Geri Dön

Ankara Arslanhane ve Ankara Alaeddin Cami minber süslemeleri

Başlık çevirisi mevcut değil.

PDF İndir

  1. Tez No: 19830
  2. Yazar: KAFİYE ÖZLEM AKGÜL
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. TACİSER ONUK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Sanat Tarihi, Art History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1992
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Resim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 206

Özet

Anadolu Türk sanatı XI. yüzyılla birlikte gelişme göstermeye başlamıştır. Zengin bir kültür birikimine sahip Anado¬ lu'da Türkler yeni yaratma ortamı bularak günümüze kadar gelen güçlü bir sanat geleneği oluşturmuşlardır. XII. yüzyılla birlikte gelişme gösteren Anadolu Selçuklu sanatı son derece ilginç bileşimler sunarak kendinden sonraki sanat biçemlerine temel oluşturmuştur. Genel bir belirlemeyle iki yüzyılı aşan bu süreçte, Anadolu'nun farklı bölgelerinde farklı mal¬ zemelerde gözlenen ortak süsleme ilkeleri, Anadolu Selçuklularının bir sanat biçemi oluşturduklarının göstergesidir. Selçukluların geliştirdiği bu biçem, dinsel ve sivil mimari yapı un¬ surlarında izlendiği gibi, bu unsurların süsleme biçimleriyle de or¬ taya çıkmaktadır. Birçok malzemeyi ustaca kullanan Anadolu Selçukluları, ahşap malzemede de çok başarılı örnekler yaratmışlardır. Bu dönemden günümüze az sayıda ahşap eser kalmıştır. Bu eserler-94 den büyük bir çoğunluğu dinsel mimari elemanlarıyla, bu eleman¬ lara ait minber, rahle, sanduka, kürsü, tavan kirişleri, sütun, sütun başlıkları, pencere ve kapı kanatlandır. Anadolu Selçukluları ahşap işçiliğinde kullanılan malze¬ melerin fiziksel özelliklerine uygun teknikleri geliştirmiş ve ustalıkla kullanmışlardır. Daha çok ceviz, elma, armut, sedir, aba¬ noz, gül, şimşir ve çam malzemeyi tercih etmişlerdir. Bu malzeme¬ lerde kullanılan teknik, konu ve kompozisyonların da bu dönemde çeşitlilik gösterdiği gözlenmektedir. Anadolu Selçuklularının zengin biçim dağarcıkları, sonsuz bileşimleri içeren kompozisyon anlayışları ahşap sanatı üzerindeki başarılı uygulamalarla karşımıza çıkar. Ahşap işçiliğinin gazel örneklerini oluşturan minber süslemelerinde bu etki daha da yoğunlaşmaktadır. Günümüze az sayıda kalan Anadolu Selçuklu minber örneklerinden bir kısmı orijinal olarak camilerde, bir kısmı ise bütün ya da parçalar halinde müzelerde bulunmaktadır. Konya Alâeddin, Konya Beyşehir Eşrefoğlu, Ankara Alâeddin, Ankara Arslanhane, Kayseri Huand Hatun, Divriği Ulu, Afyon Ulu, Kayseri Ulu, Konya Küçük Ali Oğlu, Ankara Ahi Elvan, Ankara Kızılbey, Sahip Ata, Harput Sare Hatun, Siirt Ulu camileri¬ nin minberleri bu dönemin en güzel ahşap işçiliğine örnek oluşturmaktadırlar.95 Anadolu Selçuklu dönemi ahşap minberleri, çok zengin çeşitli tekniği ve bu tekniklerdeki ustalığı sergiler niteliktedir. Bu dönemde yaygın olarak k ü rı d e k ar i, taklit kündekâri, oyma (düz satıhlı derin oyma, yuvarlak satıhlı derin oyma, çift katlı rölyef), kafes, ajur, şebekeli oyma ve eğri kesim teknikleri birçok eserde birlikte ele alınarak kullanılmıştır. Anadolu Selçuklu minber süslemelerinde ortak konular, bitkisel bezemeler (palmet, lotus, kıvrık dallar, arabeskler), rûmiler, geometrik bezemeler ve hat olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine bu dönemde minberlerdeki ortak kompozisyon dizi¬ lişi, geometrik birimlerin sonsuz karakterli ve simetrik düzenlenişiyle oluşturulmuştur. Günümüzde orijinal haliyle bulunan Anadolu Selçuklu ahşap minberlerinden Ankara Arslanhane Camii ve Ankara Alâeddin Camii minberlerinde kullanılan teknik, konu ve kompozi¬ syon düzeni, aynı dönemde yapılmış olan diğer ahşap minber örnekleriyle yakın benzerlikler göstermektedir. Ankara Alâeddin Camii minberi bugün harap bir durumda bulunmaktadır. Bu minbere oranla