Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi 376 numaralı Hamse-i Nizami'nin minyatürleri
The miniatures of Khamsa of Nizami Kept in the Süleymaniye Library (Halet Efendi 376)
- Tez No: 211640
- Danışmanlar: PROF.DR. BANU MAHİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Güzel Sanatlar, Sanat Tarihi, Crafts, Fine Arts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Süleymaniye Kütüphanesi, Nizamî, Hamse, Halet Efendi, Akkoyunlu Ticari Türkmen Üslubu, Süleymaniye Library, Nizamî, Khamsa, Halet Efendi, Aqqoyunlu Commercial Turkman Style
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Bu tezin konusu olan Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi 376 numaralı Nizamî Hamsesi, ketebe kaydına göre h.900/m.1495 yılında Şiraz'da Mün'ime'd-Din al-Evhadî tarafından kopya edilmiştir. Eser vakıf mührüne göre h.1236/m.1820-21 tarihlerinde Halet Efendi tarafından, Galata Mevlevihanesi'nin avlusuna yaptırdığı Halet Efendi Kütüphanesi'ne bağışlanmıştır. Yazma 1927 yılında tekke ve zaviyelerin kapatılmasıyla Süleymaniye Kütüphanesi'ne nakledilmiştir. Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi koleksiyonunda halen 822 yazma ve 147 matbu kitap mevcuttur. Yazmanın orijinal olan cildi, tasarım ve teknik olarak Akkoyunlu Türkmen üslubu özellikleri taşımaktadır. Cilt kapaklarının salbekli şemse ve köşebent bezemelerinde rumî, palmet ve hatayî grubu motiflere yer verilmiştir. Sertab bölümünde kartuşlar içine yazılmış Nizamî'yi öven beyitler bulunmaktadır. Halet Efendi'nin mührünün bulunduğu 1a yaprağında tezhipli mekik formunda bir madalyon, 1b yaprağında çerçeve tezhipli serlevha bulunmaktadır. Ayrıca Hüsrev ü Şirin, Leyla ü Mecnun, Heft Peyker, İskendername mesnevilerinin bölüm başları tezhiplenmiştir. Yazmanın tezhiplerinde altın ve lacivert renklerin ağırlıkta olduğu ve rumî, hatayî grubu motifler ve bunların oluşturduğu formlar görülmektedir. Yazmanın minyatürlerinin, hazırlandığı dönem olan 15. yüzyılın sonlarında Şiraz'da yaygın olarak görülen ve ?Ticari Türkmen üslubu? olarak adlandırılan üslubun özelliklerini taşıdığı belirlenmiştir. Bu benzerlik doğa tasvirlerinde, figür tiplerinde, mimari detaylarda, kıyafetlerdeki renk ve desen tasarımında kendini göstermektedir. Cildi, tezhipleri ve minyatürleriyle orijinal olarak ve fazla hasar görmemiş şekilde günümüze ulaşan yazma, aynı zamanda devrinin ustalıkla hazırlanmış örnekleri arasında yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
The Khamsa of Nizamî copy (Süleymaniye Library Halet Efendi 376) which is the subject of this thesis, was copied in h.900/m.1495 at Shiraz by Mün?ime?d-Din al-Evhadî according to its ketebe record. According to its foundation seal, it was donated in h.1236/m.1820-21 to the Halet Efendi Library which was built by the support of Halet Efendi in the courtyard of Galata Mevlevihanesi. The manuscript was transported to the Süleymaniye Library in 1927 after the closure of tekkes and zaviyes. Presently, there are 822 manuscripts and 147 printed books in the collection of Halet Efendi at Süleymaniye Library. The original binding of the manuscript shows the features of Aqqoyunlu (White Sheep) Turkman style in terms of its design and technique. The center medallion (şemse with salbeks) and quarter medallions (köşebends) are decorated with the motifs of rumî, palmet and hataî group. In the sertab part, couplets are written in frames which praise Nizamî. On folio 1a, where the seal of Halet Efendi is located, there is a shuttle shaped illuminated medallion and on folio 1b an illuminated heading (serlevha). Besides, all chapter headings of Hüsrev ü Şirin, Leyla ile Mecnun, Heft Peyker, İskendername mesnevis are decorated with rich illuminations. It is remarkable that the colours of these illuminations reflect the density of gold and dark blue and their motifs consist of rumî, hataîs and as well as related forms to them. It is determined that the miniatures of the manuscript have the properties of a style called ?Commercial Turkman Style? which was flourished at Shiraz at the end of the 15th century. The features of this style appear in landscape scenes, figure types, architectural details and in the colours and patterns of the clothes. The manuscript which has reached present time with its original binding, illuminations and miniatures and without much damage, takes its place as one of the complete works which were skilfully prepared during this period.
Benzer Tezler
- S.K. Halet Efendi 376 numaralı Hamse-i Nizamî minyatürlerinin teknik ve uygulama açısından incelenmesi
Examination of Süleymaniye Library Halet Effendi number 376 Khamsa of Nizâmî miniatures in terms of design and application
HİLAL BAŞBUĞ YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ S. HİLAL ARPACIOĞLU
- Süleymaniye Kütüphanesi'ndeki bezemeli Hamse-i Nizamî nüshalarının tezhip özellikleri
The characteristics of illumination in decorated copies of the Khamsa of Nizami in the Süleymaniye Library
PINAR GÜLEÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. GÜLNUR DURAN
- Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi 377 numaralı Hamse-i Dihlevî'nin minyatürleri
The miniatures of a Khamsa Dihlavi Copy Kept in the Suleymaniye Library (Halet Efendi 377)
BİLLUR MİNE KANTAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU MAHİR
- Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi ek bölümü 172 numarada kayıtlı Mecmûʻatü'l-Eş'âr'ın transkripsiyonlu metni ve Mestap'a göre dökümü
The transcription and mestap categorization of Mecmûʻatü'l–Eş'âr (Halet Efendi appendix, No: 172) housed at Süleymaniye Library
ÜLKÜ YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıGiresun ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSA TOZLU
- Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi 171 numaralı mesnevì'nin tezhip tasarımı
The Illumination compositions of the Mesnevi, kept in the Süleymaniye Library Halet Efendi No: 171
SEDEF GENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTürk İslam Sanatları Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. BANU MAHİR