Ayasofya'da bulunan Zoe ve Komnenos mozaikleri: Resimsel düzenleme ve konu üzerine karşılaştırmalı bir inceleme
Zoe and Komnenian mosaics in Hagia Sophia: A comparative study on pictorial arrangement and the subject
- Tez No: 262552
- Danışmanlar: PROF. DR. ASNU BİLBAN YALÇIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 189
Özet
Çalışmamızın konusunu Ayasofya'nın güney galerisinin doğu ucundaki duvar üzerinde bulunan Zoe ve Komnenos mozaikleri oluşturmaktadır. 11. yüzyılın ilk yarısında yapılmış olan Zoe mozaiği, bugünkü haliyle merkezde tahta oturan İsa ve onun iki yanına yerleştirilmiş İmparatoriçe Zoe ile eşi Bizans İmparatoru IX. Konstantinos'u (1042-1055) göstermektedir. Mozaikte bugün IX. Konstantinos görülse de, mozaik ilk defasında, büyük olasılıkla Zoe'nin ilk eşi İmparator III. Romanos (1028?1034) döneminde yapılmış olmalıdır.Komnenos mozaiğinde ise merkezde, ayakta, önündeki Çocuk İsa'yı tutan Meryem ile iki yanında yer alan İmparator II. İoannes Komnenos (1118-1143) ve eşi İmparatoriçe İrene gözükmektedir. Mozaik sağ tarafa doğru devam etmiş ve burada yer alan paye üzerine de imparator çiftinin oğulları Aleksios tasvir edilmiştir.Her iki mozaiğin konusunun genel olarak imparatorların Ayasofya'ya yaptıkları bağışlarla ilgili olduğu kabul edilmiştir. Konuya ilişkin bu vurgu mozaiklerde, imparatorların ellerinde yer alan para keselerinin varlığı ile de öne çıkan bir durum oluşturur. Çalışma içerisinde, iki mozaik panel resimsel düzenlemeleri bakımından karşılaştırmalı bir biçimde değerlendirilmiştir. Bu noktada elde edilen verilerin mozaiklerin konusu ve içeriği bağlamındaki yaklaşımlara temel oluşturabileceği göz önünde tutulmuştur. Yapılan değerlendirmede, iki mozaik arasında resimsel düzenleme ve konunun işlenişi açısından birbirinden farklı uygulamalar tespit edilmiştir. Bu durum mozaiklerin konusu ve ya içeriği açısından da bir farklılığın söz konusu olabileceği yönünde izlenim vermektedir. Zoe mozaiği açık biçimde, doğrudan bir bağış sunum sahnesidir ve özel bir ana vurgu yapıyor gibi gözükmektedir. Bunun aksine Komnenos mozaiği konu açısından bu seviyede bir açıklık sunmaktan uzaktır ve özel bir anı vurgulamaktan ziyade daha genel bir anlatıma ve sembolik bir niteliğe sahiptir. Çalışmanın içinde de görülebileceği gibi, Aleksios'un da varlığı ile birlikte bu mozaiğin, özellikle bir bağış etkinliğini vurgulamaktan ziyade daha genel düzeyde, hanedana ve iktidara ilişkin bir vurguya sahip olması daha olasıdır.
Özet (Çeviri)
This study examines two mosaic panels on the east wall of the south gallery in Hagia Sophia in Istanbul. The panels are known as Zoe?s and Komnenian panels. Zoe panel shows Emperor Constantine IX Monomachos (1042-1055) and Empress Zoe with the enthroned Christ in the centre. Although Constantine IX is seen on the mosaic today, probably, the first emperor depicted on the mosaic was Romanos III (1028-1034), the first husband of Zoe. Komnenian panel depicts Emperor John II Komnenos (1118-1143) and his wife Empress Irene on the either side of the standing Virgin and Christ Child. Their son Aleksios Komnenos was depicted on a plaster on the right side of the mosaic. Zoe panel was made in the 11th century, and that of Komnenian belongs to the 12th century.It has been accepted that these mosaics show the donations made by emperors or imperial family to the church, during some occasions. Clearly, the elements relating to donations, such as the moneybags and the scrolls, can be seen on the mosaics.In this work, the mosaics have been evaluated in terms of their pictorial arrangement using a comparative method. It has been considered that the results obtained from this point are able to constitute a basis to understand the contexts of the mosaics.In conclusion, we suggest that there are differences between two mosaics in terms of compositional correlations and arrangement. This can be taken as a signal determining to a subject difference. Zoe mosaic is directly a presentation scene and seems to be stressed a special moment. In contrast to this, the subject of Komnenian mosaic is not clear. It has a symbolic nature and a more general expression rather than a special moment. With the presence of Aleksios, the mosaic has an emphasis intended for dynasty and power on a general level rather than a special donation is more likely to be.
Benzer Tezler
- Ayasofya'nın sembolizm açısından incelenmesi
Examination of Ayasofia in terms of symbolism
PINAR CENDELER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiEge ÜniversitesiTurizm Rehberliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERAP ÖZDÖL KUTLU
- İnanç turizmi açısından efsane ve sembollerin yeri ve önemi (Ayasofya örneği)
The role and importance of myths and symbols in the terms of religious tourism (Hagia Sophia example)
MERT CENGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinGazi ÜniversitesiSeyahat İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ALPARSLAN KÜÇÜK
- Bilgisayar simülasyonu yöntemi ile camilerin akustik açıdan değerlendirilmesi ve düzenlenmesi: Trabzon ve Rize örneği
The evaluation of acoustics of mosques with computer simulation method: The case of Trabzon and Ri̇ze
BARIŞ İLBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
MimarlıkKaradeniz Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA KAVRAZ
- İstanbul'da bulunan Bizans Dönemi mozaikleri: Kariye Müzesi
Byzantine Period mosaics in Istanbul: Kariye Museum
EMEL ÖZDEMİR ÇOKHAMUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Sanat TarihiSakarya ÜniversitesiSeramik ve Cam Tasarımı Ana Sanat Dalı
PROF. NİLGÜN BİLGE
- Bizans mimarisinde Oktagon plan tipi: İstanbul Azizler Sergios ve Bakkhos Kilisesi (küçük Ayasofya Camii) örneği
Octagon plan type in Byzantine architecture: İstanbul Saints Sergius and Bacchus Church (little Hagia Sophia Mosque) example
KEVSER YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sanat TarihiAnadolu ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEDİA YELDA UÇKAN