Kutadgu Bilig'de addan türemiş eylemlerin sözcüksel görünüşlerinin incelenmesi
An analysis of the lexical aspect of the denominal verbs in the Kutadgu Bilig
- Tez No: 287934
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ZEYNEP ERK EMEKSİZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
Bu yüksek lisans tezinde tarihi Türkçedeki addan türemiş eylemlerin sözcüksel görünüşleri eşzamanlı bir yöntemle incelenmeye çalışılmıştır. Bu eşzamanlı betimleme için 11. yüzyıl metni olan Kutadgu Bilig metni, zengin bir sözcüksel ve dilbilgisel kaynak olduğu ve yabancı dil etkilerinin az olduğu bir döneme ait olduğu için seçilmiştir. KB'nin yazıldığı dönemin addan eylem türeten biçimleri belirlenmiş ve bu biçimlerle türetilmiş eylemler ile eylemlerin geçtiği beyitler fişlenmiş ve görünüş sınıfları tespit edilmiştir. Çalışmaya türetken olmayan biçimler dâhil edilmemiştir. Sonuç olarak bu eserdeki addan eylem türetim biçimlerinin her bir sınıflandırmaya ait görünüşleri türetebildikleri tespit edilmiş, saptanan 195 addan türemiş eylemin 45'inin edim, 27'sinin tamamlama, 33'ünün durum, 82'sinin erişme ve 8'inin bir anlık edim eylemler olduğu görülmüştür. Yani KB'de kullanılmış olan addan eylem türetim biçimlerinin daha çok erişme görünüşü türettikleri görülmüştür. Ayrıca bazı biçimbirimlerin her tür görünüşü türetebildikleri, bazı biçimlerin ise sadece tek bir görünüş türettikleri tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study aims at analyzing the lexical aspect of the denominal verbs in Old Turkic following a synchronic method. For this purpose, Kutadgu Bilig (KB) was chosen since it is a rich lexical and grammatical source and has been less affected from foreign languages. Denominal affixes of the period in KB were determined and verbs derived by these affixes were listed and the derived denominal verbs were categorized depending on the aspectual properties they possess. Unproductive affixes were not analyzed in this study. The results of the study show that denominal verb affixes were capable of producing items belonging to all the lexical aspect categories. The results also show that achievements have the highest frequency when compared to the other aspectual categories. There were 82 achievement verbs out of total 195 denominal verbs derived. The numbers of the other aspectual categories are as follows: 45 activity verbs, 33 stative verbs, 27 accomplishment verbs, and 8 semelfactive verbs.
Benzer Tezler
- Kutadgu Bilig'de söz yapımı
Word formati̇on i̇n Qutadgu Bi̇li̇g
İBRAHİM TAŞ
Doktora
Türkçe
2005
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN SAĞOL
- Dede Korkut Türkmenistan varyantları
The Dede Korkut varyants of Turkmenisten
MELEK ERDEM
Doktora
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. F. SEMA BARUTÇU ÖZÖNDER
- Mustafa bin Muhammed İhlâs sûresi tefsiri (Giriş, ranskripsiyonlu metin, dil incelemesi, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Mustafa Bin Muhammed tafsir of Ihlas surah (Introduction, text with transcription, language examination, index-dictionary, fascimile)
YUSUF DOĞAN
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN RÜŞTÜ KARABEYOĞLU
- Mûnis Harezmî ve Rızâ Agehî Firdevsü'l-İkbâl [300b-380a] (Giriş, transkripsiyonlu metin, inceleme, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Mûnis Harezmî ve Rızâ Agehî Fi̇rdevsü'l-İkbâl [300b-380a] (Introduction, text with transcription, language-dictation features, index-vocabulary, facsimile)
ALPER BAYINDIR
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN RÜŞTÜ KARABEYOĞLU
- Kutadgu Bilig'de zarf tamlayanları ve bunların derin yapısı
Adverbial compliment in the Kutadgu Bilig and deep structure of these
MEHMET VEFA NALBANT
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıPamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. HACI ÖMER KARPUZ