Elazığ/Tepecik Ortaçağ iskeletlerinin paleodemografik açıdan değerlendirilmesi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 25987
- Danışmanlar: PROF. DR. ERKSİN GÜLEÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1993
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fizik ve Paleoantropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
119 ÖZET Bu araştırmada, Elazığ ilinin Altınova ilçesinde yer alan Tepecik Höyük Kazısı'ndan ele geçen ve 13-14. yüzyıllarda yaşamış olan bir Ortaçağ toplumunun, paleodemografik analizi yapıldı. Geniş bir seriyi oluşturan Tepecik iskeletlerinin yaş ve cinsiyet belirlemeleri son dönemlerde geliştirilen yöntemlere göre yapılmıştır. İncelemesi yapılan Tepecik toplumu 828 bireyle temsil edilmektedir. Bunun 202'si erkek, 241 kadın, 95'i bebek ve 116'sı çocuk olmak üzere 654'ünün yaş ve cinsiyetleri belirlenmiştir. Geri kalan 73 erkek ve 66 kadının sadece cinsiyetleri, 22'sinin ise yaşı belirlenebilmiştir. Çok tahrip olmuş 1 3 bireyde erişkin olmaları dışında hiç bir belirleme yapılamadı. Yapılan paleodemografik analizler sonucunda, bu populasyonun çocuk ölümlerinin 0-5 yaşlarında çok yüksek olduğu bulunmuştur. Çocuk ölümleri kendi içinde değerlendirildiğinde, 0-15 yaş grubunda ölümlerin % 66.80'ini 0- 5 yaş aralığındaki bireyler oluştururken, 0-5 yaş grubundakilerin % 24.5'ini O- î yaşındaki bebekler teşkil etmektedir. 0-5 yaş grubunda yaygın olarak porotic hyperostosîs'e rastlanmıştır. Bu patolojik lezyon makroskobik olarak kolayca görülebilmektedir. Ayrıca dişlerde beslenme bozukluğundan ileri hypoplasia izlerine de rastlanmıştır. Bu hastalık belirtilerinin 0-5 yaş grubundaki ölümlerin artışına neden olduğu düşünülmektedir. Daha sonraki yaş gruplarındaki ölümlerde bir azalma olduğu gözlenmiştir.120 Toplumun yaş ortalaması, çocuklarla birlikte hesaplandığında 25.5 yıl bulunmuştur. Sadece erişkinlerin ortalama yaşama süresi (15 yaşın üstü) 41.5 yıl iken, kadınlar için 41, erkekler için 42 yıl olarak belirlenmiştir. Kadınlarda ölümler 30-35 ve 50-55 yaşlan arasında, erkeklerde 45 ile 50 yaşlarında yoğunlaşmaktadır. Her iki cinsiyetin birlikte değerlendirilmesi sonucu, ölümler 20-25 ve 45-55 yaşlarında yoğunlaşmıştır. Hazırlanan yaşam tablosundan, doğumdaki yaşam beklentisi 27.23 yıl, erişkinlerin birlikte değerlendirilmesiyle 10 yaşındaki yaşam beklentisi 29.82 yıl olarak hesaplandı. Kadın ve erkeklerin ayrı ayrı hazırlanan yaşam tablolarına göre, 1 5 yaşından itibaren kadınların yaşam beklentisi 26.59, erkekler ise 1 5 yaşında 27.96 yıl yaşama şansına sahip. Populasyonda erkek ve kadın oranına bakıldığında, kadın nüfusunun daha fazla olduğu belirlenirken, birbirlerine oranlandığında, 1 erkek / 1.11 kadın bulunmaktadır. Ayrıca her 10 erişkin bireye karşılık yaklaşık 5 çocuk Ölümü gerçekleşmiştir. Populasyonun %30'u 15 yaşma gelmeden ölen bireylerden oluşurken, Tepecik'te belirlenen çocuk ölüm oranlarının, 1991 yılında Elazığ ili Baskil ilçesinde bebek ölümleri üzerine yapılan bir çalışmadan elde edilen değerlerle yakın oluşu dikkati çekicidir. Bu durum, günümüzde bile çocuk ölümlerinin bir hayli yüksek olduğunun bir göstergesidir. Tepecik toplumunun paieodemografik sonuçlan Anadolu'nun diğer Ortaçağ toplumlarıyla karşılaştırıldığında, Ikiztepe ve Arslantepe'den sonra bebek ve çocuk ölümleri açısından en iyi konumda olan toplum olarak121 belirlenmiştir. Tepecik toplumunun ortalama yaşam süresi Doğu Anadolu'da yer alan diğer Ortaçağ toplumlarından olan Dilkaya'ya oranla daha düşük çıkarken, Değirmentepe insanlarından daha uzun süre yaşadıkları söylenebilir. Anadolu'nun çeşitli dönemlerindeki ortalama yaşam süresi incelendiğinde, Neolitik dönemde ortalama yaşam süresi 30.22'den başlayarak, Kalkolitik'te 32.2, Bakır çağ'ında 32.8, Tunç dönemi 35.7, Demir çağ'ı 37.5, Helenistik dönemde 41.34' e yükselmektedir. Kronolojik bir sıralamada değerlendirilen Anadolu toplumları, Tepecik populasyonunun da yer aldığı Ortaçağ'da 39.26 ortalama yaşam süresiyle Helenistik dönemden sonra bir düşüş kaydetmektedir. Bu düşüşün nedenleri arasında Ortaçağ' da beslenme yetersizliği, savaşlar ile birlikte sıtma ve epidemik hastalıklar yaygın olarak yer almaktadır. Anadolu'nun eski toplumlarının paleodemografisinin kronolojik bir sıra içerisinde sunulabilmesi için, bu konuda daha çok araştırma yapılması gerekmektedir. Bunun için de arkeolojik kazılardan, arkeolog ve antropologların işbirliği içerisinde topladıkları materyal bir bütünlük içerisinde değerlendirilmelidir. İleride yapılacak bu tür araştırmalar Eski Anadolu toplumlarının nüfus gelişimine ilişkin bilgiler sağlarken, elde edilecek verilerin demografi tarihine de katkı sağlayacağı kanısındayız.
