Modernleşme döneminde Türk aydınının eğitime bakışı
A study on the Turkish intellectual's viewpoint to the concept of education in the modernization period
- Tez No: 189842
- Danışmanlar: DOÇ.DR. ABDULLAH MARTAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Tarih, Education and Training, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 295
Özet
18. yüzyıl boyunca Avrupalılarla yaptığı savaşlarda yenilgiye uğrayan OsmanlıDevleti, askeri teknoloji ve eğitimini gözden geçirmek zorunda kalmıştı. Batının bilimsel veteknolojik ilerlemeler konusunda Doğu slam dünyasını geride bıraktığının farkına varılması,Osmanlı reformcularının geleneksel eğitim sistemi ve ders programında değişiklikyapmalarını zorunlu hale getirmişti. Bununla birlikte reformcuların, Avrupa'nın askeriüstünlüğünün sadece bir belirti olduğunu ve Batı'nın ilerlemesinin tek sebebi olmadığınıkeşfetmesiyle, askeri hedeflerde başarılı olmak için giderek daha çok Batılı tarzda kurumualmaları gerektiği sonucuna vardılar. Batılı tarzda kurulan ilk askeri eğitim kurumlarıylabaşlayan süreç, Osmanlı ülkesine eşitlik, rasyonalizm ve liberalizm gibi Batılı fikirleringirmesine yol açtı.Reform dönemi boyunca Osmanlı modernleşmesinin en önemli ayağı olan kamueğitiminin modernizasyonunu konu alan bu çalışma, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'ndenedinilen bir dizi birinci elden kaynaklara, yayınlanmış belge, kitap ve hatıralara dayanarakOsmanlı eğitim modernleşmesini etkileyen asıl faktörleri tartışmaktadır.Bu tezin değindiği diğer konular, vilayetlerde eğitimin gelişmesi, eğitimin finansmanı,ders programlarının içeriği ve Tanzimat döneminde Osmanlı devletinin eğitim ideolojisiniiçermektedir.Çalışmanın birinci bölümünde, ideolojik bir çarpışma alanı olarak algılanan Tanzimatdönemi eğitiminin günümüze kadar yapılan çalışmalarda nasıl ele alındığını ortaya koyaraktezin problemi tartışılmaktadır.Çalışmanın ikinci bölümünde, Tanzimat dönemi boyunca Osmanlı aydınlarınınmodern eğitime nasıl baktıkları, eğitimden neler bekledikleri ve okula nasıl bir işlevyükledikleri analiz edilmektedir.Çalışmanın üçüncü bölümünde ise bir nevi Osmanlı aydınlarının modern eğitimdenbeklentilerinin sonuçları olarak okunabilecek Tanzimat dönemi modern eğitim kurumları elealınmaktadır. Bu nedenle üçüncü bölümde, Tanzimat döneminde kurulan okulların dersprogramları, öğrenci sayıları ve okulların yaygınlık kazanmalarına bakılarak aydınlarıneğitimden beklediklerinin gerçekleşip gerçekleşmediği anlamaya çalışılmaktadır.19. yüzyılda bir çok alanda reformlar yapan Osmanlı mparatorluğu, eğitim alanındada ıslahat yapmaya çalışmıştır. Bu girişimlerin sonucunda 1857 yılında Maârif-i UmûmiyyeNezâreti kurulmuş ve eğitime ilişkin bir çok yasal düzenleme yapılmıştır. Batılı benzerleriyleaynı süreçte kurulan Maârif-i Umûmiyye Nezâreti, eğitimle ilgili problemleri çözmeyeçalışırken hem başarılı hem başarısız sonuçlar almıştır.1857 yılında kurulan Maârif-i Umûmiyye Nezâreti'yle birlikte Osmanlı eğitimreformunun diğer bir kilometre taşı ise 1869 yılında yayınlanan Maârif-i UmûmiyyeNizâmnâmesi'dir. Her iki girişim de imparatorluk sathında rasyonel ve merkezi bir eğitimsistemi kurmak niyetiyle gerçekleştirilmiştir.Tanzimat döneminin eğitim politikasını belirleyen Osmanlı bürokratları, 1870öncesinde ilköğretimi dini alanın bir parçası olarak varsaymışlardır. Bu nedenle, Tanzimatdönemi boyunca medreselere dokunulmamış ve buna paralel bir şekilde modern eğitimkurumları oluşturulmaya çalışılmıştır.mparatorluğun karşı karşıya kaldığı tehlikeleri çok iyi anlayan Osmanlı politik eliti vebürokratları, bu tehlikeyi defetmek için askeri, diplomatik, ekonomik, ideolojik ve kültürelmücadelelerini eşzamanlı olarak sürdürmüşlerdir. Yerel milliyetçilik ve ayrılıkçılığın önünegeçebilmek ve devlete sadakat bağını geliştirmek için okulları, politik bir araç olarakkurmuşlardır.Osmanlı eğitim reformunun amacı, bir eğitimli bürokrat sınıfı yetiştirmek yoluylamerkezi yönetimi güçlendirmek ve devlet otoritesini meşrulaştırmak için otoriter ve dinideğerleri nüfusa aşılamaktır.1856'dan sonra, ilköğretimde dini cemaatlerin kendi kültürlerini öğrenip korumalarıamaçlanırken ortaöğretimin hedefi ise gayrimüslim unsurların imparatorluk kültürüne entegreedilmesiydi. Bu Osmanlıcı bakış açısı, müslim ve gayrimüslimleri devletin eğitimkurumlarında birlikte eğitmeyi hedefliyordu. Fakat, Tanzimat döneminde müslim vegayrimüslimlerin karma eğitim görmeleri bugün Galatasaray Lisesi olarak adlandırılanMekteb-i Sultani ile mesleki yüksek okullarla sınırlı kalmıştır.
