İkiztepe Tunç Çağı topluluğunda element analiziyle beslenme yapısının belirlenmesi
The determination of nutritional model of İkiztepe Bronze Age population by element analysis
- Tez No: 257564
- Danışmanlar: PROF. DR. YILMAZ SELİM ERDAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Eser element, Ba/Sr oranı, Sr/Ca oranı, sosyal statü, sütten kesme, diagenesis, Trace elements, Ba/Sr ratio, Sr/Ca ratio, social status, weaning, diagenesis
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 224
Özet
Bu çalışmada Bafra'da (Samsun) bulunan İkiztepe Erken Tunç Çağı III mezarlığındanele geçen insan topluluğunun beslenme yapısını belirlemek amacıyla, bu kalıntılardan90 bireyde temel ve eser element analizleri yapılmıştır. İnsan iskeletlerine ek olarak,beslenme yapısını çözümlemek için 10 adet hayvan örneği ve gömü sonrası değişimlerintespit edilebilmesi için kemiklerin çıkmış olduğu katmanlardan alınan üç toprak örneğinide analiz edilmiştir.İkiztepe topluluğu genelinde Ca/P oranı % 2,27 ± 0,20 olarak belirlenmiştir. Elde edilenbu değer referans değeri olan % 2,16 ile karşılaştırıldığında, İkiztepe insan kemiklerindegömü sonrası değişimlerin oluştuğu sonuçuna varılmıştır. Bu değişimden en yüksekoranda etkilen grubu % 2,42 ± 0,39 değeriyle bebekler oluşturmuştur. Analizleriyapılan diğer elementlerin toprak ve modern kemikteki miktarları kemik külündeki miktarlarıile karşılaştırılmıştır ve gömü sonrası ne yönde değiştikleri saptanmaya çalışılmıştır.Yapılan karşılaştırmalarla Mg, Al, Si, K, Mn, Fe, P ve Ca elementlerikontaminatif elementler olarak sınıflandırılmıştır. Buna zıt olarak V, Cu, Zn, As, Se, Sr,Mo, Cd, I, Ba ve Pb elementleri diyetin gösterge elementleri olarak ortaya çıkmıştır.İkiztepelilerin höyüğün konumuyla ilişkili olarak çevrelerinde bulunan besin kaynaklarındanne oranda yaralandıkları dolayısıyla nasıl bir beslenme modeline sahip oldukları,log Ba/Sr oranına ve çeşitli elementlerin arasındaki ilişkiye bakılarak tespit edilmeyeçalışılmıştır. Analizler sonucu elde edilen log Ba/Sr oranı, İkiztepelilerin daha çok karasalbesinleri diyetlerine kattıklarına, karasal besinlerden daha az olmak kaydıyla, yerleşiminhemen kenarında yer alan Karadeniz ve Kızılırmak'tan sağladıkları su ürünlerinede yöneldiklerine işaret etmiştir. Çinkonun kalsiyum ve kadmiyumla arasındaki ilişkininancak tahılların varlığında antogonist olması, tahılın İkiztepelilerin beslenmesindeönemli bir noktada olmadığını ortaya koymuştur. İkiztepe'nin sahip olduğu bu beslenme modeli ile Anadolu'nun tarıma dayalı diğer Tunç Çağı yerleşimlerinden farklılaştığıtespiti yapılmıştır.Arkeolojik bulgularında işaret ettiği sosyal statü farkının İkiztepelilerin diyetine ne ölçüdeyansıdığı analizleri yapılan elementlerin cinsiyetler arasındaki dağılımları çalışılaraktespit edilmiştir. Yapılan karşılaştırmalar sonucunda kadınların daha çok bitkisel vesu ürünlerine dayılı beslemeye sahip oldukları, buna karşın erkeklerin ağırlıklı olarakkarasal kökenli hayvansal proteinlerle beslendiği ortaya çıkmıştır.İkiztepe bebek ve çocuk kemiklerinde Sr/Ca ve diyet Sr/Ca oranları tespit edilerek büyüme-gelişme dönemindeki bu bireylerin beslenme modelindeki değişime bakılmıştır.Bebeklerin diyetlerine ek gıdaların yaklaşık 1 ile 1,5 yaş arasında girdiği, sütten kesilmeyaşlarının ise 2 yaş civarı olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, fundemental and trace element analyses were done on 90 human bonesfrom the Early Bronze Age III necropolis in İkiztepe, which is located in Bafra (in theProvince of Samsun) in order to determine nutritional model. In addition, analyses werecarried out to determine the basic and trace element contents of ten animal bones andthree soil samples taken from the sediment from which the bones were