Manisa-Salihli-Köprübaşı uranyum zuhurunun incelenmesi
Investigation of the Manisa-Salihli-Köprübaşı uranium ore deposit
- Tez No: 213179
- Danışmanlar: PROF.DR. M. ERAN NAKOMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Köprübaşı, Mineraloji, Jeokimya, Uranyum fosfat, Hidrojeoloji, Köprübaşı, Mineralogy, Geochemistry, Uranium phosphate, Hydrogeology
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 110
Özet
Köprübaşı uranyum yatağı Türkiye'deki en büyük uranyum yataklarından biridir. Yatak konglomera ve kumtaşları ile ara tabakalanma gösteren ince çamur, silt, kil taşlarından oluşmuş Neojen akarsu sedimentleri içerisindedir. Sedimentler genellikle basenin kenar kısımlarındaki metamorfik kayaçlardan türemiştir. Sedimentler içindeki uranyumun kaynağı yüksek miktarda uranyum içeren metamorfik kayaçlar ve tüflerdir. Kasar, Ecinlitaş, Çetinbaş, Topallı, Uğurlu (Tomaşa) ve Kayran sektörleri başlıca çalışma alanlarıdır. Cevherleşme bu bölgelerdeki kumtaşları ve konglomeralar içerisinde yaygın olarak görülmektedir. Cevher minerallerini ve alterasyon ürünlerini belirlemek amacıyla X-ışını difraktometre ve SEM/EDS analizleri yapılmıştır. Sedimentler içerisinde torbernit [Cu(UO2)2(PO4)2·10H2O], meta-torbernit [Cu(UO2)2(PO4)2·8H2O] ve meta-otünit [Ca(UO2)2(PO4)2·6H2O] gibi uranyum mineralleri ile birlikte jarosit ve klorit-kaolinit gibi alterasyon mineralleri belirlenmiştir. Makroskobik torbernit ve otünit kumtaşları ve konglomeralar içerisinde yeşil ve sarı yeşil kristalleri ile çıplak gözle görülürken, mikroskobik otünit kristalleri kumtaşı ve konglomeralar içerisindeki gözeneklerde saçınmış halde ultraviyole ışık altında kolaylıkla görülebilir. Sedimentler içinde uranyum tenörü değişken olup, genellikle düşük ile orta derecededir (% 0,01 ile % 0,4 U3O8). Bununla birlikte, demirce zengin sedimentlerde bu değer % 1,06'ya kadar çıkmaktadır. Genel olarak bakıldığında, sedimentlerdeki uranyum zenginleşmesinin kayaçtaki demir miktarı ile ilişkili olduğu görülmektedir. Bu nedenle, demir oksitlerin ikincil uranyum fosfatların çökeliminde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Sığ yeraltı sularında (2 ile 6 m), nötür'e yakın pH değerleri (6,1-6,7) ve oksitli koşullar (Eh=119 ile 275 mV) görülmektedir. Sular genellikle Ca-Na-Mg-HCO3 tipindedir. Kalsit, anhidrit, jips, bakımından doygunluk değerinin altındaki bu sular, hematit, götit, illit, kaolinit, korendon diyaspor, böhmit, jipsit ve kuvars bakımından doygunluk değerinin üzerindedir. Bu durum sığ yeraltı sistemindeki esas hidrokimyasal sürecin silikat ayrışması olduğunu göstermektedir. Uranyum fosfat içeren sedimentlerle kontak halinde olan yeraltı suları 1,71 ?g/l ile 23, 97 ?g/l arasında değişen düşük uranyum içeriğine sahiptir. Yeraltı sularındaki uranyum ile fosfor arasında görülen mükemmel korelasyon sudaki çözünmüş uranyumun, uranyum fosfatlarla ilişkili olduğunu göstermektedir. Yeraltı sularındaki düşük uranyum konsantrasyonları, oksitli akifer kayacı içerisindeki uranyum fosfat minerallerinin nötre yakın koşullardaki düşük çözünürlüğündendir.
