Kadıköy Taşköprü Caddesi Mezarlığı (Batı yönündeki 19. yüzyıl mezar taşlarının sanat tarihi açısından değerlendirilmesi)
Kadiköy Taşköprü Lane Graveyard (Evaluating the 19th century tambstones on the west side in terms of history of art)
- Tez No: 249545
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE ÖRCÜN BARIŞTA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Sanat Tarihi, Taşköprü Caddesi, Mezar Taşı, 19. Yüzyıl, Süsleme, History of Art, Taşköprü Lane, Tambstone, 19th Century, Adornment
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Sanatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 403
Özet
İslamiyet öncesi dönemden başlayıp, günümüze kadar gelen mezar taşı geleneği en olgun örneklerini Osmanlı Dönemi'nde vermiştir. Türk süsleme sanatı içinde önemli bir yere sahip olan mezar taşları her dönemin kendi içindeki beğeni ve üslubunu yansıtan örnekler olarak dikkati çekmektedir. Kadıköy Taşköprü Caddesi Mezarlığı (Batı Yönündeki 19. Yüzyıl Mezar Taşlarının Sanat Tarihi Açısından Değerlendirilmesi) isimli çalışmada mezar taşı tipleri ve süslemeleri incelenmiş; dönem üslubunun mezar taşları üzerindeki etkilerinin ortaya konması amaçlanmıştır.Mezarlığın incelenen bölümünde 114 tane mezar tespit edilmiştir. Mezarlar kendi içinde toprağa gömülü mezar, kapak taşlı mezar ve sembolik lahit olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. Bu gruplar içinde yer alan mezar taşları erkek baş taşı, kadın baş taşı ve ayak taşı olmak üzere üç alt gruba ayrılmıştır. Bu taşlar kendi içlerinde gövde tipi, başlık ve tepelik formuna göre tasnif edilmiştir. Buna göre erkek baş taşları kendi içinde 4, kadın baş taşları 9, ayak taşları 8 alt gruba ayrılmıştır. Nesneli bezemeye de konu olan başlıklar ayrı bir başlık olarak ele alınmış ve 12 farklı tipte başlık tespit edilmiştir. Kavuk, sarık, fes, hotoz gibi daha önceki yüzyıllarda da kullanılan başlıkların yanı sıra dönemin sanat anlayışı ile şekillenen başlıklar da görülmüştür. Başlık ve formlarına göre ayrılan mezar taşları üzerinde yer alan süslemeler bitkisel bezeme, nesneli bezeme, geometrik bezeme, anlamsal yükü olan bezeme ve yazılı bezeme olmak üzere beş gruba ayrılmıştır. Bitkisel bezeme içinde gül, lale, nergis, mimoza, kır çiçekleri, buhur-i Meryem, asma, gül ağacı, hurma, servi, üzüm nar, kayısı, incir, akantus yaprağı ve yaprak motifleri kullanılmıştır. Nesneli bezeme kase, perde, kurdele, takı, inci, sepet, kandil, istiridye, bereket boynuzu, sikke, sehpa ve mimari ögeler kullanılmıştır. Geometrik bezemede ışınsal düzenlemeler, ay-yıldız ve çarkıfelek motifi görülmektedir. Anlam yükü olan bezemeler içinde ise yeniçeri işaretleri ele alınmıştır. Mezar taşlarının kitabelerini oluşturan yazılı bezemede ise sülüs veya talik hat ile yazılmış kitabeler, yatay ya da diyagonal eksende yerleştirilmiştir.Bu gruplamalardan yola çıkarak mezar taşlarının zengin bir gövde ve başlık tipolojisine sahip olduğu tespit edilmiştir. Gerek formları, gerekse süslemede kullanılan motifleri ile toplumun her alanında gördüğümüz batılılaşma hareketleri mezar taşları üzerinde de etkin olmuş ve her bir mezar taşı dönemin sanat anlayışını yansıtan örnekler olarak dikkati çekmiştir.
Özet (Çeviri)
The tradition of headstones has shown the most unique examples in the Ottoman era since before Islam. The tambstones have their own style in their periodic scale. In the thesis called Kadıköy Taşköprü Lane Graveyard (Evaluating the 19th Century Tambstones on the West Side in terms of History of Art), the adornment of the tambstones were examined and the genre of the era on the tambstones were meant to be exposed.In the examined part of the graveyard, 114 graves were located. The graves were separated into 3 main groups; intermented, with ledger and tomb style. There are 3 subdivisions as Male Headstones, Female Headstones and footsones. The stones were classified as body, head and cap stone. According to that the male headstones have 4, female headstones have 9 and footstones have 8 subdivisions. Object adornment has been classified separately by itself and in total there are 12 different types of cap stones analyzed. Besides quilted turban, turban, fez and crest, periodical artistic concepts can be observed. The adornments are botanic, object, geometric, spiritual and calligraphy. We can see rose, tulip, daffodil, mimosa, wild flowers, cyclamen, grape, rose tree, betel nut palm, coin, end table and architectural element. Radial arrangements, star-crescent and wheel of fortune patterns were found. Spiritual patterns consists of Janissary signs. The epigraphs on the headstones are written in sülüs and talik style, horizontal and diagonal.Based on the facts, it?s detected that the tambstones have a rich typology of cap stones and bodies. Whether of forms and adornments applied, we can observe the artistic westernation movement on the tambstones. Each one of them has a unique reflection of its term and attracks attention.
Benzer Tezler
- Kadıköy Taşköprü Caddesi Mezarlığı (Batı yönündeki 18. yüzyıl mezar taşlarının sanat tarihi açısından değerlendirilmesi)
Kadiköy Taşköprü Lane Graveyard (evaluating the 18th century tambstones on the west side in terms of history of art)
SELMA GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Sanat TarihiMarmara ÜniversitesiTürk Sanatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE ÖRCÜN BARIŞTA
- Socio-economic and outcomes of transformations in city centres: The pedestrianisation of Kadiköy Historic Centre
Kent merkezleri̇ndeki̇ dönüşümün sosyo-ekonomi̇k ve mekansal sonuçlari: Kadiköy Tarihi Çarşı yayalaştirma örneği̇
İREM SELÇUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
MimarlıkYeditepe ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE DİLEK DARBY
- Kadıköy İlçesi'ndeki semt parkları ve sahil dolgu alanlarından kullanıcıların memnuniyet derecelerinin değerlendirilmesi
The appraisement of user satisfaction from filling shore areas and city parks in Kadıköy
PINAR SIVALIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LALE BERKÖZ AKKAL
- Kadıköy-Tuzla arasındaki kıyı bölgesinin jeomorfolojisi, değişimi ve gelişimi
Geomorphologic features of the coastal region between Kadıköy and Tuzla and changes in that area
BERRAK KAFESOĞLU SANDIKÇIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Coğrafyaİstanbul ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. T. AHMET ERTEK
- İstanbul Kadıköy-Kartal (KM 3+500 ile KM 8+000) metro çalışmasının jeoteknik özelliklerinin incelenmesi
Geotechnical investigation of Istanbul Kadıköy- Kartal (KM 3+500 ile KM 8+000) metro tunnel
SEVİNÇ SELÇUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Jeoloji MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiJeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ÖZÇELİK