excavated inorder to identify changes after burial.The Ca/P ratio was found to be 2.27% ± 0.20 in the overall İkiztepe population. Whenthis value was compared with the reference value of 2.16%, it was concluded that therewere postmortem changes on the human bones from İkiztepe. The most severelyaffected group from these changes were the infants with a value of 2.24% ± 0.39. As forthe other analyzed elements, a comparison was made between their amount in the soiland modern bones and the amount found in bone ashes in order to determine thechanges that occur on them. These comparisons indicate that Mg, Al, Si, K, Mn, Fe, P,and Ca were classified as contaminative elements. In contrast, V, Cu, Zn, As, Se, Sr,Mo, Cd, I, Ba, and Pb were identified as representative elements of diet.With regard to the question of the way that the İkiztepe population made use of thenutrition sources in the vicinity of the mound, and therefore the dietary model of thispopulation, an investigation of the log Ba/Sr ratios and the relationship between variouselements was made. The log Ba/Sr ratios obtained from analyses indicated that theİkiztepe people used mainly terrestrial food sources and that they preferredcomperatively less fresh water sources from Kızılırmak (Halys) and marine sourcesfrom the Black Sea than terrestrial food. Considering that zinc displays an antogonisticrelationship with calcium and cadmium only in the presence of cereals, it was concludedthat cereals did not play a significant role in İkiztepe people?s nutrition. This dietary model in İkiztepe distinguished it from the other Bronze Age settlements acrossAnatolia, which were mainly agrarian.To determine the extent to which the differences in social status were reflected in thediet of the İkiztepe population, an investigation of the distribution of the analyzedelements between the sexes was made as well as evaluating clues from archaeologicalfindings. As a result of the comparisons made, it was found that females had a dietbased primarily on plant and water/marine sources, whereas males made greater use ofterrestrial animal protein sources.In order to identify possible changes in nutritional model of the child and infantpopulation of İkiztepe was attained by examining the bone Sr/Ca and diet Sr /Ca ratiosof these individuals at different developmental stages. The age for infants to beintroduced to nutrients in addition to mother?s milk were determined as varyingbetween 1 and 1.5 years. The weaning age was identified as approximately 2 years.
Benzer Tezler
- Eski insan topluluklarında stres göstergelerinin incelenmesi: İkiztepe ve Tasmasor örnekleri
Examination of stress indicators in the ancient human populations: The examples of İkiztepe and Tasmasor
ALİ METİN BÜYÜKKARAKAYA
Doktora
Türkçe
2011
AntropolojiHacettepe ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILMAZ SELİM ERDAL
- Resuloğlu iskeletlerinde diş varyasyonları
Dental variations in Resuloğlu skeletal population
AYŞEGÜL ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Antropolojiİstanbul ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DERYA ATAMTÜRK DUYAR
- Crop processing in the Early Bronze Age houses of İkiztepe: Identification and analysis of archaeobotanical remains
İkiztepe Erken Tunç Çağı evlerinde ekin işleme: Arkeobotanik malzemenin tanımlanması ve analizi
CEREN ÇİLİNGİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2009
ArkeolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiYerleşim Arkeolojisi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EVANGELİA PİŞKİN
- İkiztepe İlk Tunç Çağı mezarlık buluntularının sosyokültürel açıdan değerlendirilmesi (metin)
The sociocultural evaluation of the İkiztepe Bronze Age cementery finds
NURAN DOĞAN SALAR