Kommunikative formelm im Deutschen und im Türkischen
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 26089
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BATTAL İNANDI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Alman Dili ve Edebiyatı, Dilbilim, German Linguistics and Literature, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1993
- Dil: Almanca
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 243
Özet
234 TÜRKÇE ÖZET: Bu çalışmada dile dayalı bildirişimin, yalnızca tek tek kelimeler ya da bu kelimelerle belli kurallar çerçevesi de üretilen cümlelerle gerçekleşmediği; dillerin söz varlıklarında önemli bir yer tutan ve dilde kalıplaşmış biçimde hasır olarak bulunan deyim, atasözü, kalıp söz v.b. gibi kalıplaşmış kelime guruplarının da bildirişimin gerçekleşmesinde önemli bir payı bulunduğu gerçeğinden hareketle, kalıplaşmış sözcük guruplarının önemli bir bölümünü oluşturan kalıp sözler inceleme konusu olarak seçilmiştir. Dillerin söz varlıklarında kalıplaşmış olarak bulunan, genellikle toplumsal uzlaşmalara dayalı durumlarda ya da bireylerin bazı durumlar karşısındaki duygu, düşünce ve tutumlarım i -fade etmekte kullanılan kalıplaşmış kelime grupları olarak nitelendirilebilecek kalıp sözler arasımda selamlaşma, vedalaşma, kendini ya da birini takdim etme, kutlama, başsağlığı dileme, iyi dileklerini iletme gibi durumlarda kullanılan kalıp sözler, uzlaşmaya dayalı bu gibi toplumsal durumları aşmada ve ilgili toplumun gelenek ve genel geçerleri ile belirlenmiş toplumsal davranış örneğine uygun davranabilmede önemli bir rol oynamaktadır.Bu sözlerin diğer bir bölümünü ise, çeşitli durumları yorumlamada ve bu durumlar karsısında kişilerin tutum ve duygularım ifade etmede kullanılan kalıp sözler oluşturmaktadır. Bu bölümdeki kalıp sözler bir durumu eleştirme, kabul etmeme gibi kişisel tutumların belirtilmesinin yanı sıra; şaşkınlık, öfke gibi duyguların ifade edilmesinde de kullanılmaktadır. Ayrıca diğer kişileri uyarma, azarlama, tehdit etme gibi amaçlarla kullanılan kalıp sözler de bulunmaktadır. Hayır duaları, beddualar, küfürler ve gündelik olayların batıl inançlara dayalı yorumlan ifadelerini kalıp sözlerde bulmaktadırlar. Bu çalışmada, Almanca ve Türkçe'de bulunan kalıp sözler eşzamanlı bir düzlemde karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde iki ya da daha fazla sayıdaki kelimenin bir araya gelerek aklıp söz biçimini alması için geçirdiği kalıplaşma süreci, dilbilimin bir yan alanı olan ve kalıplaşmış kelime bağlantılarını inceleyen deyim bilgisi (Phraseologie) yöntem ve ilkelerine göre açıklanmıştır.236 Kalıp sözleri, deyimler ve atasözleri gibi diğer kalıplaşmış yapılardan ayıran özellikleri daha iyi belirleyebilmek amacıyla kalıplaşmış tüm yapı türlerinin temel özellikleri açıklanmış ve kalıp sözlerin kullanım durumlarına göre bir sınıflandırılması yapılmıştır. Çalışmanın esas bölümünü oluşturan ikinci bölümde, birinci bölümde yapılan sınıflandırma çerçevesinde Almanca ve Türkçe kalıp sözler kullanım durumları içerisinde karşılaştırılarak değerlendirilmiş ve anlambilim (Semantik) ve söz dizimi (Syntax) açısından incelemesi yapılmıştır. Kalıp sözlerin genellikle belirli bazı durumlarda kullanılmaları ve ancak bu durumlar içerisinde değerlendirilebilmeleri, anılan söz gruplarının, dili gösterge-kullanıcı ilişkisi çerçevesinde bir davranış biçimi olarak kabul eden edimbilim/kullanım bilgisi (Pragmalinguistik) yöntemlerine göre incelenmesi zorunluluğunu doğurmuştur. Bu çalışmada kalıp sözler, özellikle edimbilimin belirliyici kuramı olan sözeylem kuramı (Sprechakttheorie) ve dilin işlevlerini belirleyen çeşitli dilbilim kuramları çerçevesi de incelenmiştir.237 Bu çerçevede kalıp sözlerin genellikle dolaylı dil eylemeler ( indirekte Sprechakte) niteliğinde oldukları, iki aşamalı dileylem dizileri (zweigl iedrige Sprechakte) biçiminde gerçekleştikleri ve kendilerini oluşturan kelimelerin işlevlilik uğruna düz anlamlar mı yitirerek, bildirişim süreci içerisinde toplumsal ilişkileri toplumun beklentileri çerçevesi de yürütebilmeyi sağlayan sinyaller biçimine dönüşmüş oldukları, ayrıca Türkçe ve Almanca kalıp sözlerin bir bölümünün, deyimler gibi bir deyimleşme süreci geçirdikleri