Geri Dön

Değirmendere-Yanbolu Deresi ve Harşit Çayı arasındaki sahanın bitki coğrafyası

Başlık çevirisi mevcut değil.

PDF İndir

  1. Tez No: 20461
  2. Yazar: İDRİS ENGİN
  3. Danışmanlar: PROF.DR. YUSUF DÖNMEZ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Coğrafya, Geography
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1992
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 345

Özet

Doktora tezi olarak hazırladığımız bu çalışmada Doğu Karadeniz bölümünün küçük bir parçasını teşkil eden ve yaklaşık olarak 4000 km2 lik bir alam kaplayan Değirmendere-Yanbolu deresi ve Harşit çayı arasındaki sahanın bitki coğrafyası ayrıntılı olarak incelenmiştir. 1966 yılında Dönmez tarafından“Trakya'nın Bitki Coğrafyası”isimli araştırma ile başlatılan ve bugüne kadar devam edegelen Türkiye bitki coğrafyası araştırmalarının bir uzantısı niteliğindeki bu çalışmanın temelini Değirmendere- Yanbolu deresi ve Harşit çayı arasındaki sahada yaptığımız arazi çalışmaları oluşturmaktadır. Arazideki incelemeler sırasında araştırma alam mümkün olduğu kadar fazla dolaşılmaya çalışılmış, özellikle dağlık alanlar kuzey-güney, ya da doğu-batı yönünde geçilmiştir. Bu esnada bir çoğu dağlık alanlar üzerinden olmak üzere çok sayıda bitki kesiti çıkarılmış ve bu kesitler daha sonra birleştirilerek 9 ana bitki kesiti yapılmıştır. Kendi görüşlerimize dayanan söz konusu kesitler, inceleme alanının, inceleme alanının 1:100.000 ölçekli ve renkli olarak hazırlanan bitki dağılış haritasının esasını meydana getirmiştir. Böylece Değirmendere-Yanbolu deresi ve Harşit çayı arasındaki sahanın ilk büyük ölçekli ve renkli haritası tarafımızdan ortaya konmuştur (Şekil 2). Bitki dağılış haritasının hazırlanmasında, doğal bitki örtüsünün kesin sınırlarının belirlenmesinde 1:100.000 ölçekli tapografya haritaları esas alınmıştır. Bilindiği gibi tapografya haritalarında bitki cinsleri için ayrıca şuur belirtilmemiştir. Bu sebeple tapografya haritalarından elde edilen yeşil alanlar içindeki bitki cinslerinin sınırlarının ayrımında 1:100.000 ölçeğine getirilen 1:25.000 ölçekli amenajman haritaları kullanılmıştır. Amenajman haritaları gerçeği tam olarak aksettirmekten uzak olan ve bitki cinslerinin sınırlarını kabaca gösteren haritalardır. Ancak elde başka kaynak olmaması, bitki cmslerinin sınırlarının tayininde bu haritalardan kabaca da olsa faydalanmayı zorunlu hale getirmektedir.249 daha yüksek seviyelerde de yüksek dağ çayın bitkileri yayılış gösterir. İnceleme sahasında bitki örtüsünün dağılışına etki eden önemli faktörlerden birisi de relieftir. Nitekim kıyıdan itibaren yükselmeye başlayan dağlar boyunca sıcaklık ve yağış şartlarının yükselmeye başlayan dağlar boyunca sıcaklık ve yağış şartlarının yükseltiyle orantılı olarak değişmesi; dikey istikamette birden fazla bitki katlarının ortaya çıkmasına sebep olduğu gibi, dağların Karadeniz'e bakan kuzey yamaçlarının soğuğa dayanıklı, su isteği fazla (higrofît), ormanaltı sık ve yoğun bitkilerle kaplı olması; dağların güneye bakan yamaçlarının ise daha çok kurakçıl, ışık isteği fazla, ormanaltı seyrek ve türce fakir bitki topluluklanyle kaplı olması da yine reliefîn bakı şartlarından kaynaklanmaktadır. İnceleme bölgesinde bitki örtüsünün dağılışı üzerinde esas rolü fizikî şartlar oynamış olmakla beraber, bu konuda beşeri faktörlerin payının da büyük olduğu gerçeğini hiçbir zaman unutmamak gerekir. Zira çok eski bir yerleşme tarihine sahip olan bu sahada, insanlar bitki örtüsünü büyük ölçüde tahrip ederek doğal sınırlarını geriletmiş, bir çok yerde aslî karakterlerinin bozulmasına sebep olmuştur. Bitki örtüsünün şekillenmesinde rol oynayan fizikî ve beşeri faktörlerin inceleme sahasında belirlediği bitki örtüsü nemli orman sahası, kuru orman sahası, alpin saha ve psödomaki şahsı olmak üzere dört ana grup altında ele almmıştir. Bu bitki formasyonları içerisinde en geniş yayılış alanına sahip olan ormanların nemli orman kesimi, inceleme bölgesindeki dağların (batıdan doğuya doğru Horos, Zigana, Çakırgöl, Kolat, Koros ve Kemer dağlan) özellikle Karadeniz'e bakan kuzey yüzlerinde, tahrip edilmemiş yerlerde kıyıdan başlayarak dağların 2000- 2100 m. seviyelerine kadar yükselirler. Kuru ormanlara göre daha geniş yayılışa sahip olan nemli ormanların hakim ağaç türlerini başta ladin (Picea orientalis) ve kayın (Fagus orientalis) olmak üzere kızılağaç (ALnus barbata, Alnus glurinosa), kestane (Castanea sativa), meşe (Quercus perraea), gürgen (Carpinus betulus) ve247 Bununla beraber amenajman haritalarından alman bitki cinslerinin sınırları da arazideki gözlemlerle pekiştirilmiştir. 