Geri Dön

İzmir'deki eski kentsel dokusunun korunması ve turizm açısından değerlendirilmesi

The conservation of ancient urban structure and assesment to tourism potential of İzmir

PDF İndir

  1. Tez No: 189843
  2. Yazar: RAZİYE OBAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM ATALAY
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Coğrafya, Tarih, Turizm, Geography, History, Tourism
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2006
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 369

Özet

Fizyonomisi ve özelliği yönünden mimari değere ve tarihi öneme sahip alanlar korumaalanlarıdır. Böyle alanları koruma, gerek yerel gerekse ülke tanıtımın ön koşulu olarakdüşünülmelidir. Çünkü koruma, bir toplumun ekonomik, sosyal, kültürel ve fizikselgelişiminde belirleyici rol oynamaktadır. Öyle ki, sürdürülebilir kalkınma, doğal ve kültürelkaynakların yeni nesillerin de en iyi şekilde faydalanabileceği bir şekilde kullanımınıhedeflemektedir. O halde koruma bir zorunluluktur. Ancak korumada göz önündebulundurulması gereken husus, korumanın sadece tarihi ve kültürel varlıkları değil, aynızamanda coğrafi konuma göre de olması gerektiğidir. Çünkü tüm bahsedilen değerler belirlibir coğrafi mekân içerisinde gelişmiştir. Burada bahsedilen koruma, coğrafi mekânla birliktetarihi ve kültürel değerlerin korunması esasına dayanmaktadır. Bu düşünceler zamaniçerisinde ?sit? kavramının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu yüzden 1983 yılında Kültürve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nda korumaya ilişkin ?sit, kültür varlıkları, tabiatvarlıkları, koruma ve korunma? gibi kavramlar tanımlanmış ve gerekli politikalaroluşturulmaya başlanmıştır. Buna göre; tabiat varlıkları, jeolojik devirlerle, tarih öncesi vetarihi devirlere ait olup ender bulunmaları veya özellikleri ve güzellikleri bakımındankorunması gerekli, yer üstünde, yeraltında veya sualtında bulunan değerler, korunmasıgereken değerler arasındadır (Çubuk, 1987: 69).zmir, 5000 yıllık bilinen bir tarihe sahiptir. Bu süreç, kentte çeşitli uygarlıklarındoğal, tarihi ve kültürel değerlerinin birikimine yol açmıştır. Bu birikim, zmir'in özgünkimliğini ortaya çıkarmaktadır. zmir Kenti, 18. yüzyılın ilk yarısına kadar alansal vefonksiyonel olarak pek fazla gelişme göstermemiştir. 18. yüzyılın ikinci yarısında Batılıtüccarların (Levantenlerin) zmir'i keşfetmesine kadar bu durum devam etmiştir.Levantenlerin gelişiyle mimari, kültür, sanayi, ticaret dokusu ve ulaşım sistemleriyle kentinçehresi kısa zamanda değişmiştir. Kentin merkez ve çevresinde belli yerlerde ortaya çıkankoloniyal stilin nüveleri bugün zmir'in kimliğini yansıtan en önemli unsurlardır. zmir'inyeni mimari dokusu ise gerek birbirinden gerekse Levanten yerleşim alanlarından izole olmuşRum, Yahudi evleri ve Türkler'e ait mahallelerden oluşmaktadır. O dönemde Bornova, rahat,gösterişli sayfiye evleri, zeytinlikleri ve çevresindeki antik kalıntılarıyla tam bir cazibemerkezidir. Yönetim olarak Gaziemir'e (Seydiköy'e) bağlı bir Rum köyü olarak bilinenBuca, daha sonraları ngilizlerin yoğunlaştığı bir yerleşime dönüşmüştür (Erpi, 1987: 13).Bunda, ngiliz şirketi desteği ile yapılan zmir - Aydın - Şirinyer (Kızılçullu, Paradiso`Cennet') arasındaki demiryolu bağlantısının etkisi büyüktür. Ayrıca at koşusu alanınınyapılması Buca'yı önemli bir cazibe merkezi haline getirmiştir. Ticaretle uğraşan Levantenler,zenginliklerinin de etkisiyle buralarda kendi kültürlerine özgü mimari stilde