Bursa ve çevresindeki Bizans dini mimarisi
Byzantium religious architecture in and around Bursa
- Tez No: 234295
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. YALÇIN KARACA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Sanat Tarihi, Architecture, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 303
Özet
Marmara Bölgesi'nin önemli kentlerinden biri olan Bursa, ilkçağlardan günümüze kadar birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış ve büyük kültürlerin beşiği olmuştur. Asya ile Avrupa arasındaki bir bölgede olması nedeniyle, hem Asya hem de Avrupa kültüründen etkilenen Bursa'da Hitit, Frig, Lidya, Pers, Roma, Bizans ve Osmanlı kültürleri derin izler bırakmıştır.Bu zengin kültürün bir bölümünü oluşturan Bursa ve çevresindeki Bizans Dini Mimarisi'nin araştırıldığı bu çalışma; yöredeki Bizans kiliselerini saptayabilmek, yapıların gerek plan ve mimari, gerekse süslemeleri bakımından incelenerek belli bir çerçeveye oturtulmasını sağlamak ve günümüzdeki durumlarını tespit edebilmek amacını taşımıştır.Bu amaçlar doğrultusunda yaptığımız çalışma sonucu; Bursa ve çevresinde Bizans Dönemi'ne ait bizim tespit edebildiğimiz 17 kilise incelenmiştir. Bu yapıların biri Büyükorhan, ikisi Gemlik, yedisi İznik, altısı Mudanya ve biri Nilüfer ilçesinde inşa edilmiştir. Bir kısmı temel seviyesinde de olsa günümüze gelebilen 12 yapı çalışmamızın sınırlarını oluşturmuştur. Günümüze gelemeyen beş yapı kaynaklarda ulaşabildiğimiz ve yerinde yaptığımız araştırmalarımız sonucu elde ettiğimiz bilgiler doğrultusunda tanıtılmaya çalışılmıştır.Konumuz kapsamına giren kiliselerin ayrıntılı arazi çalışmaları yapılarak plan çizimleri gerçekleştirilmiştir. Görsel zenginlikle desteklenerek detaylı anlatımlarla tanıtılan kiliselerin son durumları ortaya konulmuştur.Bölgedeki kilise yapılarının plan tipolojisi; nef sayısı, üst örtü ve taşıyıcı sistemlerine göre sınıflandırılmıştır. Tipolojik olarak; bazilikal, kiberium, haçvari kubbeli ve kapalı yunan haçı olmak üzere dört ana plan tipinde inşa edildikleri ortaya çıkartılmıştır. Bölgede plan tipini belirleyebildiğimiz 17 kiliseden; altısı bazilikal, ikisi kiberium, ikisi haçvari kubbeli ve altısı kapalı yunan haçı planlı kiliseler grubuna girmektedir. Araştırmalarımız sonucunda bir yapının plan tipi tespit edilememiştir.Bursa ve çevresi IV. yy.'dan itibaren Hıristiyanlar için önemli yerleşmelerden biri olmuştur. İnancı gereği kurtuluşu ibadette arayan Hıristiyan halk yönetimin de desteği ile birlikte, daha çok yerleşim birimlerinde yapılan kiliselerin yanısıra en ücra noktalara kadar manastırlar da inşa etmişlerdir. Yüzlerce yıldır kendi kaderi ile baş başa kalan merkez ve kırsaldaki Hıristiyanlara ait mimari eserler, geçen zaman içerisinde doğal afetler ve hazine arayıcılarının tahriplerine rağmen bir kısmı temel seviyesinde de olsa günümüze ulaşmayı başarmışlardır.Bizim için Bizans Sanatı ve onun ürünü olan mimari eserlerinin önemi bizimde üzerinde yaşadığımız topraklarda vücut bulmasıdır. Sanat Tarihi açısından önemi ise İslam Sanatı ile birlikte Ortaçağ'a damgasını vuran bir sanat olmasıdır.Bugün bize emanet edilmiş olan bu kültürel mirasın, son zamanlarda hız kazanarak devam eden lisansüstü tezlere konu olmasının yanı sıra bu eserler üzerinde kazı ve restorasyon çalışmalarının yapılması da Türkiye'de Bizans Sanatı'na hak ettiği değerin verildiğinin bir göstergesidir.
Özet (Çeviri)
Bursa, one of the oldest and the most important cities of Mediterranean Region, has hosted many cultures and civilizations throughout the history. The city is located in an area between Asia and Europe. Many civilizations such as Hittites, Phrygian, Persian, Roman, Byzantine and Ottoman have left permanent marks on the city. Therefore it bears both Asian and European influences.This study was carried out in Bursa and its environs in order to determine the Byzantium religious architecture in and around Bursa. We examined the plan types and architectural features of these Byzantium churches and their present situations.We studied seventeen Byzantium churches in total; one was in Büyükorhan, two were in Gemlik, seven in İznik, six in Mudanya, and one in Nilüfer. Of them, we studied twelve churces in detail and gave brief description about five churches due to restricted information and literature.Plan drawings of the churches ware made after a careful fieldwork study. The present situation of the churches were determined, drawn and enriched using visual aids.The plan typologies of the church structures were made according to the number of nefs, outer cover and supporting systems. Typologically they were built in basilica, ciborium, cross-shaped domes and Greek cross types. Of the seventeen churches we studied six were of basilical type, two of ciborium, two of cross-shaped domes and six of Greek Cross type. We failed to determine the plan type of one building.Bursa and its environs have always been an important settlement place for Christians since the 4th century. They built numerous churches and chapels in any place they lived in and monasteries in out of sight places. Many of these buildings have been either totally or partially destroyed throughout the time and only few have survived.The importance of Byzantium art and its architectural works for us is that they are a part of our culture. They are also important in terms of art history shedding light on the architecture of dark ages. Recently similar studies are being carried out to bring to light the Byzantium art and architecture in Turkey, an effort worthy of praise.
Benzer Tezler
- Gölyazı Aziz Konstantin Manastır Kilisesi
Golyazi St. Constantin Monastery Church
OSMAN ALTUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. S. YILDIZ ÖTÜKEN
- 14. yüzyıl Akdeniz'inde üç İslam hanedanlığı üç külliye
Three Islamic dynasties and three foundations in the Mediterranean of the 14 th century
ÖZLEM TÜRKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Sanat TarihiAkdeniz ÜniversitesiAkdeniz Ortaçağ Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILDIRAY ÖZBEK
- Tirilye, Eskipazar caddesi koruma önerileri
Tirilye, protection recommendations of Eskipazar street
MERVE DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELVAN EBRU OMAY POLAT
- İznik'te İsmail Bey Hamamı restorasyon projesi
The Restoration project for İsmail Bey Bath in İznik
AYŞE KANTARCIOĞLU(AKYIL)
- Bursa ve çevresindeki Post-Bizans Dönemi kiliseleri
Post-Byzantine Churches in and around Bursa
MEHMET POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sanat TarihiTrakya ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZKAN ERTUĞRUL