1:100.000 ölçekli bitki bitki dağılış haritasında her bitki cinsi ayrı renkle gösterilmiştir. Renklendirme yapılırken o sahada hakim olan ağaç cinsi esas alınmıştır. Eğer iki farklı cins yaygınsa, bunlardan oram yüksek olan hakim cins olarak değerlendirilmiş, diğeri onun içinde dağınık olarak yerleştirilmiştir. Ağaç cinsleri ve türlerinin ayrımında araziden toplanan ve teşhisleri İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü ile İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesinin ilgili bölümlerinde yapılan bitki numuneleri esas alınmıştır. Bu numuneler harita üzerinde alındıkları yerlere işaretlenmiştir. Kesitler arasındaki boşluklar bütünüyle yetişme şartlarına tesir eden faktörler dikkate alınarak enterpolasyon yoluyla doldurulmaya çalışılmıştır. Her bitki türüdaireler içindeki sembolik harflerle gösterilmiştir. Harita üzerinde büyük daireler hakim ağaç türünü; küçük daireler ise hakim ağaç türünün yayılış alanında daha az olarak bulunan diğer ağaç türlerim göstermektedir. Bu ağaç cinsinin hakimiyetinde yayılış gösteren azınlıktaki cinsler, kendi renklerinde ve hakim cinsi belirtenden daha küçük daireler içinde gösterilrniştir.Aynı cinse ait türlerin ayrımında ise daireler içinde farklı işaretler kullanılmıştır. Bitkilerin yetişme şartlarının ele alındığı 1. Bölümde yağış ve sıcaklıkla ilgili yaptığımız haritalar 1 :500.000 ölçeğinde çizilmiştir. Yetişme şartlarının en önemli unsurunu teşkil eden iklimle ilgili harita ve diyagramların çiziminde ortalama değerler yetersiz kaldığından günlük değerlere inilmiştir. İklimin değerlerinden bir kısmı 1970 ve 1980 ortalama ve ekstrem kıymetler bültenlerinden, büyük bir kısmı da Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünün arşiv ve bilgisayar kayıtlarından temin edilmiştir. İklimle ilgili yanlış sonuçlara varılmaması için mümkün olduğu kadar uzun yıllık değerlerin kullanılmasına ayrı bir özen gösterilmiştir. İnceleme bölgesindeki dağlık sahaların sıcaklık ve yağışlarının249 daha yüksek seviyelerde de yüksek dağ çayın bitkileri yayılış gösterir. İnceleme sahasında bitki örtüsünün dağılışına etki eden önemli faktörlerden birisi de relieftir. Nitekim kıyıdan itibaren yükselmeye başlayan dağlar boyunca sıcaklık ve yağış şartlarının yükselmeye başlayan dağlar boyunca sıcaklık ve yağış şartlarının yükseltiyle orantılı olarak değişmesi; dikey istikamette birden fazla bitki katlarının ortaya çıkmasına sebep olduğu gibi, dağların Karadeniz'e bakan kuzey yamaçlarının soğuğa dayanıklı, su isteği fazla (higrofît), ormanaltı sık ve yoğun bitkilerle kaplı olması; dağların güneye bakan yamaçlarının ise daha çok kurakçıl, ışık isteği fazla, ormanaltı seyrek ve türce fakir bitki topluluklanyle kaplı olması da yine reliefîn bakı şartlarından kaynaklanmaktadır. İnceleme bölgesinde bitki örtüsünün dağılışı üzerinde esas rolü fizikî şartlar oynamış olmakla beraber, bu konuda beşeri faktörlerin payının da büyük olduğu gerçeğini hiçbir zaman unutmamak gerekir. Zira çok eski bir yerleşme tarihine sahip olan bu sahada, insanlar bitki örtüsünü büyük ölçüde tahrip ederek doğal sınırlarını geriletmiş, bir çok yerde aslî karakterlerinin bozulmasına sebep olmuştur. Bitki örtüsünün şekillenmesinde rol oynayan fizikî ve beşeri faktörlerin inceleme sahasında belirlediği bitki örtüsü nemli orman sahası, kuru orman sahası, alpin saha ve psödomaki şahsı olmak üzere dört ana grup altında ele almmıştir. Bu bitki formasyonları içerisinde en geniş yayılış alanına sahip olan ormanların nemli orman kesimi, inceleme bölgesindeki dağların (batıdan doğuya doğru Horos, Zigana, Çakırgöl, Kolat, Koros ve Kemer dağlan) özellikle Karadeniz'e bakan kuzey yüzlerinde, tahrip edilmemiş yerlerde kıyıdan başlayarak dağların 2000- 2100 m. seviyelerine kadar yükselirler. Kuru ormanlara göre daha geniş yayılışa sahip olan nemli ormanların hakim ağaç türlerini başta ladin (Picea orientalis) ve kayın (Fagus orientalis) olmak üzere kızılağaç (ALnus barbata, Alnus glurinosa), kestane (Castanea sativa), meşe (Quercus perraea), gürgen (Carpinus betulus) ve247 Bununla beraber amenajman haritalarından alman bitki cinslerinin sınırları da arazideki gözlemlerle pekiştirilmiştir. 1:100.000 ölçekli bitki bitki dağılış haritasında her bitki cinsi ayrı renkle gösterilmiştir. Renklendirme yapılırken o sahada hakim olan ağaç cinsi esas alınmıştır. Eğer iki farklı cins yaygınsa, bunlardan oram yüksek olan hakim cins olarak değerlendirilmiş, diğeri onun içinde dağınık olarak yerleştirilmiştir. Ağaç cinsleri ve türlerinin ayrımında araziden toplanan ve teşhisleri İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü ile İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesinin ilgili bölümlerinde yapılan bitki numuneleri esas alınmıştır. Bu numuneler harita üzerinde alındıkları yerlere işaretlenmiştir. Kesitler arasındaki boşluklar bütünüyle yetişme şartlarına tesir eden faktörler dikkate alınarak enterpolasyon yoluyla doldurulmaya çalışılmıştır. Her bitki türüdaireler içindeki sembolik harflerle gösterilmiştir. Harita üzerinde büyük daireler hakim ağaç türünü; küçük daireler ise hakim ağaç türünün yayılış alanında daha az olarak bulunan diğer ağaç türlerim göstermektedir. Bu ağaç cinsinin hakimiyetinde yayılış gösteren azınlıktaki cinsler, kendi renklerinde ve hakim cinsi belirtenden daha küçük daireler içinde gösterilrniştir.Aynı cinse ait türlerin ayrımında ise daireler içinde farklı işaretler kullanılmıştır. Bitkilerin yetişme şartlarının ele alındığı 1. Bölümde yağış ve sıcaklıkla ilgili yaptığımız haritalar 1 :500.000 ölçeğinde çizilmiştir. Yetişme şartlarının en önemli unsurunu teşkil eden iklimle ilgili harita ve diyagramların çiziminde ortalama değerler yetersiz kaldığından günlük değerlere inilmiştir. İklimin değerlerinden bir kısmı 1970 ve 1980 ortalama ve ekstrem kıymetler bültenlerinden, büyük bir kısmı da Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünün arşiv ve bilgisayar kayıtlarından temin edilmiştir. İklimle ilgili yanlış sonuçlara varılmaması için mümkün olduğu kadar uzun yıllık değerlerin kullanılmasına ayrı bir özen gösterilmiştir. İnceleme bölgesindeki dağlık sahaların sıcaklık ve yağışlarının

