgünmesnevûlerdendir.
Özet (Çeviri)
272ABSTRACTDuring the Akkoyunlu period Tebriz has became a centre of an important artactivities especially, under the protection of Uzun Hasan and Sultan Yakub. Thepoets and decorators who has given their works in this period helped to improve aTurkoman style in this areas. Akkoyunlu state had the importance of being a shelterto some poets like Habibi and Kişveri as well as to Figani and Ehli who wrote theirpoems in Persian.In this study Hatayi?s Yusuf u Züleyha mesnevi and Cami?s Adnı namedmesnevi are compared. Though there is not any information about his life, Hatayi isknown to use the nickname Sultan Yakub. His work which contains 1234 stanzaswas written in Aruz style of fâ?ilâtün fâ?ilâtün fâ?ilün rhyme and it is far from theFarisi effect. In this work he had taken Yusuf Kıssaları which were written inTurkish as an example.The work can be counted literally weak in accordance to other Azerbaijainianpoets who wrote in the XVth century and it seems to be written for addressing to thereligious beliefs of the Turkomanien society of that day.However Cami?s work Yusuf Kıssaları which has 4500 stanzas and written inAruz?s mefâ?ilün mefâ?ilün fe?ûlün rhyme, is one of the most liked example of Farisiliterature.In studying the both mesnevi we have arrived to the conclusion that bothpoets told the story according to their personel tastes and knowledge. This differencemainly occurs in the plot of the story. While Hatayi repeated the same story whichwas written previously, Cami did not make the same repetition.He did not mentionedsome chapters from the story- Yusuf?s meeting his brothers and the experiences thathis brothers lived. While Hatayi based his whole story on Yusuf?s entire life, Camiprefered to emphasize on the love between Yusuf and Züleyha. This love includesonly a small part of Hatayi?s work. The difference in the plot makes Hatayi?s workricher by characters. In Cami?s work the characters who dominates the story are fewby number but they are well described. In Hatayi?s work the number of thecharacters is much more but they are not well scattered throught the story.The differences between the poets are clearly seen in using the rhyme and theelements of the language. In Hatayi?s work rhyme mistakes are too many and he onlyused the well known elements of the language in his work. But Cami used the rhymeperfectly and he is so succesful in using the literary elements of his language.Hatayi?s work which we described in our study is far from being amasterpiece in Turkish literature. But Cami?s work is one of the most beautiful andoriginal work written ever among Yusuf Kıssaları.
Benzer Tezler
- 16. yüzyıl Osmanlı saray dokumaları ve dokumacılık sanatında tasarımcının rolü
Başlık çevirisi yok
AZAR VAGHEFİ
- 16. yüzyıl tezyinatımızda gül (tezhipte-çinide)
Rose in XVI. century ornamentation (in gilding and tile making)
NURCAN SERTYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiTezhip-Minyatür Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. İNCİ AYAN BİROL
- Tire Necip Paşa Kütüphanasi'nde bulunan İbn-i Sina'ya ait Kitab-üş Şifa ve İbn-i Kasım'a ait Ravzul Ahyar isimli yazmalardaki tezhiplerin Türk sanatı tarihi açısından incelenmesi
Başlık çevirisi yok
ESİN GÜRTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
El SanatlarıEge ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEKİR DENİZ
- Şah İsmail Hatai Divanı'nda dini tasavvufi unsurlar
Başlık çevirisi yok
ADİLE YILMAZ
Doktora
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN GÜZEL
- Understanding failure mechanisms in hybrid fiber reinforced laminates through the combined usage of DIC, AE, thermography and optic based systems
Başlık çevirisi yok
ISA EMAMI TABRIZI
Doktora
İngilizce
2020
Mühendislik BilimleriSabancı ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Ana Bilim Dalı
Prof. Dr. MEHMET YILDIZ
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADNAN KEFAL