Nâbî'nin 'Orta İnsan Tipi'nin Hersekli Ârif Hikmet'teki değişimi
Transformation of Nâbî's ?Orta İnsan Tipi? ?Prototype of Comman Man? in Ârif Hikmet of Herzegovina
- Tez No: 288392
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NURAN TEZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi
- Enstitü: Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Osmanlı Devleti'nde toprak kayıplarını gösteren ilk belge 1699 Karlofça Antlaşması'dır. Bu antlaşmayla Gerileme Devri'ne girdiği kabul edilen Osmanlı Devleti, bu tarihten sonra Avrupa'nın üstünlüğünü kabul ederek yüzünü Batı'ya çevirmiştir. Bu süreçte girişilen ıslahat hareketleriyle birlikte devlet politikasında kendini göstermeye başlayan değişimler, edebiyatta da varlığını hissettirmeye başlamıştır. Nâbî(1642-1712)'nin 1701 yılında oğlu için kaleme aldığı Hayriyye adlı mesnevisi, devletin ve özellikle taşra yönetiminin durumunu gözler önüne seren bir belge niteliği taşımaktadır. Nâbî, eserinde oğluna nasıl yaşaması gerektiği konusunda öğütlerde bulunurken onun için ideal bir insan tipi çizer. Bu çalışmada da öncelikle ?orta insan tipi? olarak anılan bu insanın nitelikleri irdelenerek, Nâbî'nin çevresinde gördüğü bozukluklara önerdiği çözümlere dikkat çekilmiştir. Bu bağlamda şairin incelenen şiirlerinde oğluna evinin dışıyla ilgilenmeyerek toplum meseleleri karşısında sessiz kalan, değiştirmekten ziyade mevcut düzeni korumaya çalışan, tek amacı güvende yaşamak olan ?pasif? bir insan tipi önerdiği görülmüştür. Çalışmada Nâbî'nin oğluna önerdiği bu yaşam tarzının Ortaçağ zihniyetiyle ve Osmanlı Devleti'nin cemaatçi toplum yapısıyla ilgisi de tartışılmıştır. Nâbî'nin şiirlerindeki bu dikkatlerden hareketle bir 19. yüzyıl şairi olan Hersekli Ârif Hikmet(1839-1903)'in Dîvân'ındaki şiirler incelendiğinde, şairin değişimin gerekliliğini vurgulayan, sessizliğe karşı çıkarak fikir hürriyetini savunan, sadece bireysel rahatını değil toplum refahını da düşünen ve devletin yönetim biçimini dahi sorgulayan yeni bir insan tipi önerdiği görülmüş ve bu insan tipinin ?yeni aydın insan tipi? olarak adlandırılabileceği öne sürülmüştür. Bu bağlamda tezde, Nâbî ve Hersekli Ârif Hikmet'in şiirlerinden çıkarılabilecek bu insan tipleri karşılaştırılarak yaşanan zihniyet değişimi ortaya konmaya çalışılmıştır. Böylelikle Nâbî'den Hersekli Ârif Hikmet'e uzanan süreçte ?düzen?in yerini ?inkılâp?ın; ?bilinen dünya?nın yerini ?değişen dünya?nın, ?şeriat?ın yerini ?şeriat ve siyasal demokrasi?nin, ?cemaat?in yerini ?bireysel?liğin aldığı gözlemlenmiştir.
Özet (Çeviri)
The Treaty of Karlofça, signed in 1699, is the first documentation of the territory loss in Ottoman Empire. With the signing of this treaty, the Ottoman Empire came to acknowledge Europe's prevalence, and hence to turn her attention toward the West. In this period, certain reforms were put into practice that had reflections not only on the empire's overall policy, but also in the world of literature. Nâbî (1642-1712)?s mathnavi, Hayriyye (1701), which he wrote for his son, stands as a document that reveals the then-present state of the empire, specifically, the conditions of the governing in the periphery. In Hayriyye, Nâbî aims to portrait the ideal image for an individual by giving advice to his son on how to live his life. In this thesis, the subject-matter ideal image, ?orta insan tipi? [?prototype of common man?], is examined and Nâbî's proposals for solving the problems caused by the corruption he observes in his time. In this context, the poet proposes and idealizes the image of a passivist for his son, who is advised to stay rather disconnected from the outer world, to keep discreet regarding the socio-political issues, to act as a conservative rather than a reformist, merely to aim to live his life in ?peace?. In the course of this project, how Nâbî's conception of the ideal individual relate to the medieval thinking and the social structure, which boils down to the idea of ?community?, in the Ottoman Empire is taken into consideration. In the line of thought where these aspects of Nâbî's poetry lead, the image drawn in the poems in Ârif Hikmet of Herzegovina (1839-1903)'s Dîvân of an ideal individual, ?yeni aydın insan tipi? [?prototype of modern intellectual?], is emphasized to take a reformist stance, to stand for freedom of thought rather than discretion, to be concerned for the society beyond the merely egoistic worries, and to question the government policy. In this thesis, with respect to this specific context, the images of the ideal individual in Nâbî's and Ârif Hikmet of Herzegovina's poems are compared in order to see how the Ottoman intellectual stance has been transformed from the former poet to the latter. Through this line of transformation, it is observed that ?status quo? is replaced by ?reform?, ?the known-world? by ?the changing-world?, ?sharia? by ?sharia and political democracy?, ?community? by ?individuality?.
Benzer Tezler
- Orta gelir tuzağı üzerine ekonometrik bir analiz: Türkiye örneği
An ecomonetrics analysis on middle income trap: The case of Turkey
MOHAMMAD NABI SAIFI
- İran İslam Devrimi sonrası nükleer krizin İran-ABD ilişkilerine etkisi
The effect of the nuclear crisis on Iran-USA relations after the Iran Islamic Revolution
RAWA MALA NABI MAHMOOD
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerKocaeli ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA ANIL ÖZTOP
- A preliminary study on construction of a high capacity tensiometer and its use in measurement of matric suction in unsaturated soils
Yüksek kapasiteli tansiyometre yapımı ve doymamış zeminlerde matrik emme gerilmesi ölçümünde kullanılması hakkında ön çalışma
ALİ OKAN KÖKSALAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
İnşaat MühendisliğiOrta Doğu Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. NABİ KARTAL TOKER
- Obtaining soil-water characteristic curves by numerical modeling of drainage in particulate media
Parçacıklı ortamda drenajın sayısal modellemesi ile zemin-su karakteristik eğrisi elde edilmesi
AMIR SHOARIAN SATTARI
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
İnşaat MühendisliğiOrta Doğu Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Dr. NABİ KARTAL TOKER
- Unsaturated soil properties of intact samples of Ankara clay
Ankara kilinin sağlam örneklerinin doymamış özellikleri
MAHAM BASHARAT
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
İnşaat MühendisliğiOrta Doğu Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NABİ KARTAL TOKER