Özet (Çeviri)
The Köprübaşı (Manisa) uranium deposit is one of the largest uranium deposits in Turkey. The deposit is hosted in Neogene fluvial sediments which consist of sandstone and conglomerate interlayered with siltstone, claystone and mudstone. Sediments were largely derived from metamorphic rocks adjacent to the basins of deposition. The metamorphic rocks and tuffs containing high U content are considered to be the sources of the uranium ore in the study area. There are six main districts at the Köprübaşı. These are Kasar, Ecinlitaş, Çetinbaş, Topallı, Uğurlu (Tomaşa) and Kayran. The sandstones and conglomerates are the most widespread sediments in these districts and host the majority of the U ore. X-ray diffraction (XRD) and scanning electron microscopy (SEM) with energydispersive X-ray spectroscopy (EDS) analysis were used to identify the ore minerals and associated alteration products. The uranium minerals are torbernite [Cu(UO2)2(PO4)2·10H2O], meta-torbernite [Cu(UO2)2(PO4)2·8H2O] and metaautunite [Ca(UO2)2(PO4)2·6H2O], whereas jarosite and chlorite-kaolinite are the main alteration minerals of the host sedimentary rocks. Macroscopic torbernite and autunite can be easily seen with the naked eye as green and yellow-green crystals within conglomerate and sandstone. In addition, microscopic autunite crystals can be seen under ultraviolet light as disseminated in the pore of conglomerate and sandstone. The uranium ore grade of the sediments varies widely, but is generally low to medium grade (0.01 to 0.4 U3O8 %). However, samples from the iron-rich sediments show elevated U3O8 values as much as 1.06 %. The enrichment of uranium in the sediment seems to be related with increasing Fe content. Presumably, Fe oxides play a significant role in the precipitation of the secondary uranium phosphates. Groundwater samples from well located at shallow depths (2 to 6 m) show near neutral pH values (6.2-6.7) and oxidizing conditions (Eh=119 to 275 mV). They are mostly characterized by Ca-Na-Mg-HCO3. All samples are undersaturated with respect to calcite, anhydrite, and gypsum. On the other hand, they are saturated with respect to hematite, goethite, illite, kaolinite, corundum, diaspor, boehmit, gibbsite and quartz. This indicates that the main hydrogeochemical process is weathering of the silicates in the shallow groundwater system. The ground waters kept in contact with sediments containing uranium phosphates show low U content in the range 1.71 to 23.97 ?g/l. The excellent correlation coefficient between U and P indicates the dissolved uranium in waters would be associated with uranium phosphates. The low U concentrations in groundwater samples is due to low solubility of stable U(VI) phosphate minerals under near neutral conditions in the oxidizing host rock aquifer.
Benzer Tezler
- Salihli'nin (Manisa) beşeri ve ekonomik coğrafyası
Salihli's (Manisa) human and economical geography
HASAN OZAN BAŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
CoğrafyaSelçuk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AYHAN AKIŞ
- Manisa yöresinde neonatal buzağı ishalleri üzerine etiyolojik araştırmalar
Etiological investigations on neonatal calves in Manisa region
DURSUN BAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Veteriner HekimliğiAfyon Kocatepe Üniversitesiİç Hastalıkları (Veterinerlik) Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURAN CİVELEK
- Manisa il ve ilçelerinde yetiştirilen susam çeşitlerinin; dağılımı ve mevcut durumunun araştırılması
Investigation on the distribution of sesame variety and current status of sesame production in mani̇sa province
MELTEM ÜMMETOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
ZiraatCelal Bayar ÜniversitesiTarımsal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TUNCER TAŞKIN
DR. A.ŞEMSETTİN TAN
- Manisa'da beylikler ve Osmanlı dönemi yapılarında devşirme malzeme (Spolia) kullanımı
Spolia use in Manisa beylik and Ottoman period buildings
HİLAL AKTUR