ve bunun sonucunda kalıp sözlerin yapısı içerisindeki kelimelerin tümünün ya da bir bölümünün düz anlamlarım kaybederek, kalıp sözlere çeşitli deyimlilik dereceleri kazandırdıkları gibi sonuçlara varılmıştır. Sözdizimi açısından Almanca ve Türkçe kalıp sözlerin genellikle cümle yapısında ya da eksitili (elliptisch) cümle yapısında oldukları; soru, bildirim veya emir cümleleri olarak yapılandıkları anlaşılmıştır. Ancak, kalıp sözlerde belirliyici olan, sözdizimsel özelliklerden çok, bu sözlerin toplumsal uzlaşılara dayalı durumlarda kullanılmakta olmaları nedeniyle, ilgili oldukları kültürle yakın bağlantılarının bulunmasıdır. Bu nedenle de, söz konusu toplumlara özgü veo toplumların gelenek, görenek ve alışkanlıkları ile belirlenmiş olan örnek davranış biçimlerini gerçekleştirmede ve bu tür toplumsal durumları, bildirişim sürecini zedelemeden aşabilmede kalıp sözlerin önemi büyüktür. Nitekim, yabancı dil öğrenen kişilerin, bu sözleri yerinde ve duruma uygun olarak kullanamamaları kültürlerarası ilişkilerde çeşitli sorunlar ortaya Çıkarabilmektedir. Çeviri ve özellikle de edebi çevirilerde kalıp sözlerin çevirisi ayrı bir sorun oluşturmaktadır. Bu tür sorunların aşılabilmesi için de, kalıp sözlerin temel yapısal ve kullanım özelliklerin dilbilim açısından belirlenmesi öncelikle gerekmekteydi. Bu açıdan bu çalışma, ileride yapılabilecek çeviribilim ve dil öğretimi ile ilgili çeşitli çalışmalar için bir ön çalışma nitel eğinde düşünülebilir. Kültürel boyutu açısından kalıp sözlerin karşılaştırması sonucunda, Almanca ve Türkçe'nin söz varlıklarında kalıpsözlerin önemli bir yeri olduğu, ancak kullanım durumlarına göre çeşitli farklıklar gösterdikleri, özellikle Türkçe kalıp sözlerin birçoğunun Almaca'da eşdeğerlerinin bulunmadığı, söz gelimi evlenme, doğum ve ölüm gibi durumlarda kullanılmak üzere Türkçe'de yüzlerce kalıp söz varken; Almanca'da bu gibi durumlarda kullanılan sadece iki kalıp söz mevcuttur. Buna karşın239 Almanca'da yemek sırasında olan çeşitli olayları yorumlamada kullanılan kalıp sözlerin sayısı Türkçe'dekilere oranla daha -fasladır. Bu gibi çok sayıdaki -farklılığa teşde geniş bir biçimde değinilmiştir. Tezin sonuna eklenen bir listede ise, tezde incelenen Almanca ve Türkçe kalıp sözlerin bir dökümü yapılmıştır. Bu listenin incelenmesinden de Türkçe'nin kalıp sözler yönünden daha zengin olduğu görülecektir. Bu zenginlik ise, Türk Toplumunun geleneksel niteliklerini, Alman Toplumuna oranla daha -fazla korumuş olması ve Türk Toplumunda kişiler arasındaki ilişkilerin ise daha yoğun bir biçimde sürdüğü gerçekleriyle açıklanabilir.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Yerel yönetimler ve katılım: Halkın katılım duyarlılığı ve katılım yolları açısından Konya örneği
Participation and local government: A research on the public participation sensibility and the methods for participation in Konya
MEHMET AKİF ÇIKURÇAYIR
Doktora
Türkçe
1999
Kamu YönetimiAnkara ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RUŞEN KELEŞ
- Wirkungsbreite der übersetzungsrelevanten ausgangstextanalyse von Christiane Nord -dargestellt anhand des literarischen werkes el greco malt den großinquisitor von Stefan Andres-
Christiane Nord'un çeviriye yönelik kaynak metin çözümleme modelinin yazınsal metinler bağlamında geçerliliği -Stefan Andres'in 'El Greco Malt Den Großinquisitor' eseri örneğinde bir inceleme-
EMEL YİĞİT
Yüksek Lisans
Almanca
2006
Alman Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET GÜNDOĞDU
- Zur vermittlung der kommunikativen kompetenz in den lehrwerken 'Deutsch als fremdsprache' in der Türkei (vergleich einiger lehrwerke)
Türkiye?de 'yabancı dil olarak Almanca? ders kitaplarında iletişimsel yetinin sunuluşu (birkaç ders kitabının karşılaştırılması)
HASAN YILMAZ
Doktora
Almanca
2006
Alman Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiAlman Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALTAN ALPEREN
- Lernziel 'Kommunikationsfahigkeit' und Sprchhandlungen im Deutschunterricht: Sprachlehrforschung und der Lehrer als Sprachvermittler
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA KINSIZ
Doktora
Almanca
1988
Alman Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEVİN SELEN