Ankara Arslanhane Camii min¬ beri ise daha iyi durumdadır. Her iki minberde de kullanılan ortak malzeme ceviz ağacıdır.96 Araştırmaya konu olan Ankara Arslanhane ve Ankara Alâeddin camileri minber örneklerinde taklit kündekâri, kafes, yuvarlak satıhtı derin oyma, dûz satıhlı derîn oyma ve çift katlı rölyef ortak kullanılan tekniklerdir. Bu tekniklerden taklit kündekâri ortak olarak minberlerin yan aynalık ve şerefe altlarında, buna ek olarak Ankara Alâeddin Camii'nin minber kapı kanatlarında kullanılmıştır. Her iki minberde de taklit kündekârinin kullanıldığı yan aynalık ve şerefe altı panolarında boydan boya ayrılmalar gözlenmektedir. Kafes tekniği ortak olarak korkuluklarda uygulanmıştır. Yuvarlak satıhlı derin oyma tekniği motiflerde ve hafta, düz satıhlı derin oyma tekniği ile çift katlı rölyef tekniği ise minberlerin kapı kitabelerinde görülmektedir. Şebekeli oyma tekniği Ankara Arslanhane Camii kapı taç kısmı ve korkuluk gergiliğinde kullanılmıştır. Her iki minberde de adı geçen tekniklerin birlikte ele alındığı gözlenmektedir. Ankara Arslanhane ve Ankara Alâeddin camilerinin minberlerinde kullanılan ortak konular, geometrik birimler, bitkisel bezemeler (palmet ve arabesk), rûmi ve hat olarak belirlenmiştir. Geometrik birimlerde ortak olarak üçgen, dörtgen, beşgen, altıgen, sekizgen, yıldız ve dilimli formlar kullanılmıştır. Bu formlar minberlerin yan aynalık, şerefe altı. süpürgelik ve korkuluk bölümlerinde görülmektedir. Her iki minberde de bitkisel bezemeler, rûmilerle birlekte geometrik formların içlerinde ele alınmıştır. İncelenen örneklerde hafin minber kapı kitabelerinde ve korkuluk gergilikle- rinde yer aldığı görülmektedir. Kapı kitabesinde kullanılan hat, iki örnekte de bitikisel ve rûmi bezemelerle birlekte ele alınarak de-97 koratif bir nitelik göstermektedir. İncelenen minberlerde ahşabın doğal rengi dışında her hangi bir renk kullanılmamıştır. Ancak zamanın etkisi ile ahşabın renginde yer yer açılma ve solmaların olduğu gözlenmektedir. Ankara Arsfanhane ve Ankara Alöeddin camileri minberlerinde zemin dolgulu geçmeler, aralıksız bağlantılı tekrarlarla ele alınmıştır. Motifler simetri ve bağlantılı tekrar ilkeleriyle oluşturulmuştur. Her iki minberde de kullanılan iç ve dış bordürler, minber bölümlerini belirler ve minberi tamamlar niteliktedir. İncelenen örnekler doğrultusunda her iki caminin minber süslemelerinde malzeme, konu, teknik ve kompozisyon bakımlarından benzerlikler görülmektedir. Ancak birbirine aynen benzeyen iki ya da daha fazla motife rastlanmamıştır. Dönemin güzel örneklerinden olan bu minber süslemeleri gerçeklikten uzak, stilize bir eğilim göstermektedirler. Farklı yüzyıllarda farklı ustalarca yapılmış ahşap minber süslemelerinin temel özelliklerinde benzerlik gösteriyor olmaları Anadolu Selçuklularının ortak bir süsleme biçemi geliştirdikleriyle açıklanabilir. Bir dönemin kültür ve sanatını yansıtan ve zamanla yıpranan bu orijinal minber süslemelerinin zenginliği göz önüne98 alınarak, bu konuda daha ciddi ve ayrıntılı bilimsel çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bugün halka açık bulunan bu orijinal örneklerin ilgili kurum ve kuruluşlarca denetleme, bakım ve onarımlarının sürekli olarak yapılması, Türk sanat tarihi ve süsleme sanatları için gerekli ve ivedi önem taşımaktadır. Türk sanatı ve süsleme sanatlarının geliştirilmesi ve gele cek kuşaklara aktarılması ancak uzman kadrolarca orijinal örneklerin belgelendirilip arşivlenmesi ve bu alanla ilgili çizim ka taloglarının oluşturulması ile mümkün olacaktır. Anadolu Selçuklu dönemi Ankara Arslanhane ve Ankara Alâeddin camilerinin zengin ahşap minber süslemelerini oluşturan unsurları çizim, boyama ve fotoğraflarla ayrıntılı olarak incelemeyi amaçlayan bu çalışmanın Türk süsleme sanatlarına bir kaynak ola bilmesi dileğiyle.