geniş malikâneleryapmışlardır.Yapılan arazi incelemelerinde Buca'daki malikânelerin, Bornova'dakilere nazarandaha az gösterişli olduğu anlaşılmıştır. Levantenler Buca'da özellikle stasyon Caddesi'nde(bugünkü Uğur Mumcu Caddesi) yoğunlaşmıştır. Çünkü o döneme ait pek çok yapı hâlâvarlığını sürdürmektedir. Diğer taraftan bir kısmı yıkılmış, bir kısmı da yıkılmak üzeredir.Bazıları restore edilerek değişik amaçlarla (konut, kreş, okul, kafe, işyeri, sanat merkezi,kütüphane, yurt vb olarak) kullanılmaktadır. Ancak bu kullanımların geçmişle bugün arasındane derece bağ oluşturduğu tartışılabilir. Çünkü bazı yapıların yenilemeyle özgün dokusundanuzaklaştırıldığı, ne dünü ne de bugünü yansıtmayan bir özelliğe büründüğü görülmüştür.Buca'da Dutlu Sokak' da (bugünkü Barış Manço Sokağı) bu tip evler bulunmaktadır. AncakKültür Bakanlığı tarafından bu tür düzenlemelere engel konulmuştur. Evlerin özellikle dışcepheleri özüne uygun olarak korunmaya çalışılmaktadır. Nitekim Uğur Mumcu Caddesi'ndeyoğun bir şekilde restorasyon ve dış cephe bakımı sürdürülen binalar bulunmaktadır.Bu dönemde Buca'da bulunan Türklerin yerleştiği alan, Tıngır Tepe mevkiidir. Ancaközgün mimari tarzda yapılar inşa etmediklerinden çalışmada daha ziyade Levanten, Rum gibiyabancı milletlerin eserlerinden bahsedilmektedir.18 ve 19. yüzyıllarda zmir'deki yerleşim birimlerinden kiçeşmelik, Namazgâh,Tilkilik, Kemeraltı semtlerinde Türkler, Mezarlıkbaşı'nda Museviler, Basmane'de Ermeniler,Alsancak'ta (Punta) Rumlar, Birinci ve kinci Kordon'da ise ticaretle uğraşan Avrupalılar yada Frenkler yaşamaktaydı (Baykara ve Diğerleri, 1994, 41 - Erpi, 1987: 13). Bornova, Bucave Karşıyaka' da ise genel olarak yabancı tüccarlar ve iş adamları ikamet etmekteydi. Bualanlarda yapılan gözlem ve incelemeler sonucu, her etnik gruba ait konut özelliklerindebirbirinden farklı ve benzer tarzların olduğu görülmüştür. Örneğin, Türklerin oturduğumahallelerde evler oldukça dar sokaklı, cumbalı küçük konutlardan oluşurken, Buca veKarşıyaka'da özellikle de Bornova'da Levantenler ile Rumların oturduğu alanlarda genişbahçeli, köşk ve malikânelerden ibarettir. Bu da bize, o dönemdeki zmir toplumunun sosyo -ekonomik ve kültürel yapısı hakkında bilgi vermektedir.Bu çalışmada, zmir kentinin kimliği açısından tarihi ve kültürel dokusunun taşıdığıturizm ve regreasyon potansiyeli de değerlendirilmektedir. Bu bağlamda Bornova, Buca,Karşıyaka ve Konak ilçelerinde stil, fonksiyon ve yapı malzemesi bakımından farklı özelliklertaşıyan değişik mimari yapı tarzlarının ortaya çıkış nedenleri belirlenmeye çalışılmıştır. Tarzolarak birbirinden farklı olan bu mimari yapıların kentin kültürel mirası açısından nasıl birdeğer taşıdığı değerlendirilmektedir. Eski kentsel doku elemanları içerisinde özellikleLevanten konutları ve ev tipi mimari yapılar incelenmiştir. Ancak, turizm açısından vekültürel yönden kent için özellikli olan başka yapılara da değinilmiştir. Örneğin, han, hamam,cami, çeşme, sebil, şadırvan, kilise, sinagog, asansör gibi yapılar bunlardandır. Ancak bizimasıl inceleme konumuz kentsel alandaki konut dokusu olduğundan, anıtlara ve Agoradışındaki arkeolojik kalıntılara değinilmeyecektir.Özetle, zmir'deki Hollandalı, Rum, talyan ve diğer Levantenler farklı ırk, mezhep vekültürel yapıya sahip olmalarına rağmen kendi içlerinde zmir'e özgü ortak bir kültür vemimari sentez oluşturarak uzun yıllar aynı coğrafya üzerinde yaşamışlardır. Bu miras, kentingeleceği açısından önemlidir ve korunması gereklidir.

