Aksaray jeotermal sahaları (Acıgöl-Ziga-Şahinkalesi) jeotermal ısı kaynaklarının araştırılması ve jeotermal sistemlerin kavramsal modellemesi, Orta Anadolu,Türkiye
The exploration of the heat source and conceptual modelling geothermal systems in Aksaray geothermal fields (Acigöl-Ziga-Şahinkalesi), Central Anatolia, Turkey
- Tez No: 269702
- Danışmanlar: PROF.DR. HALİL BAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Uzaktan algılama, hidrotermal alterasyon, su kimyası, izotop hidrolojisi manyetotellürik, ısı kaynagı, jeotermal sistem, kavramsal model, kızgın kuru kaya, Remote sensing, hydrothermal alteration, water chemistry, isotope hydrology, magnetotelluric, heat source, geothermal system, conceptual model, hot dry rock
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Niğde Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 85
Özet
Çalısma alanı Aksaray linin dogusunda yer alır. Alanda temeli Paleozoyik yaslı Tamadag gnays ve sistleri ile, Bozçaldag mermerleri ve bunlar içine sokulum yapmıs, Üst Kretase yaslı Baranadag granitoid intrüzyonu olusturur. Bu birimler üzerinde, Alt Eosen yaslı Çayraz formasyonu ve Üst Eosen?Alt Miyosen yaslı Mezgit grubu kayalarından olusan çökel kayaçlar, diskordan olarak yer alır. Tüm bu kaya birimleri Orta Miyosen-Kuvaterner yaslı, sedimanter ara seviyeler içeren tüf-ignimbrit, tüfit, bazalt lavları, pomza, dasitik-riyodasitik lav domları ile temsil edilen kayaçlar tarafından uyumsuz olarak örtülür. İnceleme alanı, jeolojik olarak birbirine benzer yapıda olan Ziga, Acıgöl ve Sahinkalesi sahalarını içine alır. Jeotermal sahalar çevresinde yaygın asidik ve zayıf asidik hidrotermal alterasyon ve sıcaklıgı 44-65 oC arasında degisen kaynaklar, önemli bir jeotermal potansiyele isaret etmektedir. Çalısma alanında uzaktan algılama, fotojeoloji, detay jeoloji çalısmaları, yüzey hidrotermal alterasyon, su kimyası, izotop hidrolojisi ile manyetotellürik çalısmalar uygulanmıstır. Su kimyası çalısmalarına göre, alandaki soguk sular, Ca-Mg-HCO3 ve Ca- HCO3 tipinde, mineralce fakir; Acıgöl sıcak suları B içeren, Na-Ca-HCO3-Cl tipinde, mineralli; Ziga sıcak suları B içeren Na-Cl-HCO3 tipinde, mineralli; Sahinkalesi sıcak suları ise Ca-Na-HCO3 tipli mineralce fakir sıcak sulardır. zotop hidrolojisi çalısmaları ile inceleme alanından alınan su örneklerinin meteorik kökenli oldukları belirlenmistir. Suların beslenme alanı yükseklikleri 1414- 3000 m arasında degisir. Soguk suların düsük trityum oranı ile genç sular oldukları, sıcak suların ise 1952 yılı öncesi yagıslardan beslenmis sular oldugu belirlenmistir. Hidrotermal alterasyon çalısmaları, alterasyona neden olan hidrotermal akıskanların, yüzey kosullarında yaklasık 100 oC sıcaklıga sahip oldugunu göstermistir. Cl-entalpi ve silis-entalpi karısım modellemelerine göre alandaki sularda % 70-81 soguk su karısımı ve 190 °C rezervuar sıcaklıgı hesaplanmıstır. Kalsedon ve kuvars jeotermometresine göre, Acıgöl, Ziga ve Sahinkalesi sahalarında sırasıyla 160-181 oC, 119-145 oC ve 135-159 oC rezervuar sıcaklıgı beklenmektedir. Gravite ve manyetik veriler yeniden degerlendirilerek jeotermal ısı kaynagı ile iliskili olabilecek dört anomali alanı tespit edilmistir. Bu alanlarda, 4 profil boyunca, 38 noktada Manyetotellürik (MT) ölçümü yapılmıstır. Bu çalısma ile tespit edilen düsük rezistiviteli anomaliler katılasmıs ya da kısmen ergiyik halde bulunan ve bölgede jeotermal sistemlerin ısı kaynagını olusturdugu düsünülen magma kütlelerine yorumlanmıstır. Bu kütlelerin ortalama derinliklerinin 5-8 km oldugu öngörülmüstür. Bu çalısma ile tespit edilen, yüzeyden itibaren 1500m derinlige kadar ulasan düsük rezistiviteli zon, jeotermal sistemin örtü kayacını olusturan, yer yer hidrotermal alterasyona ugramıs tüf ve ignimbritlere; daha altta yer alan yüksek rezistiviteli zonun ise rezervuara karsılık geldigi kabul edilmistir. Yüksek gravite-düsük manyetik ve düsük rezistiviteli zonlar arasında çok iyi bir korelasyon saglanmıstır. Jeolojik, jeokimyasal ve jeofizik verilerin birlikte degerlendirilmesi ile kavramsal jeotermal modeller olusturulmustur. Tüm çalısmalar, alanda önemli bir jeotermal potansiyelin bulundugunu ve sahanın kızgın kuru kaya arastırmaları için de uygun olabilecegini göstermistir.