Özet (Çeviri)

Özet çevirisi mevcut değil.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    397094

    Ankara'daki Selçuklu ve Osmanlı dönemi camilerin süslemelerinin incelenmesi

    The examination of decoration of Ottoman and Seljukian mosques in ankara

    HASAN KURTTAP

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Sanat TarihiGazi Üniversitesi

    Mobilya ve Dekorasyon Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. RAHMİ ARAS

  2. Tez No

    772061

    Mimari eserlerin geometrik süslemelerinin analizi: Ankara ili Anadolu Selçuklu dönemi artırılmış gerçeklik uygulama örneği

    Analysis of geometric decorations of architectural works: Ankara province, Anatolian Seljuk period augmented reality application example

    ÖZGÜN DEVRİM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Güzel SanatlarAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi

    Sanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜVEN MERAL

  3. Tez No

    892893

    19. Yüzyılda Aydın Vilayetinde (İzmir, Aydın, Denizli, Muğla, Manisa) Alçı Mihraplar

    Plaster Mihrab in Aydın Province (İzmir, Aydın, Denizli, Muğla, Manisa) in the 19th Century

    ALPER ATICI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Sanat TarihiPamukkale Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA BEYAZIT

  4. Tez No

    818527

    Anadolu selçukluları ve beylikler dönemine ait ahşap minberlerin malzeme, yapım tekniği ve süsleme özelliklerinin incelenmesi

    Investigation of materials, construction techniques and ornamental properties of wooden minbars of anatolian seljuks and principalities period

    AYTEN AKSU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Ağaç İşleriGazi Üniversitesi

    Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CEVDET SÖĞÜTLÜ

  5. Tez No

    843545

    Between pragmatism and ideology: Spolia and spoliation practices in Byzantine and Seljuk Ankara

    Pragmatizm ile ideoloji arasında: Bizans ve Selçuklu Ankara'sında devşirme malzeme uygulamaları

    SELMAN OĞUZCAN ÜNAL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Tarihİhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi

    Tarih Bilim Dalı

    DOÇ. DR. LUCA ZAVAGNO

Geri Dön