Kestirim metodlarının sayısal yükseklik modeli üzerindeki uygulamaları
The application of gridding method for digital elevation model
- Tez No: 198922
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. BÜLENT BAYRAM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Geodesy and Photogrammetry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeodezi ve Fotogrametri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 86
Özet
Bu çalışmanın amacı, fotogrametrik yöntemlerle elde edilen Sayısal Yükseklik Modeli (SYM)verilerinin, uydu görüntüsünde bulut gelmesi, parlaklık, yıpranma, vb. nedenlerle eksikolduğu bölgelerinin kestirim yöntemleri kullanılarak gerçeğe en yakın değerlerinin üretilmesive bu maksada en uygun kestirim yönteminin araştırılmasıdır. Ayrıca en uygun kestirimyöntemi bulunduktan sonra yüzey eğrisi geçirme aralığının seçimi, veri olmayan kısımdabırakılan bilinen nokta sayısının önemi ve SYM verisi olmayan alan büyüklüğü hususlarınınelde edilen yeni değerlerin doğruluğuna etkisi de ayrıca incelenmiştir.Çalışma 5 ana bölüm ve eklerden oluşmaktadır.lk bölümde, araştırmaya genel bir bakış sunulmuş ve çalışmanın amacı, uygulamalarıözetlenmiştir.kinci bölümde, SYM'nin tanımı, önemi, kalitesi, avantaj ve dezavantajları, doğruluğu,sunulması ve saklanmasından bahsedilmiştir ve SYM'nin arazide gruplara ayrılmasıaçıklanmıştır.Üçüncü bölümde, SYM oluştururken kullanılan kestirim yöntemleri teorik ve gösterimselolarak anlatılmıştır.Dördüncü bölümde, beş farklı uygulama ile yüzey eğrisi geçirme algoritmaları olaraktanımlanan kestirim yöntemlerinin doğruluğu araştırılmıştır.Birinci uygulama, oluşturulan yeni SYM'nin doğruluğuna hangi kestirim yöntemi olarakseçilen algoritmanın daha çok gerçek yüzeye yaklaştığı ve hangi seçim bölgesinde, hangiyöntemin daha kullanışlı olduğu konusundadır.kinci uygulama en doğru olarak seçilen kestirim yönteminin yüzey eğrisi geçirme aralığınınne olacağı konusundadır. Sunulan tezde doğru olarak kabul edilen hava fotoğraflarından eldeedilen ve 20 m aralıkla üretilen SYM verileri ile kestirim yöntemi kullanılarak ve yüzey eğrisigeçirme aralığı değiştirilerek elde edilen yeni SYM verisi karşılaştırılarak sonuçlarıincelenmiştir.Üçüncü uygulama ise seçim bölgesi olarak adlandırılan ve veri olmadığı farz edilen düz vedağlık kısımlar içerisinde kalan bilinen nokta sayısının ne olacağı, kaç noktada ne kadardoğruluk elde edileceği konusundadır.Dördüncü uygulamada ise, seçim alanının belirlenmesinde alanın ne derece önemli olduğu,alanın büyümesi ile doğruluk kriterinin ne derece değiştiği araştırılmıştır.Son bölümde ise, , bu tez çalışması ile elde edilen sonuçlara değinilmiş ve önerilere yerverilmiştir.Bu çalışma ile SYM'lerinin kestirim yöntemlerinden, özellikle Kriging, Yarıçapsal TabanlıFonksiyon (Radial Bases) ve Ağırlıklı Ortalamalar Yönteminin (Inverse Distance)kullanılabilirliği kanıtlanmaya çalışılmıştır. Bu yöntemlerin uygulamaları, istatistikseldeğerler ile kanıtlanmıştır.Çalışmada Golden Surfer 8.0, Erdas Imagine 8.7 ve çeşitli arayüz programları kullanılmıştır.Ayrıca seçim bölgesi olarak adlandırılan ve veri olmadığı farz edilen düz ve dağlık kısımlarıtanımlayabilmek için nokta seçimi işlemi yapılmıştır. Söz konusu nokta seçimi faaliyetleriesnasında, gereksiz verilerin (örneğin bulut gelen bölge) çıkarılması maksadıyla geliştirilenkısa arayüz programlar kullanılmıştır. Tezin en zaman alıcı kısmını bu nokta seçim işlemikapsamaktadır. Erdas Imagıne 8.7 programı; uydu görüntülerinin görüntülenmesi, seçimbölgelerinin tespit edilmesi, SYM verilerinin arayüz programlarının kullanıldığı excelformatına dönüştürülmesi vb. işlemler için kullanılmıştır. Golden Surfer 8.0 programı ise;arayüz programları ile ayıklanmış, çalışmada kullanılacak eksik olan SYM verilerinin çeşitlikestirim yöntemleri ile istatistiksel olarak yeniden üretilmesi aşamasında bir araç olarakkullanılmıştır. Golden Surfer 8.0 programının tercih edilmesinin nedeni, daha fazla kestirimyöntemini içermesidir. Örneğin; Erdas Imagıne veya Arcview programlarında sadece krigingveya ağırlıklı ortalama yöntemi ele alınmıştır. Bu da ancak; özel scriptleri oluşturmaklamümkün olabilmektedir.Sonuçta; maden jeoistatistiği dalında, jeodezi çalışmalarında, iklim değişikliğinin, eğimli birarazide erozyon ile kaybolan toprak derinliğinin değişiminin, deniz göl