Topkapı Sarayı Çinili Köşk/Sırça Saray: İşlevi, anlamı ve tarihsel gelişimi
Topkapi Palace Cinili Kosk/Sirca Palace: Its function, significance and historical development
- Tez No: 259951
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NURAN KARA PİLEHVARİAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
Fetihle birlikte cihan imparatoru olarak kabul edilen Fatih Sultan Mehmed'in, başkent İstanbul'da yaptırdığı Topkapı Sarayı'nın günümüze ulaşabilen yapılarından Çinili Köşk, taşıdığı anlam ve işlevi tam olarak bilinmeyen ancak 19. yüzyılın sonuna dek bir prestij yapısı olarak önemini koruduğu dönemin yazılı kaynakları ve arşiv belgelerinden anlaşılan Osmanlı mimarlığında bir daha tekrarlanmamış bir yapıdır.Köşke ait tarihsel süreci ve özgün niteliğini açıklayacak yeterli bilgi ve belge mevcut değildir. Tez çalışmasında bu eksikliği dolduracağı düşünülen yeni bir yöntem denenerek, Osmanlı yazın alanı örnekleri ve devlet yazışmalarında yer alan bilgiler değerlendirilip yorumlanmış, oluşturulan veriler gravür, fotoğraf gibi görsel kaynaklar ile desteklenerek Çinili Köşk'ün yaptırılış amacı, mimari üslubunun anlam ve simgeselliği, tarihsel süreçte Osmanlı saray mimarlığındaki önem ve anlamı açıklanmaya çalışılmıştır.İlk bölümde, Çinili Köşk'ün simgesel ve mekansal önemini ortaya koyabilmek için, Orta Asya saray ve köşk mimarisinin örnekleri Osmanlı sarayları da dahil olmak üzere plan şeması, su ögesi ve çini kullanımı açısından irdelenerek, Çinili Köşk'le olan benzerlikler ve ortak noktalar üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, köşk için yazılmış divan şiirlerine, Osmanlı tarihçelerindeki köşkle ilgili anlatımlara, ilgili arşiv belgelerine ve görsel malzemeye yer verilmiştir. Üçüncü bölümde yapının inşa ediliş nedeni ve mimari biçimlenişiyle ilişkili olduğu düşünülen Fatih Sultan Mehmed'in cihan hakimiyeti düşüncesinin kaynaklarına ve göstergelerine değinilmiştir. Son bölümde, köşkün plan, cephe ve bezeme özellikleri 15. yüzyıldaki özgün halinden bugüne gelene kadar geçirdiği değişimler ikinci bölümde sunulan kaynaklar ve belgelere yapılan atıflar aracılığıyla anlatılmıştır.Çalışmanın sonucunda divan şiirleri ve tarihçelerdeki anlatımlarla köşkün daha önceki dönemden kalma bir yapı kalıntısı üzerine inşa edildiği, özgün halinde önündeki havuzuyla içindeki su oyunlarıyla kubbesi ve içi çinilerle kaplı, İslam öncesi Orta Asya inançlarından beslenmiş Türk İslam saray ve köşk geleneğinin Fatih Sultan Mehmed tarafından yeniden yorumlanmış bir sentezi olduğu görüşüne varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Topkapi Palace Cinili Kosk, which is one of the constructions of Topkapi that survived till today and had been built by Fatih Sultan Mehmed known as the Emperor of the World after the conquest is a unique unrepeated piece of construction in the Ottoman palace architecture, whose significance and function is not fully known but which protected its importance as a building of prestige till the end of the 19th century, as documented by the archival resources.There are not enough information and documentation available which can explain the history and the unique quality of the Kosk. In the thesis a new method has been implemented to overcome this lack of information and data available in samples from literary texts and state correspondenceses was investigated and interpreted, being supported by visual resources such as engravings and photography and thus it was aimed to explain the construction purpose of Cinili Kosk, its symbolism in the architectural style, as well as its significance and meaning in the Ottoman palace architecture.In the first chapter in pursuit of bringing forth the symbolic and spatial significance of the Cinili Kosk, the samples of Central Asian palace and kosk architecture, including the Ottoman palaces, were investigated with respect to the plan schema, the water motif and the tile use, and the similarities and commonalities between these and the Cinili Kosk were highlighted. In the second chapter, divan poetry written for the Kosk, its depictions in the Ottoman history, and archival documents and visual materials regarding the Kosk were also introduced. In the third chapter, the roots and indications of the idea ?Reign of the World? by Sultan Mehmed the Conqueror were discussed as related to the architectural style of the Kosk and the reason why it was built. Then in the final chapter, the features regarding the plan, the facade and the decorational characteristics of the Kosk and the changes it has undergone up until today starting from its authentic state in the 15th century were discussed based on the references made to resources and documents which are represented in the second chapter.As a conclusion, it was argued that the kosk was built on the remains of an earlier building as supported by samples from Divan poetry and depictions in chronicles, and that with its water-based decorations, its tile-covered dome and interior, it was a new synthesis of Turkish Islamic palace and kosk tradition sourcing from Central Asian belief systems, which got re-interpreted by Sultan Mehmed the Conqueror.
Benzer Tezler
- Çinili Köşk Müzesi ve teşhirdeki eserlerin kataloğu
Tiled Mansion Musem and catalog of exhibits
LÜTFİ UĞUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MüzecilikVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN AYTEKİN
- İstanbul Çinili Köşk Müzesi teşhirinde bulunan Kütahya kullanım çinileri ve Çanakkale seramiklerinin kataloglanması
The catalog of the Kütahya tiles and Çanakkale ceramics on display of İstanbul Çinili Köşk Museum
GÖKHAN K. TENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. VEDAT KACAR
- Topkapı Sarayı köşk yapılarından 'Çinili Köşk'ün onarımları üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
ÖMER TAVACIGİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiRestorasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OĞUZ CEYLAN
- Topkapı Sarayı'ndaki su mimarisiyle ilgili yapıların taş tezyinatının desen ve sembolizm yönünden incelenmesi
Ornamentation design of water features in the Ottoman Palace and private garden of the Sultan
LALE YILDIR
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2023
El SanatlarıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA NASUHİ ÇELEBİ
- Topkapı Sarayı resmi toplantı birimlerinin(divan yapıları ve arz odasının) geçirdikleri değişimin araştırılması
Başlık çevirisi yok
GÜL AKDENİZ