Orta Asya'daki eski Türk tıbbının, başlangıçtan 14. yüzyıla kadarki döneme ait bilinen Türkçe tıp metinlerınde, tıp tarihi açısından değerlendirilmesi
Evaluation of the ancient Turkish medicine in central asia in known Turkish-written medical texts in terms of history of medicine during the period from the beginning to the 14th century
- Tez No: 261016
- Danışmanlar: PROF. DR. AYTEN ALTINTAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Deontoloji ve Tıp Tarihi, Medical History and Ethics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Deontoloji ve Tıp Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Bu çalışmanın amacı, başlangıçtan 14. yüzyıla kadar olan dönemde Türkçe olarak yazılmış ve dilbilimcilerce transkripte edilerek yayımlanmış tıp metinlerini bir bütünlük içinde değerlendirerek, eski dönem Orta Asya Türk tıbbının, kökleri geçmişe, izleri günümüze ulaşan bilgi ve uygulamaları içeren bir hekimlik örneği olduğunu, tarih biliminin yöntemleri ile belgelere dayanarak ortaya koymaktır.Bu çalışma çerçevesinde, belirtilen dönemde, çeşitli alfabelerle Türkçe olarak yazılmış ve dilbilimcileri tarafından transkripsiyonları yapılarak yayımlanmış 63 parça tıp metni bir araya getirilerek incelenmiş, Almanca çeviriler asılları ile karşılaştırılarak günümüz Türkçesine tercüme edilmiş ve gerekli düzeltmeler yapılarak daha önce Türkçe karşılığı verilmeyen, ya da yanlış verilmiş olan bir çok drogun günümüz Türkçe'sinde, Türkçe karşılığı yoksa, başka bir dilde karşılığı ve taksonomik sınıflandırmaları saptanmış; ayrıca metinlerde geçen hastalık ve ilgili kavramlar sınıflandırılarak, tedavi şekilleri ve reçeteler yorumlanmıştır.Yapılan değerlendirmede, sade bir Türkçe ile kaleme alınan metinlerde reçetelerin ve tedavi önerilerinin kısa ve özlü bir ifade ile anlatıldığı; dönem hekimlerinin teorik açıklamalara fazla itibar etmeden, ilaçla tedaviye ağırlık veren, pratik ve pragmatist bir tıp anlayışına sahip oldukları görülmektedir. Çeviri olduğu belirlenmemiş olan bazı metinlerde eski Türk halk tıbbından bilgilerin ve Hint kaynaklarında rastlanmayan bazı drogların yer alması, bu metinlerin Türkçe kaleme alınmış özgün tıp metinleri olduğunu düşündürmektedir.Mevcut materyalin incelenmesi bize, yerleşik topluma geçişin büyük ölçüde tamamlandığı, ticaretin geliştiği, çevre ülke ve uygarlıklarla etkileşimin belirginleştiği bu dönemde, hekimlerin, yaşadıkları çağın en ileri tıp bilgilerine ulaşarak, bunları asıllarına uygun olarak kendi dillerine çevirip, kendi deneyimleri ve yerel uygulamaları ile de birleştirerek özümsediklerini ve kendi kitaplarını oluşturduklarını göstermektedir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to exhibit the medical texts, which were written in Turkish on the historical Central Asian Turkish medicine, during the period starting from the beginning until the 14th century and transcribed and published by linguists by assessing in integrity, have been a sample of medicine including information and applications rooting in the past and tracing to the present by relying on the documentation and evidence-based methods of the science of historyWithin the context of this study, 63 pieces of medical texts, written in Turkish using various alphabets during the specified period and transcribed and published by the linguists, were arranged and examined. Translations into German were compared with the original texts and then translated into contemporary Turkish and the necessary corrections were done in determining the synonyms of numerous drugs in contemporary Turkish which were previously neither determined nor similarly named. If there had been no Turkish synonyms, synonymous terms in other languages and taxonomic classifications had been ascertained; in addition, the diseases and related concepts were classified and methods of treatments and prescribing patterns were interpreted.In the evaluation we have seen that prescriptions and recommendations of treatment had been indicated with a concise, clear and understandable language; the physicians of the period had had a practical and pragmatic medical understanding which comprised emphasis in drug treatment without appreciation of theoretical explanations. The occurrence of information from the ancient Turkish folk medicine and certain drugs, which were not discerned in Indian sources, in some texts which have not been identified as translations have been suggesting that these were original texts written in Turkish.Examination of the available materials reveals us that physicians reached the most advanced medical knowledge of their era and translated them into their mother language actually in accordance with the originals and assimilated them by combining with their own experiences and local practices and created their own books during the period when transition to permanent community was largely completed, trade developed and interaction between neighboring countries and civilizations was discerned.
Benzer Tezler
- Kazakların zuhuru ve Kazak Hanığı'nın kuruluşu
Başlık çevirisi yok
DANA MOLDABAYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
TarihGazi ÜniversitesiOrtaçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KAZIM YAŞAR KOPRAMAN
- Eski Türk sanatında simgesel motifler ve günümüz seramik sanatındaki yorumları
Symbolical motifs in old Turkish art and their interpretations in today's modern ceramic art
METİN HAKLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Güzel SanatlarSelçuk ÜniversitesiSeramik Ana Sanat Dalı
PROF. DR. İLHAM ENVEROĞLU
- Sekel sembollerinin Orta Asya'daki benzerleri ile anlam akışı üzerinden değerlendirilmesi
Comparison of the Szekler (Szekel) symbols with their Central Asian counterparts through the stream of meaning
KÜBRA DURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Kapadokya ÜniversitesiKültürel Çalışmalar Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YUSUF GÖKKAPLAN
- Alevi-Bektaşi törenleri ve semahlar
Alouite-Bektashi ceremonies and semahs
ARMAĞAN ESMEN ELÇİ
Doktora
Türkçe
1998
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN GÜZEL