ve benzeri sukaynaklarının altındaki kirliliğin değişiminin hesaplamalarında, vb. alanlarda uygulama alanıbulmuş kestirim yöntemlerinin fotogrametri çalışmalarında da SYM verileri üzerindekullanılması kanıtlanmaya çalışılmıştır.En uygun kestirim yöntemi olarak düz alanlarda 1474 adet noktada ± 0.78 m ve dağlıkalanlarda 5945 adet noktada ± 12.5 m ile Kriging yöntemi, daha sonra radial bases yöntemibulunmuştur. Seçim bölgesi olarak tanımlanan SYM verisi olmayan alanlarda bırakılan,bilinen nokta sayısının fazla olması kestirim yöntemlerinin doğruluğunu arttırmakta, aynıyüzey özelliklerine sahip bölgelerde seçim bölgesi kısımların büyümesi ile doğrulukazalmaktadır. Asıl kritik konu, yüzeye ait yükseklik dağılımının kendi içinde hamojen olmasıher zaman için doğruluğu arttıran en önemli olgu olmasıdır. Minimum ile maksimumyükseklik farkının daha düşük olduğu veride uygulanan kestirim metodunun doğruluğu dahayüksektir. Örneğin düzlük alanlarda bu fark küçük iken, dağlık alanlarda yüksektir. Bunabağlı olarak da genel bir ifade ile düzlük alanlarda uygulanan kestirim algoritması ile orijinalyüzeye daha yakın sonuçlar elde edilmektedir. Bu tez çalışmasında kullanılan kestirimmetotlarından istifade edilerek, SYM verisinin eksik veya hatalı olduğu durumlarda, eksikolan kısımlara doğruluğu yüksek yeni veriler elde edilebilir. Bu sayede masraf ve zamantasarrufu sağlanacaktır. Örneğin bir uydu görüntüsü üzerine bulut gelmiş ise bunun SYM'nielde edebilmek için tekrar uydunun o bölgeden geçmesi beklenmeyecek ve tekrar görüntüalımı ile maddi masraftan kaçınılmış olacaktır. Ülkemizde kriging veya yarıçapsal tabanlıfonksiyon yöntemini kullanarak SYM elde eden bir kuruluş veya özel şirketbulunmamaktadır. Elde edilen tüm bu sonuçlarla en uygun kestirim algoritması ve bualgoritmaya etki eden hususlar ışığında askeri ve sivil alanlarda yapılacak çalışmalara ışıktutması bilimsel olarak hedeflenmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, it is searched to find the optimum approximation method to reproduce DEM inthe regions lacking of DEM datum by using grid placing algorithms. Moreover, after findingthe optimum approximation method, it is tried to be determined the effect of the choice of thegrid spacing, the importance of amount of known points left at the insufficient datum regionand the effect of area magnitude without any DEM data to the accuracy. This study consists of5 main chapters.In the first chapter an overview of the research is presented. The goal of the research andapplications related on the study are summarized as well.In the second chapter, definition of DEM, its importance, quality, advantages, disadvantages,accuracy and the way of storage are given. In addition, the separation of DEM into subgroupsin the area is tried to be explained.In the third chapter, grid placing algorithms used for producing SYM is explained boththeoretically and visually.In the fourth chapter, the accuracy of approximation method is examined by applying of 5various grid placing algorithms.The first application is about which algorithm selected as approximation method assures theaccuracy of the reproduced DEM and searching the most useful method for each selectionarea.Second application is about the issue of what will be the grid placing space of the algorithmthat is chosen as optimum. The DEM data produced with each 20 meters space from aerialphotographs assumed as accurate and reliable are compared with the SYM data reproducedfrom changed grid placing space.The third application is about the issue of determination of the amount of known points at theselected field and at how many points, how much accuracy can be gained.In the fourth application, the importance of the area in determination of the selected area ismentioned. The change in accuracy criteria by extension of the field is searched nearby.Finally, the results of this study and possible suggestions related to them are mentioned in thelast part of this research.With this study the usuability of the ways of approximation methods esspecially kriging,radial bases and inverse distance is tried to be proved. The practices of these methods areproved by the statistic values.In the study Golden Surfer 8.0 Erdas Imagine 8.7 and kinds of interface programs are used.Besides there are points which are sellected