Özet (Çeviri)
The studied area is located at eastern part of Aksaray province in Central Anatolia. The basement rocks of studied area are Paleozoic aged Tamadag gneiss, schist and Bozçaldag marble. Cretaceous aged granitoid and gabbroid intrusion intrude within these basement rocks. These rock units are overlain unconfortably by Lower Eocene aged Çayraz and Late Eocene-Lower Miocene aged Mezgit Group sedimentary rocks and Middle Miocene to Quaternary aged volcanic rocks interlayered sediments which are mainly represented by tuff, ignimbrite, reworked tuff interlayer sediments, basalt lavas, ash fall deposits, pumice and dacite to rhyodasitic lava domes. The study area contains Ziga, Acıgöl and Sahinkalesi (Narköy) geothermal fields which they have similar geologic environments. Existence of surface manifestation like that, the presence of expanding acidic to weakly acidic hydrothermal alteration surrounding the geothermal area, hot springs which have a temperature of 44- 65 oC indicating the important of geothermal possibilities in the area. Remote sensing, aerial photo studies, detailed geology, surface hydrothermal alteration, water chemistry, isotope hydrology and magnetotelluric studies has been carried out in the studied area. Based on the water chemistry analyses, all of the cold waters are Ca-Mg-HCO3 and Ca-HCO3 type. The thermal waters in Ziga field classified as Na-Cl-HCO3 type and B- bearing mineralized water. Hot waters in Acigöl field, classified as Ca-Na-HCO3-Cl type and B bearing mineralized hot water, and Sahinkalesi thermal water has been classified as Ca- Na-HCO3 type acrothermal water. Isotope hydrology analyses show that thermal and cold waters are of meteoric origin and recharging altitudes change between 1412-3000 m in the studied area. Cold waters are young waters which high tritium rate and thermal waters have been fed from the precipitation before 1952. Hydrothermal alteration studies have indicated that hydrothermal solution which caused alteration around 100 oC temperature at the surface conditions. The rate of mixing cold water has been found as 70-81 % and based on the Cl-enthalpy and silica- enthalpy mixing models. 190 oC reservoir temperatures have calculated according to Cl-enthalpy and SiO2 -enthalpy mixing models. On the basis of silica thermometer 119-145oC, 160-181 oC and 135-159oC reservoir temperature have been calculated in Ziga, Acıgöl and Sahinkalesi geothermal fields respectively. Reassessment gravity and magnetic studies indicated that four important anomalous exists with respect to geothermal heat source exploration. Magnetotelluric (MT) method have been carried out where the anomalous in the study area, MT soundings have carried out along the four profiles on 38 points of measurements. On the basis of the MT measurement low resistivity anomalous are interpreted to be hot, solid and / or partly molten magma bodies which can be considered the heat source of the geothermal system in the study area. It has been found that the average depths of the heat sources are about 5-8 km. A good correlation has been found high gravity - low magnetic, low resistivity body measured with MT exploration in the studied area. On the basis of the MT studies, low resistivity zone exists from the surface to 1500m depth considered with to hydrothermally altered tuff and ignimbrite as a cap rocks, and high resistivity below the low resistivity zone considered with the reservoir rocks. Finally, geothermal systems have been simulated as a conceptual model using together these geological, geochemical and geophysical methods in the studied area. All of the studies showed that the area has important geothermal potential and it can be worth for exploration hot dry rock.
Benzer Tezler
- Tarım ve hayvancılık kaynaklı metan emisyonlarının TROPOMI metan ölçümleri ile incelenmesi
Assessment of methane emissions from agriculture and livestock with TROPOMI methane observations
EDA CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURÇAK KAYNAK TEZEL
- Aksaray ilindeki jeotermal enerji kaynaklarının potansiyeli ve ısıtma sisteminde kullanımına yönelik araştırmalar
The potential of geothermal energy resources in Aksaray and investigations regarding the usage of geothermal energy in heating systems
ESRA ZENGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Çevre MühendisliğiAksaray ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİM ELHATİP
- Ziga (Aksaray) jeotermal sularının sürdürelebilirlik ve kaynak alanındaki travertenlerin termal turizm açısından değerlendirilmesi
Evaluation of sustainability of Ziga (Aksaray)geothermal waters and thermal tourism of travertines in the field
HULUSİ BUĞRAHAN DEMİREL
- Yaprakhisar (Aksaray) jeotermal alanının jeofizik yöntemlerle belirlenmesi
Definition of Yaprakhisar (Aksaray) area with geophysical methots
ESMA HATUN TAŞPINAR
- Kozaklı (Nevşehir) jeotermal alanındaki çöküntü mekanizmasının hidrojeolojik açıdan incelenmesi
Hydrogeological investigation of the subsidence mechanism in Kozakli (Nevsehir) geothermal field
KORAY SELÇUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Jeoloji MühendisliğiAksaray ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA AFŞİN