Özet (Çeviri)
After a series of reversals in its wars with European powers during the 18th century,the Ottoman Empire was forced to reevaluate its military technology and training. Therealization that the West had outstripped the Muslim East in scientific and technologicaladvancements had led to Ottoman reformers to introduced changes to the traditionaleducational system, especially to the curriculum.However, what the reformers soon realized was that the military superiority of Europewas only a symptom, and not the cause of, the West?s advancement; this led to theintroduction of more Western-style institutions in an effort to achieve its military goals. It wasthrough these new institutions that Western ideas of equality, rationalism and liberalism wereintroduced into the Ottoman Empire.This study, which deals with the modernization of Ottoman public education duringthe period of reform, is based on array of sources, such as archival sources from the PrimeMinister?s Ottoman archive in Istanbul, published documents, textbooks, and memoirs. Itdiscusses the main factors that caused to Ottoman educational reforms.In this thesis the topics include the expansion of provincial education, financialpolicies, curricular issues and the educational ideology of the Ottoman State during TanzimatPeriod (1839-1876).The first part of this study examines the various ways of how the westernizationmovement was perceived and practised in the country and describes the ideological bases ofthe movement.The second part of this study is to analysis of the viewpoint of the Ottoman intellectualin the Tanzimat Period and secular educational reform in the Ottoman Empire during theModernization Period.The third part of this thesis is to focused on the notion of Westernized Education andis to assessment how influenced the movement of westernization during the educationalreforms of Tanzimat Era.In the 19th century, the Ottoman Empire has begun to make many reforms in severalfields, as well as in the field of education. As a result of this attempt, the Ministry of PublicEducation (Maârif-i Umûmiyye Nezâreti) has been founded in 1857 and it was organizedmany laws.The Ministry of Public Education, taking into consideration the conditions of thattime, in solving the problems about education, was sometimes successful, sometimes not.Besides, the historical process of the Ministry of Public Education was almost similar to theministries in the West.Milestones in Ottoman educational reform were the Ministry of Public Education 1857and the Regulation of Public Education (Maârif-i Umûmiyye Nizâmnâmesi) 1869, both withthe intention of establishing a rationalized and centralized school system throughout theEmpire.During the early Tanzimat period, the traditional system of Qur?an schools remainedlargely untouched and was complemented by the parallel structure of the elite state schools inIstanbul. Tanzimat bureaucrats before the 1870s still understood primary education as anatural part of the religious realm.The Ottoman political elite and bureaucracy understood very well its precarioussituation in which it had to fend off simultaneously military, diplomatic, economic,ideological, and cultural challenges. They were established schools as political tools forbuilding loyalty to the state or to prevent the development of local nationalism or separatism.The aim of the Ottoman educational reforms was to raise a class of educatedbureaucrats as a means of administrative centralization, and a design to inculcate authoritarianand religious values among the population for the legitimization of state authority.After 1856 the intention was that ?the primary level should preserve the culture of thereligious community, the secondary level should provide the socialization of non-Muslimsinto the Ottoman imperial culture?. The `Ottomanist? vision of educating Muslims and non-Muslims in common state institutions, however, was realized only in the Mekteb-i Sultânû inIstanbul (today?s Galatasaray Lisesi) and at the professional higher schools.
Benzer Tezler
- Nuri Bilge Ceylan sinemasında aydın karakter temsilleri
Intellectual characters representation in the cinema of Nuri Bilge Ceylan
ZEYNEP AKIN SONGUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Güzel SanatlarBatman ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYLA KANBUR
- Türkiye'nin modernleşme sürecinde muhalif aydının romanlarda temsili
The representation of contrarian intelligentsia during modernization of Turkey in novels
ÜLKÜ AYŞE OĞUZHAN BÖREKCİ
Doktora
Türkçe
2011
GazetecilikGazi ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN GÜRKAN PAZARCI
- Türk modernleşmesinde modernlik algısı ve ideolojik yansımaları
Modernity perception and ideological relections in Turkish modernization
ŞAZİYE GENÇ ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
SosyolojiSakarya ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVİM ATİLA DEMİR
- Osmanlı tarih algısının dönüşümünde Avrupa etkisi ve asr-ı hazır (çağdaş) Avrupa tarihçiliğinde üç isim: Abdurrahman Şeref, Diran Kelekyan, Yusuf Akçura
The transforming effect of Europe on the history perception of the Ottomans an three names of contemporary historiography: Abdurrahman Seref, Diran Kelekyan, Yusuf Akcura
MELİS GÖKÇEN
- Türkiye'de İslam ilmihallerine toplumsal cinsiyet algısındaki değişim çerçevesinde sosyolojik yaklaşım
A sociological approach to Muslim catechism (ilmihals) in Turkey through the changes in gender perceptions
SENEM GÜRKAN
Doktora
Türkçe
2021
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERKAN PERŞEMBE