to define the flat and mountanıous areas calledsellection zone which are accepted without any data. During the point sellection activity theinterface programs which are built up to omit the unnecessary datum such as cloudy areas, areused. The most time taking part of the thesis is this point sellection activity. Erdas Imagine 8.7is used in the processes such as to view the images of the satellite, to determine the sellectionregion, to convert the DEM datum to excel formation and etc. Golden Surfer is also used toasa tool to reproduce the lacking DEM datum sorted by interface programs which will be usedfor the study by various approximation methods statistically. Golden Surfer is choosen that?swhy it includes appoximation methods much more. For example Erdas Imagine or Arcviewprograms just only consider kriging or inverse distance. And this could only be done bypreparing special scripts.As a result the usuability of the approximate methods which has applied in mine geodesicdepartment, geodesy studies, climate changes, figuring out the pollution changes under thesome kind of water sources such as lakes sea etc. and soil erosion of snoping fields and alsoon the studies of fotogrametic studies over the DEM datum is being proved.Kriging method is found the most suitable approximate method with ±0.78 m on the flat areasat 1457 points, with ±12.5 m on mountanious areas at 5945 points and then the radial basesmethod was found out. As the amount of the known points which are left on the areas calledas sellection zone and has no itendified DEM data, increases the truth algorithm. It descreaseswhen the zone gets larger. The main point is that when the dispersion of the height whichbelongs to the area is homogenious it increases the turth every time as the most effectivepoint. The reliability of the approximate method increases when the value difference betweenthe max and min heights is little. For example while this amount is little on flat areas it getsmuch more on mountanious areas. Up to this information with the approximate algorithm thedata which is carried out on flat areas are close to the original one. New reliable datum can befound out any time when the DEM data is lacking or wrong by profitting the approximatemethods which are used in the thesis. And this brings saves of money and time nearby. Forexample if there is a cloud over the satellite view there is no need to wait for the satelliterepassing over the same area to get DEM of it. By retaking the view the save of money isgained. There isn?t any firm or association in our country that uses the kriging or radial basesmethods to get DEM. The most suitable approximate algorithm with these results and thepoints that effects them, the aim is to guide the military and civilian areas scholarly
Benzer Tezler
- İstatistiksel çalışmalarda probit analizi ve uygulama alanları
Probit analysis and application fields in statistical studies
AYKUT ALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
BiyoistatistikDicle ÜniversitesiMatematik Ana Bilim Dalı
PROF.DR. SEZAİ OĞRAŞ
YRD. DOÇ. DR. ERSİN UYSAL
- A multi-fidelity prediction framework with convolutional neural networks using high-dimensional data
Yüksek boyutlu veriler ile çok-doğruluklu evrişimsel sinir ağı tabanlı kestirim
HÜSEYİN EMRE TEKASLAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiUçak ve Uzay Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELİKE NİKBAY
- Farksal gelişim algoritmasının incelenmesi ve işaret kestiriminde kullanılması
Analysing differential evolution algorithm and its use for signal prediction
CANAN ASLIHAN KOYUNCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiErciyes ÜniversitesiElektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. NURHAN KARABOĞA
- Bayesian inference methods for detection of power systemoscillations
Güç siıstemi salınımlarını algılamada Bayes çıkarımı yöntemleri
ALİ ÜNVER SEÇEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UMUT ORGUNER
- High cycle fatigue life estimation in frequency domain using multi input multi output Q-T matrix method
Çok girişli çok çıkışlı Q-T matris yöntemi ile frekans uzayında yüksek çevrimli yorulma ömrü hesabı
EMEL KULA TOPAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Makine Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATA MUGAN