Özet (Çeviri)

One of the conservation areas is the unique architecture and important historical site.These areas are not only economical importance but also reflect the economic, social, culturaland physical properties of communities or societies. For these reasons conservation areas interms of the ecoturizm is important for the assessment geographical potentials. Becausephysical environments affect the attitutes of the social, economical and historical properties ofsocieties that have been lived. Conservation covers both historical and cultural values. Inorder to illuminate the conservation areas many concepts such as site, cultural heritage aretaken into consideration.zmir has rich and different culture due to the fact that many civilizations establishedduring the its history. The identify of zmir is related to the historical background. As far asthe first quarter of XVII. century there was no development in the spatial and functionalproperties in zmir. The middle of XVII. century the Levantine society, engaged in tradeactivities, settled in zmir. With the settlement of the Levantine, the architecture, industry,trade and transportation systems of zmir had started to change.The architecture and the settlement of zmir changed and isolated with the set up ofthe Turkish, Levantine and Jewish districts. The rich society engaged in trade activities settledBornova, Buca and Karşıyaka districts which have resort areas with native plants and thesuitable for the inhabitant.Buca which was the Greek settlement area replaced by the English society. TheEnglish railway company setting up of the zmir - Aydın railway, also established a railwayconnecting Buca and zmir. This sitation created the enlargement of zmir settlement area andthe forming of the another cultural development with the establishing of horse race parcure ofBuca, increased the importance of Buca.The countryhouses in the Buca become much more compicous than the Bornova district. Levantines werecostructed building along the Station Street today Uğur Mumcu district. The country housesare remained and reflected the historical properties presently. Some of the ancient buildingswere destroyed.During the 18 and 19. centuries of the settlements in zmir are as follows: Namazgâh,Tilkilik, kiçeşmelik are belonged to Turkish districts. Mezarlıkbaşı district is Jewish,Basmane Armenia, Alsancak is Greek, 1. and 2. Cordons districts European society.Levantine sett Bornova, Buca and Karşıyaka.The architecture of the building belonging the mentioned society are in different form,in general. Although the street of Turkish districts is very narrow and houses with bowwindows, the settlements belonging to Levantines and Greeks are wide, and with largegarden. This station reflects the cultural, social and economic properties of the societies.The aim of this study is to assessment the cultural and historical properties of zmirand the importance of the settlements in terms of the thourism potentials. The other mostimportant aspects of zmir is to have different different societies which were lived together.The cultural and other heritages increase the historical, social and cultural properties of zmir.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    617316

    Analysis of modern interiors: Karşıyaka (İzmir) apartment blocks, 1950-1980

    Modern iç mekanın analizi: Karşıyaka (İzmir) apartmanları, 1950-1980

    BESTE GÖNÜLTAŞ TEKİN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    MimarlıkYaşar Üniversitesi

    İç Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GÜLNUR BALLİCE

  2. Tez No

    215760

    İzmir deki kentsel sorunların üniversite öğrencileri üzerindeki etkisi:Buca örneği

    The effect of urban problems on university students in İzmir:a case study Buca

    CAHİT ALCI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    CoğrafyaDokuz Eylül Üniversitesi

    Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. NEVZAT GÜMÜŞ

  3. Tez No

    98005

    A Retrospective evaluation of space organization principles in architecture (buildings on Mimar Kemalettin street in İzmir)

    Mimari mekan düzenleme ilkelerinin geçmişe dönük bir değerlendirmesi (İzmir'de Mimar Kemalettin Caddesi üzerinde yer alan binalar)

    MİNE HAMAMCIOĞLU

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2000

    Mimarlıkİzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET EYÜCE

  4. Tez No

    726690

    The Politics of Punishment, Urbanization, and Izmir Prison in the Late Ottoman Empire

    Son Dönem Osmanlı İmparatorluğu'nda Ceza İnfaz Politikaları, Kentleşme ve İzmir Hapishanesi

    UFUK ADAK

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    TarihUniversity of Cincinnati

    Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ELIZABETH B. FRIERSON

  5. Tez No

    381017

    The increasing role of regional rail system in urban transport: The case of IZBAN in Izmir

    Kentsel ulaşımda bölgesel demiryolu sistemlerinin artan rolü: İzmir İZBAN örneği

    CEVAT ÜÇÜNCÜOĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2014

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ELA BABALIK SUTCLIFFE

Geri Dön