Özet (Çeviri)

Özet çevirisi mevcut değil.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    309785

    Güneydoğu Karadeniz'de (Trabzon) karasal kökenli ağır metal kirliliğinin alansal ve zamansal dağılımı

    Spatial and temporal distribution of heavy metal pollution origined with terrestrial in the Southeast Blacksea (Trabzon)

    KORAY ÖZŞEKER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Balıkçılık TeknolojisiKaradeniz Teknik Üniversitesi

    Balıkçılık Teknolojisi Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. COŞKUN ERÜZ

  2. Tez No

    244646

    Trabzon ili yer altı ve yer üstü sularının hidrojeolojik, hidrojeokimyasal incelemesi ve su kalitesinin izlenmesi

    The hydrogeological, hydrogeochemical investigation of the surface-groundwaters and determination of the water quality of the Trabzon city

    SEÇİL CELEP

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. FATMA GÜLTEKİN

  3. Tez No

    463113

    Değirmendere Havzası'nın (İskenderun/Hatay) flüvyal jemorfolojisi

    Fluvial geomorphology of Değirmendere Basin (İskenderun/Hatay)

    CÜNEYT AYTUK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    CoğrafyaMustafa Kemal Üniversitesi

    Coğrafya Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BAYRAM ÇETİN

    YRD. DOÇ. DR. İSMAİL EGE

  4. Tez No

    343428

    Değirmendere (Trabzon) havzası kaynak sularında su-kayaç ilişkisi

    Water-rock interaction of spring water in Deği̇rmendere (Trabzon) basin

    ELHAM TAHMASEBZADEH BASTAM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. FATMA GÜLTEKİN

  5. Tez No

    31851

    Değirmendere-Fol deresi ve Harşit çayı arasındaki sahada kır yerleşmesi

    Başlık çevirisi yok

    MUZAFFER TUNÇ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1994

    Coğrafyaİstanbul Üniversitesi

    Türkiye Coğrafyası Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YUSUF DÖNMEZ

Geri Dön