Özet (Çeviri)
122 SUMMARY This investigation involved the study of population from the Î3 to 14 century which was excavated at the site of Tepecik Höyük located in the district of Altmova and the province of Elazığ. The age and sex of this large set of skeletons from Tepecik was determined by using recently developed methods. Paleodemographic analysis of the Tepecik population which con-sisted of 828 individual revealed that 202 were male, 241 female, 95 were babies and 1 16 children. The age and sex of 654 individual was determined, of the remainder only the sex of 73 males and 66 women was determined and 1 3 individual were so severely damaged that a proper evaluation could not be made. The result of the paleodemographic analysis showed that child deaths in the population was very high between 0-5 years. When child deaths alone were assessed it was found that of those that died between the age of 0-5, 24.5 percent -were of 0-1 years of age. In this age group porotic hyperostosis was widespread. Such diseases as malaria, irregularties in death which bring about anemia result in iron deficiency causing the formation of a porotic structure on the skull (it has a sponge like decayed appearence). This pathology can easiy be observed in a macroscobic manner. Also traces of hypoplasia of the teeth resulting from abnormalities in diet were discovered. Signs of this illness is thougth to be responsible for the increase in death in the 0-5 years age groups. A decrease was observed in death of ol-der age groups. The mean age of the population including children when calcu-lated was found to be 25.5 years. The mean life span of adults {ol-der than 1 5 years) was 41.5 for women and 42 for men. The grea-test number of deaths for123 women took place between the age of 30-35 and 50-55 for men the frequency of deaths has greatest between 45-50. From the life span table that was devised, life expectancy at birth was estimated to be 27.23 years. When evaluated including a-dults, life expectancy at 10 years was calculated to be 29.82 years. From the life span tables constructed separetaiy for men and women the life expectancy of women from 1 5 years onwards was 26.56 ye-ars whereas men there lucky enough to have a life expectancy from 1 5 years onwards of 27.96 years. When we look at the ratio of men and women in the popu-lation, it was found that there were greater numbers of women. When ratios where calculated it was found that for every one man there are 1.2 women. Also for every on adult individual 5 child death took place. 30 % of the population consisted of individual who died before reaching Î 5 years of age. What is of great significance is the ratio of child deaths at Tepecik, which are very similar to those of a study on child deaths in the province of and district of Baskil in 1991. This means that even in contemporary society not enough importence is plased on child deaths. When the Tepecik population is compared to other middle age Anotolian population. Paleodemographicly it is in a good position in terms of baby and child deaths, and is second only to îkiztepe and Arsiantepe The average lifespan in the Neolithic period is 30.22. We than see a gradual rise from 32.2 in Kalkolithic, 32.8 in the Copper Age, 35.7 in the Bronz Age, 37.5 in the Iron Age to 41.34 in the Heienistic period. The average life span of the middle age Tepecik population is 39.26. Thus we see a decline in average life span after the Helenis-tic period. Reasons for this decline in the middle age include insufficient diet, malaria and ?widespread prevelance of epidemic illnesses. it is thought that the frequency124 and extent of -wars in this period are also responsible for the fall in the average life span. In order for the paleodemography of old population of Anatolia to be listed choronologically, research in this area must be speeded up For this reason archaeologist and anthropologist must cooperate and assess all the materials obtained from archeoiogic excavation as a whole. Future research should be directed at providing information about how old Anotolian population evolved. Such data will be extremely beneficial for future research in this area.
Benzer Tezler
- Eski Anadolu toplumlarında Calcaneus Spur anomalisinin paleoantropolojik analizi
Palaeoanthropological analysis of the Calcaneus Spur anomaly from the ancient Anatolian populations
HAKAN YILMAZ
- Tepecik sürtmetaş buluntu topluluğu
Ground stone asemblage of Tepecik
AHMET AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiPrehistorya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVİL GÜLÇUR
- Elazığ-Tepecik Orta Çağ toplumu bebek ve çocuk kafataslarına yansıyan metabolik hastalıklar
Elazig-Tepecik Medieval Society metabolic diseases reflected in infant and child skulls
NİDANUR YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
AntropolojiAnkara ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYLA SEVİM EROL
- East Anatolian red-black burnished ware and central anatolian relations at the end of the 4th and the beginning of the 3rd millennium bc
Doğu Anadolu Kırmızı-siyah açkılı mal ve mö. 4. binyılın sonu ile 3. binyılın başında orta anadolu ilişkileri
HÜLYA ÇALIŞKAN AKGÜL
Doktora
İngilizce
2013
ArkeolojiSapienza Universita di RomaArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MARCELLA FRANGİPANE
- Kol ve bacak kemiklerinden cinsiyet tayini: Tepecik toplumu üzerinde bir inceleme
Sex determination from long bones: A research on Tepecik society
HARUN KUTUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
AntropolojiAnkara ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYLA SEVİM EROL